Հանրապետական Թուրքիոյ պատմութեան 1980-ական թուականներուն իր դրոշմը դրած չարագործ բռնակալ Քենան Էվրէն 9 Մայիսի գիշերուայ ժամերուն 98 տարեկանին կնքեց իր մահկանացուն։ Էվրէն միջոցէ մը ի վեր կը խնամուէր զինուորական «ԿԱԹԱ» հիւանդանոցի մէջ։
Հանրապետական Թուրքիոյ պատմութեան 1980-ական թուականներուն իր դրոշմը դրած չարագործ բռնակալ Քենան Էվրէն 9 Մայիսի գիշերուայ ժամերուն 98 տարեկանին կնքեց իր մահկանացուն։ Էվրէն միջոցէ մը ի վեր կը խնամուէր զինուորական «ԿԱԹԱ» հիւանդանոցի մէջ։
Ան 12 Սեպտեմբեր 1980-ին, երբ կը գլխաւորէր սպայակոյտը, իր կողքի հրամանատարներու հետ միասին զինուորական հարուածով մը ձեռք դրաւ երկրի վարչութեան։ Այդ օրէն սկսեալ Թուրքիան ապրեցաւ մարդու իրաւունքներու ոտնակոխման առումով իր պատմութեան ամենամութ շրջաններէն մէկը։ Բազմահազարներ ձերբակալուեցան եւ դրուեցան զինուրական արգելանոցներ։ Այդ արգելանոցները մեծ համբաւ ունեցան իրենց պատերէն ներս կատարուած տանջանքներով եւ մարդասպանութիւններով։ Իշխանութիւնը վերածուեցաւ մարդակեր գազանի մը, ուր քանի մը տարուայ մէջ մահապատիժի ենթարկուելով կախաղան հանուեցան 50 ընդդիմադիրներ։ Այդ օրերէն յիշատակ մնաց զօրավարին «մէկ աջէն, մէկ ձախէն կը կախենք» խօսքը։ Ան աֆորիզմ մը եւս նուիրեց թրքերէնին՝ «չկախենք որ սնանե՞նք» հարցում։
Քենան Էվրէնի չարագործութիւնը սահմանուած չէր միայն իր իշխանութեան օրերով։ Շնորհիւ իր ու մեղսակիցներու պատրաստած սահմանադրութեան, պետական բռնակալութիւնը վարչաձեւ մը ըլլալով հասաւ մինչեւ մեր օրերուն։ Համալսարանները զինանոցի մը կարգապահութեան բերող Բարձրագոյն Ուսման Խորհուրդը (YÖK), Խորհրդարանի ընտրութիւններու տասը տոկոսի սահմանումը, ոստիկաններուն մարդասպանութեան համար լայն իրաւասնութիւններ ընձեռող օրէնքը Էվրենի բռնակալութենէն մեզի ժառանգուածներուն փոքրիկ մէկ մասն է միայն։
Իր իշխանութեան շրջանին, շնորհիւ ԱՄՆ-ի հովանաւորութեան եւ Թուրքիոյ գործատէր շրջանակներու աջակցութեան, ակադեմական շրջանակներու շողոքորթութեան, գրաւոր եւ տեսլաւոր լրատուամիջոցներու քարոզչութեան, Էվրէնը վայելեց նաեւ ժողովրդական համակրանք։ Իր հեղինակած սահմանադրութեան պատճառով յաջորդող տարիներուն ալ կարելի չեղաւ այդ շրջանին կատարուած յանցագործութիւնները հարցաքննել։ Ի վերջոյ ԱՔՓ կուսակցութեան օրով կայացաւ ժողովրդական հանրաքուէ մը։ Իբր արդիւնք վերացաւ 12 Սեպտեմբերի բռնակալներուն անձեռնմխելութիւնը։ Շնորհիւ նոր դրութեան Էվրէն ու իր մեղսակիցներէն զօրավար Շահինքայա դատուեցան, ցկեանս բանտարկութեան դատապարտուեցան։ Ետ առնուեցան իրենց բոլոր զինուորական աստիճանները։ Սակայն Քենան Էվրէն միաժամանակ վարած էր հանրապետութեան նախագահի պաշտօն։ Այդ պատճառաւ ալ որքան որ արժէզրկուած ըլլայ, հարկ եղաւ պետական արարողակարգով թաղում կազմակերպել։ Ճիշդ է, կայացաւ պետական թաղումը, բայց պետութեան բացակայութիւնով։ Ոչ մէկ քաղաքական գործիչ մասնակցեցաւ Էվրէնի թաղումին։ Արարողութիւնը կատարուեցաւ միայն իրենց կամքէն դուրս հոն գտնուելու ստիպուած պաշտօնեաներու ներկայութեամբ։
Պաշտօնական թաղումի հետ նոյն ժամերուն երկրի տարբեր քաղաքներու մէջ զանազան խմբակցութիւններ այլընտրանքային թաղման արարողութիւն կազմակերպեցին իրենց նողկանքը ու անէծքը յայտնելու համար զօրավար Էվրէնին։
Տպաւորիչ է գոյացած պատկերը, քանի որ շատեր նախկին բռնակալին մատնուած արժեզրկումը օրինակ կը բերեն այսօր ալ բռնակալութիւն ցանկացող ժամանակակից գործիչներու համար։