Ո՞վ ի զօրու է խօսելու

Այս օրե­րուս մեզ՝ թրքա­հայե­րուս հա­մար իմաս­տա­լից հար­ցում մըն է այս։ Վեր­ջերս երկրի մէջ նկա­տուող քա­ղաքա­կան բե­ւեռա­ցու­մը ան­խուսա­փելիօրէն իր ար­ձա­գան­գը կ՚ու­նե­նայ նաեւ հայ ժո­ղովուրդի վրայ։ Մա­նաւանդ որ վեր­ջին 10-15 տա­րինե­րու ըն­թացքին շատ կա­րեւոր վե­րիվայ­րումներ ար­ձա­նագ­րուեցան երկրի քա­ղաքա­կան հե­ռան­կարնե­րուն մէջ։

Թուրքիոյ հա­յու­թիւնը ինչպէս միւս ոչ իս­լամ փոք­րա­մաս­նութիւննե­րը, իրենց քա­ղաքա­կան հա­կու­մը ուղղած են դէ­պի ժո­ղովրդա­վարու­թիւն։ Բազ­մա­կու­սակցա­կան ընտրու­թիւննե­րու սկսած թուական­նե­րէն ի վեր անոնք միշտ կը քուէար­կեն աւե­լի շատ ազա­տու­թիւն խոս­տա­ցող կու­սակցու­թիւննե­րուն ի նպաստ։ Իրա­կանութեան մէջ աջէն դէ­պի ձախ եր­կա­րող քա­ղաքա­կան սիւ­նա­շարի մէջ անոնք միշտ հա­ւատա­րիմ մնա­ցին կեդ­րո­նական եւ կեդ­րո­նի աջը զբա­ղեց­նող կու­սակցու­թիւննե­րուն։

2007-ի ընտրու­թիւննե­րը այս առու­մով ան­նա­խադէպ էին, քա­նի որ Թուրքիոյ հա­յերը իրենց պատ­մութեան մէջ առա­ջին ան­գամ կա­րեւոր հա­մեմա­տու­թեամբ քուէար­կե­ցին կրօ­նական հա­կումնե­րով ներ­կա­յացող, այ­սինքն ծայ­րա­յեղ աջի մէջ դիրք գրա­ւող կու­սակցու­թեան մը ի նպաստ։ Սա­կայն այս երե­ւոյ­թը այնքան ալ զար­մա­նալի չէր, վասն զի այդ կու­սակցու­թիւնը իր մատ­նուած զրկանքնե­րը եւ անի­րաւու­թիւննե­րը ներ­կա­յաց­նե­լով ար­դա­րու­թիւն եւ ժո­ղովրդա­վարու­թիւն կը խոս­տա­նար։ Այս խոս­տումնե­րը լսուած եւ նկա­տի առ­նուած էին նաեւ Եւ­րօ Միու­թեան ան­դամ եր­կիրնե­րու կող­մէ ալ։

Սա­կայն ընտրող­նե­րու յի­սուն տո­կոսը ապա­հովե­լէ ետք այդ կու­սակցու­թիւնը վա­րակուեցաւ մե­ծամ­տութեան ախ­տով։ Սկսաւ իր ապա­գայ ծրա­գիր­նե­րը ներ­կա­յաց­նել մին­չեւ 2071 թուական։ Վստահ էր որ միահե­ծան պի­տի տա­նի երկրի իշ­խա­նու­թիւնը։ Նոյն պա­հուն շե­ղեց իր նպա­տակադ­րութիւննե­րը խօս­քի ազա­տու­թեան, աշ­խա­տող­նե­րու իրա­ւունքնե­րուն, բնա­պահ­պաննե­րուն եւ բո­լոր ար­դա­րու­թիւնն պա­հան­ջողնե­րուն դի­մաց բարձր պատ­նէշներ հիւ­սե­լով։ Տուեալ գոր­ծընթա­ցի մէջ ինչպէս երկրի բնակ­չութիւ­նը, նոյնպէս հայ հա­սարա­կու­թիւնն ալ աւե­լի քա­ղաքականա­ցած էր եւ այդ գի­տակ­ցութեան անդրա­դար­ձը ապ­րե­ցանք 7 Յու­նիս 2015-ի ընտրու­թիւննե­րուն։ Հայ ժո­ղովուրդի մե­ծամաս­նութիւ­նը ան­գամ մը եւս դի­մեց ան­նա­խադէ­պին ու մեծ հա­մեմա­տու­թիւնով ձայ­ներ տուաւ մինչ այդ ծայ­րա­յեղա­կան հա­մարուած կու­սակցու­թեան։

Այս քա­ղաքա­կանաց­ման մէջ մերթ ընդ մերթ որոշ դէպ­քե­րու բե­րու­մով, որոշ խմբակ­ներ կամ ան­հատներ կա­մայ, թէ ակա­մայ կը ներ­կա­յանան իրենց ազ­գի անու­նով։ Զար­մա­նալի բան չկայ, քա­նի որ այս երկրին մէջ սո­վորու­թիւն է չա­րագոր­ծութիւ­նը ազ­գա­յին պատ­կա­նելու­թեամբ ներ­կա­յաց­նել, իսկ յա­ջողու­թիւնը վե­րագ­րել երկրի «իբ­րեւ թէ» օրի­նական տար­րե­րուն։ Օրի­նակի հա­մար հա­սարակ ոճի­րի մը կամ աւա­զակու­թեան մը հե­ղինա­կը եթէ հայ է թեր­թե­րը լու­րը կը հա­ղոր­դեն «հայ ոճ­րա­գործ» կամ «հայ աւա­զակ» բա­ռերը օգ­տա­գոր­ծե­լով։ Բայց եթէ պա­տահա­րի են­թա­կան ազ­գութեամբ հայ ըլ­լա­լով հան­դերձ յա­ջողու­թիւն մը ար­ձա­նագ­րած է, նոյն թեր­թե­րը կը գրեն «թուրք գիտ­նա­կանը» կամ «թուրք արուես­տա­գէտը» բա­ցատ­րութիւննե­րը։

Կաս­կած չկայ որ Նոր Զար­թօնք շար­ժումը ամ­բողջ հա­յու­թիւնը չի ներ­կա­յաց­ներ, բայց անոնց արար­քը կը դի­տուի իբ­րեւ հայ երի­տասար­դութիւն։ Միւս կող­մէ պա­տահա­բար որոշ աթո­ռի մը բազ­մողներն ալ նոյն դիր­քին մէջ են եւ ի դէմ ժո­ղովուրդի մե­ծամաս­նութեան կը ներ­կա­յաց­նեն իրենց ժո­ղովուրդը։ Այս է որ բո­լորս կը դնէ ուղղա­միտ եւ ար­դար ըլ­լա­լու հրա­մայականին դիմաց։