Յետ եղեռնեան շրջանի հայոց պատմութեան կարեւորագոյն էջերէն մէկը կը կազմէ ԱՍԱԼԱ-ի գործողութիւնները։ Սկսելով Մկրտիչ Եանըքեանի Գալիֆորնիոյ մէջ Թուրքիոյ դեսպանատան կցորդ Պահատտին Տէմիրը սպաննելէն, շարունակուող տարիներուն աշխարհի զանազան քաղաքներուն մէջ Թուրքիոյ դեսպանատուներուն եւ հիւպատոսարաններուն ուղղեալ զինեալ յարձակումները կատարուեցան այդ խումբի կողմէ։
Խումբը յարձակում մըն ալ կազմակերպած էր Անգարա, Էսէնպողա օդակայանը, ուր սպանուած էին ութը քաղաքացիներ եւ ԱՍԱԼԱ-ի անդամ Զոհրապ Սարգիսեան։ Նոյն յարձակումին վիրաւոր կերպով ձերբակալուած էր Լեւոն Էքմէքճեան։ Զինուորական իշխանութեան շրջանին, ան շուտով դատուեցաւ զինուորական ատեանի կողմէ եւ մահուան դատապարտուեցաւ։ Մահավճիռը գործադրուեցաւ նոյն օրը եւ Լեւոն Էքմէքճեան թաղուեցաւ Ճէպէճի գերեզմանատունը։
Ուղիղ երկու տարի առաջ՝ 2013-ի Դեկտեմբերին Լեւոն Էքմէքճեանի հարազատները Փարիզի մէջ կապ հաստատեցին «Թուրքիոյ Մարդու Իրաւունքներու Միութիւն»ի անդամներուն հետ եւ անոնց փոխանցեցին Լեւոնի աճիւնին Փարիզ փոխադրուելու խնդրանքը։ Միութիւնը խոստացաւ կարելին ընել եւ իր շարքէն, իրաւապաշտպան Էրէն Քէսքին, ընտանիքի ներկայացուցիչ իբրեւ, Թուրքիոյ մէջ ձեռնարկեց աճիւնի փոխադրութեան գործին։
Մարդու Իրաւունքներու Միութեան Իսթանպուլի գրասենեակին մէջ կատարուած մամլոյ ասուլիսի ընթացքին Քէսքին կ՚ըսէր հետեւեալը՝ «իրականութեան մէջ պարզ թղթաբանութիւնով մը լուծուելիք խնդիրը մեզի համար օրինական պայքարի մը վերածուեցաւ։ Դիմեցինք Ներքին Գործոց Նախարարութեան։ Պատասխանեցին ըսելով թէ հարցը իրենց չի վերաբերիր, պէտք է դիմենք Անգարայի Քաղաքապետութեան եւ Արդարադատութեան Նախարարութեան։ Այս վերջինը յայտնեց որ ինք իրաւասու չէ այս նիւթին մէջ։ Իսկ Անգարայի Քաղաքապետարանը յայտնելով որ աճիւնի փոխադրութիւնը իր լիազօրութիւնն է, տուեալ պարագային պահանջեց Արտաքին Գործոց Նախարարութեան հաւանութիւնը։ Ի վերջոյ երկու տարուայ ընթացքին աւարտեցինք այս անիմաստ թղթաբանութիւնը եւ նախորդ տարուայ վերջին օրերուն յաջողեցանք գերեզմանը բանալ։ Առանց դագաղի թաղուած էր Լեւոնը, փոսէն ոսկորներ ելան, որոնք տեղադրեցինք յատուկ սնտուկի մը մէջ եւ ուղղարկեցինք Փարիզ։ Նոյն օր Լեւոնի հարազատները իմացուցին որ ստացած են ղրկուած սնտուկը։ Հիմա ծինաբանական քննութիւն մը պիտի կատարուի, որմէ ետք կրօնական արարողութիւնով պիտի կայանայ յուղարկաւորութեան կարգը»։ Պատասխանելով ներկաներէն մէկուն հարցումին, Էրէն Քէսքին յայտնեց թէ ինք եւ թէ իր ընկերները ներկայ պիտի գտնուին յուղարկաւորութեան։ Հարցում մըն ալ ուղղուած էր նոյն դէպքի ընթացքին տեղւոյն վրայ մահացած Զոհրապ Սարգիսեանի դիակին համար։ Մարդու Իրաւունքներու Միութեան անդամները յայտնեցին թէ Ճէպէճիի Գերեզմանատան մէջ արձանագրութիւն մը գոյութիւն չունի։ «Մենք յատուկ հետաքրքրուեցանք Սարգիսեանի աճիւնին համար ալ։ Հակառակ որ գերեզմանատան արձանագրութիւնները շատ կանոնաւոր են եւ իսկոյն յայտնեցին Լեւոն Էքմէքճեանի թաղուած կէտը, Զոհրապ Սարգիսեանի համար ոչ մէկ նշում կար այդ ցանկերուն մէջ»։ Միութեան անդամներէն Հրանդ Գասպարեան յայտնեց թէ լսում մը ստացած են ըստ որու Զոհրապ Սարգիսեանի մարմինը թաղուած է Սուրիոյ մէջ։ Թէ ինչպէս եղաւ այդ փոխադրութիւնը, ցարդ անծանօթ է բոլորին։
Մամլոյ յայտարարութեան ներկայ գտնուեցան նաեւ Անգարայէն ժամանած խումբ մը գործիչներ, որոնք համախմբուած են «Յեղափոխական 78-ի Սերունդ» անուան տակ եւ կը յիշատակեն իրենց սերնդակից յեղափոխականները։ Անոնք այդ ծիրին մէջ կը դիտեն նաեւ Լեւոն Էքմէքճեանը։ Այսպէս ելոյթ ունեցաւ Ֆաթին Քանաթ, որ Լեւոնի հետ նոյն շրջանին գտնուած է Մամաքի բանտը։ «Ես մեծ ցաւ կը զգամ որ Լեւոնը անիրաւուեցաւ պետութեան դիմաց մեղանչելու պնդումով։ Զինք խաբեցին այդ յայտարարութիւններուն համար։ Խոստացան որ նման արտայայտութիւններով պիտի ազատուի մահապատժէն։ Մինչդեռ մէկ օր իսկ չէին սպասած պատիժը գործադրելու համար»։ Բագրատ Էսդուգեան խօսք առնելով պատմեց պետութեան կողմէ Լեւոն Էքմէքճեանի համար թարգման նշանակուած Տիգրան Գէորգեանի այդ խաբելու գործողութեան մէջ ունեցած դերակատարութիւնը։ «Համատարած ճնշումի այդ օրերուն հայ համայնքը արժանի կերպով տէր չէր կրցած կանգնիլ թէ Լեւոն Էքմէքճեանին եւ թէ նոյն շրջանին անհիմն մեղադրանքներով բանտարկուած Հայր Մանուէլ Վարդապետ Երկաթեանին» ըսաւ Բագրատ Էսդուգեան։
