«Այդ մենք ենք գալիս, մենք՝ բանուորներս» կ՚ըսէր բանաստեղծ Շուշանիկ Ղուրկինեան իր այնքան նշանաւոր դարձած քերթուածին մէջ։
Տարբեր հեռանկարներով, տարբեր նպատակներով ալ ըլլայ, այս օրերուն հզօր ձայնով անգամ մը եւս կը լսուի նոյն շեշտադրումը «Այդ մենք ենք գալիս, մենք՝ բանուորներս»։ Նոյն վճռակամութիւնը կայ անոնց յայտարարութեան մէջ։ «Չենք զիջեր, չենք հրաժարիր Թաքսիմի Հրապարակէն» կ՚ըսեն անոնք իրենց արհմիութիւններու միջոցաւ։
Ինչպէս յայտնի է բոլորին, ԱՔՓ-ի կառավարութիւնը այս տարի անգամ մը եւս արգիլեց բանուորներու համաշխարհային տօնը, Մայիսի 1-ը Թաքսիմի Հրապարակին վրայ նշելու որոշումը։ Աւելի ճիշդ խօսքով արգիլեց ուղղակի Մայիս 1-ի տօնակատարութիւնը։ Իմաստ չունի այդ օրը պաշտօնական կերպով ոչ աշխատանքային օր հռչակել, երբ ի զօրու է նման արգելքը։
Կառավարութիւնը խիստ կը սխալի, երբ կը կարծէ թէ իր կամայական ցուցմունքներով կրնայ ուղղութիւն տալ ժողովուրդի լայն խաւերու պահանջին։ 1977 թուականէն այս կողմ երկրի իշխանութիւնը ստանձնած բոլոր կառավարութիւնները փորձեցին արգիլել Մայիս 1-եան տօնակատարութիւնը։ Այդ արգիլելու պատրուակը քաղեցին նոյն ինքն պետական գործիչներու կողմէ 1977-ին բեմադրուած դաւադրութենէն։ Այդ տարի պետութեան գաղտնի գործակալութիւններու կողմէ ծրագրեալ յարձակում գործադրուած էր Թաքսիմի Հրապարակը լեցնող մօտ մէկ միլիոն ցուցարարներու դէմ։ 34 բանուորներ զոհուեցան այդ օր։ Եւ այդ թուականէն ետք Մայիս 1-եան ցոյցերը ունեցան յատուկ բնոյթ։
Ճիշդ ալ Հրանդ Տինքի սպանութեան դատավարութեան նման, երկրի արդարադատական համակարգը մինչեւ օրս չէ կրցած յստակացնել այդ դաւադրութեան հեղինակները։ Բայց դատարաններու թերացումը նշանակութիւն չունի։ Ժողովուրդը ինչպէս Հրանդ Տինքի խնդրին մէջ, նոյնպէս առաջին վայրկեանէն գիտէ 1977-ի գործողութեան տեղի տուող քաղաքական միտքը։ Եւ բոլոր հալածանքն ալ ուղղուած է այդ մտքին։ Այս հանգրուանի մէջ նշանակութիւն չունի ատրճանակը տրաքողը։ Ի վերջոյ բոլորս գիտենք որ, եթէ բեմադրուած է նման ոճիր, անպայման կը ճարուի չարագործ դերակատարը։
Բացառութիւնը ապրուեցաւ չորս տարիներ առաջ եւ 2010-11-12 թուականներուն, երբ ԱՔՓ-ի կառավարութիւնը արտօնեց բանուորներու Թաքսիմ մուտքը։ Այդ երեք տարիները ի տարբերութիւն նախորդ եւ յաջորդ տարիներուն, անցաւ բոլորովին տօնական տրամադրութեան մէջ։
Եթէ բանուորները կը ներկայացնեն ընկերութեան տուժած խաւը, բնական է որ այդ տուժածութեան դէմ բողոք բարձրացնելու ամենաբնական գետինը պիտի դառնայ Մայիս 1-ի ցոյցերը։
Իսկ նման քննադատութենէ կամ բողոքէ խուսափելու համար տօնակատարութիւնը արգիլել, Թաքսիմի Հրապարակը անմարդաբնակ տարածքի վերածել եւ ի վերջոյ ամայի տարածք մը այս զանգուածային ցոյցին տրամադրել ուրիշ ոչ մէկ նշանակութիւն ունի, եթէ ոչ հրահրել ոստիկանութեան հետ բախումները։
Այս օրերու զանազան զարգացումները սակայն արդէն ապացոյց են որ կառավարութիւնը, յատկապէս ալ հանրապետութեան նախագահ Էրտողան, օգուտ կը գտնեն հասարակութիւնը սրելու եւ նոր բախումներ ապահովելու մէջ։ Ըստ երեւոյթի կը պատահի անխուսափելին եւ բանուորները ու ոստիկանները կ՚առճակատուին քաղաքի զանազան կեդրոններուն վրայ։
Հիմնադրութենէն ի վեր շեղ կառուցուած պետութենէ մը ինչպէ՞ս կարելի է ուղիղ որոշումներ ակնկալել։ Երկիրը արժանի է լաւին, բայց լաւ ըսուածը բաւական սուղ կ՚արժէ մեր մօտ։