Հրդեհը կը ծաւալի ամէն կողմ

ԿԷՕԶՏԷ ՔԱԶԱԶ

gozdekazaz@agos.com.tr

Շրնաքի Ճիզիր քաղաքին մէջ 14 Դեկտեմբեր 2015-ին յայ­տա­րարո­ւած փո­ղոց ել­լե­լու ար­գելքը 78 օր ետք 1 Մարտ 2016-ին մա­սամբ վե­րացաւ։ Քա­ղաքի բնա­կիչ­նե­րը 05։00-19։30 ժա­մերու մի­ջեւ ազատ են տու­նե­րէն դուրս ել­լե­լու։ Թէեւ ներ­կայ դրու­թեան մէջ աւե­լի դժո­ւար է տու­նե­րէն ներս մտնել, քան դուրս գալ։ Բա­խումնե­րու հետ միասին ժո­ղովուրդը լքած էր իրենց տու­նե­րը եւ ապաս­տան գտած ու­րիշ քա­ղաք­ներ բնա­կող ծա­նօթ­նե­րու մօտ։ Փո­ղոց ել­լե­լու ար­գելքին վե­րացու­մով անոնք կը փոր­ձեն վե­րադառ­նալ իրենց տու­նե­րուն մնա­ցոր­դա­ցը, քա­նի որ քա­ղաքի տու­նե­րուն կա­րեւոր մէկ մա­սը անբնա­կելի վի­ճակի մէջ են։ ՀՏՓ-ի Շրնա­քի պատ­գա­մաւոր Այ­ճան Իլ­մէզ կ՚ըսէ թէ վե­րադար­ձողնե­րը շատ խիստ խու­զարկու­մի մը կ՚են­թարկո­ւին։ «Կու գան իրենց փլած տու­նե­րը եւ կը փոր­ձեն հա­մեմա­տաբար աւե­լի նո­ւազ փլած սե­նեակի մը մէջ պատսպա­րուիլ»։

Միւս կող­մէ «Ճի­զիր»ի բա­խումնե­րու ըն­թացքին մա­հացած­նե­րէն մէկ մա­սը տա­կաւին չեն յանձնո­ւած իրենց մեր­ձա­ւոր­նե­րուն։ Ճգնա­ժամի Գրա­սենեակի նա­խորդ շա­բաթ փո­խան­ցած տե­ղեկու­թիւննե­րու հա­մաձայն 145 դիակ­ներ դուրս բե­րուե­ցան, որոնք ղրկո­ւեցան Այնթա­պի, Ուրֆա­յի, Մար­տի­նի եւ Շրնա­քի պե­տական հի­ւան­դա­նոց­ներ։ Իսկ 76 դի­ակներ Հա­պու­րի սահ­մա­նադ­րան մօտ կը պա­հուին։

Մար­տի­նի Փաս­տա­բան­նե­րու Կա­ճառէն Էր­տալ Քու­զու կը նշէ թէ 145 դիակ­նե­րէն 31-ը ճշդո­ւած են իրենց ըն­տա­նիք­նե­րուն կող­մէ։ Այս ալ կը վկա­յէ թէ մնացեալ 114 դի­ակնե­րը ան­ճա­նաչե­լի դիր­քի մէջ են։ Անոնցմէ 64-ի ինքնու­թիւնը ճշդո­ւեցաւ բջիջ­նե­րու բաղ­դատման մի­ջոցաւ։ Նոյնպէս Հա­պու­րի մէջ սպա­սող դիակ­նե­րէն ալ մօտ տաս­նի ինքնու­թիւնը հաս­տա­տուած է իրենց հա­րազատ­նե­րուն կող­մէ։ Մնա­ցեալ­նե­րը մար­մի­նի ամ­բողջու­թիւնը կորսնցու­ցած ըլ­լա­լու եւ բոլորովին այ­րած ըլ­լա­լու հե­տեւան­քով ան­ճա­նաչե­լի են։ Անոնցմէ 44-ի ինքնու­թիւնը պար­զո­ւեցաւ բջի­ջներու բաղ­դա­տութեանմբ։

Մար­տի­նի Պե­տական Հի­ւան­դա­նոց փո­խադ­րո­ւած դիակ­նե­րուն մա­սին «Ակօս»ին տե­ղեկու­թիւններ փո­խան­ցեց փաս­տա­բան Սե­հեր Աչայ։ Ան կը յայտնէ թէ որ­պէս փաս­տա­բան ներ­կայ կը գտնո­ւին դիակ­նե­րու ստուգման, բայց ոչ իրենք, ոչ ալ բժիշկներ ար­տօ­նուած են դիազննումնե­րուն հե­տեւե­լու։ Մար­տի­նի Պե­տական Հի­ւան­դա­նոցի դիարա­նի մէջ պա­հուած 17 դի­ակնե­րէն վե­ցը մատ­նա­հետ­քի ստուգմամբ, իսկ հինգն ալ բջի­ջներու բաղ­դատմամբ պար­զո­ւած է։ Ըն­տա­նիք­ներ դեռ կը սպա­սեն բջի­ջներու բաղ­դա­տու­մի ար­դիւնքնե­րուն։ Սա­կայն այդ դա­ժան սպա­սու­մով հան­դերձ թո­ւար­կո­ւած դիակ­նե­րուն թա­ղու­մը սկսած է։ Բջի­ջի օրի­նակ վեր­ցո­ւած 12 մա­մին­ներ Ճի­զիրի ար­դի գե­րեզ­մա­նատան եւ Եաֆէս թա­ղամա­սի գե­րեզ­մա­նատան մէջ հո­ղին յանձնո­ւեցան։

Սու­րի մէջ նման հո­գերով

Ներ­քին Գոր­ծոց Նա­խարա­րու­թեան «Սու­րի մէջ գոր­ծո­ղու­թիւնննե­րը 99 առհարիւր աւար­տին հա­սաւ» յայ­տա­րարու­թիւնով հան­դերձ պատ­մա­կան Տի­յապէ­քիրի մէջ լա­րուա­ծու­թիւնը նոյ­նութեամբ կը շա­րու­նա­կուի։ Թա­ղամա­սը ամ­բողջո­վին աւե­րակի վե­րածո­ւած է եւ բնա­կելու կա­րելիու­թիւն չէ մնա­ցած։ Որոշ շրջա­նակ­նե­րէ կը պնդո­ւի թէ այդ փլա­տակ­նե­րու տակ աւե­լի քան 200 խա­ղաղ բնա­կիչներ կան, որոնց մէկ մա­սը ան­չա­փահաս մա­նուկներ են։ Այժմ մտա­հոգու­թիւնը կը կեդ­րո­նանայ Ճի­զիրի մէջ պա­տահած­նե­րուն Սու­րի մէջ ալ պա­տահե­լու հա­ւանա­կանու­թեան շուրջ։ Մեծ ճնշում մը կը տի­րէ տի­յար­պէ­քիր­ցի­ներու մօտ, որոնք ճա­րահա­տու­թեան մէջ կը դի­մեն դի­մադ­րութեան ապար­դիւն մի­ջոց­նե­րու։ Բո­ղոքի ամե­նատ­կար ձայ­նե­րը ան­գամ խստօ­րէն կը ճնշո­ւի ոս­տի­կանա­կան բռնու­թեամբ։

Թուրքիա մէկ կող­մէն Սու­րիոյ քա­ղաքա­ցիական պա­տերազ­մի հե­տեւան­քով, միւս կող­մէ ալ երկրէ ներս տի­րող խառ­նա­կու­թիւննե­րու բեր­մամբ ար­դէն մատ­նո­ւած է ճգնա­ժամի մը, որ­մէ դուրս գա­լու հա­մար կա­ռավա­րական շրջա­նակ­նե­րէն ոչ մէկ ջանք կը նկա­տուի, ընդհա­կառա­կը իշ­խա­նու­թիւննե­րը իրենց ելոյթնե­րով ալ աւե­լի կը սրեն գո­յացած լա­րուա­ծու­թիւնը։ Արեւմտեան աշ­խարհը, որ սու­րիացի գաղ­թա­կան­նե­րու սպառ­նա­լիքին տակ կը փոր­ձէ չէ­զոք մնալ Թուրքիոյ մէջ մար­դու իրա­ւունքնե­րու բռնա­բար­ման երե­ւոյթնե­րուն, հետզհե­տէ կը դժուարա­նայ այդ դիր­քը պա­հելու, քա­նի որ քիւրտ հա­սարա­կու­թիւնը սկսած է սփիւռքի մէջ ալ ահա­զանգ հնչեց­նել կա­տարո­ւած­նե­րուն հա­մար։

Վար­դե­նիս՝
ան­պատժե­լիու­թեան փաս­տը

1 Մար­տին բո­լոր ամ­բաստա­նեալ­նե­րուն ան­պարտ հռչա­կուե­լով աւար­տե­ցաւ Մու­շի Վար­դե­նիս գիւ­ղի հա­ւաքա­կան ոճի­րի դա­տավա­րու­թիւնը։ 2 Հեկ­տեմբեր 1993-ին Մու­շի Վար­դե­նիս գիւ­ղի բնա­կիչ Մ. Սըտ­տըք Էօղիւ­թի բնա­կարա­նը հրկիզուած էր Ապա­հովու­թեան Ու­ժե­րու կող­մէ եւ ըն­տա­նիքի ինը ան­դամնե­րը բո­ցերու մէջ մա­հացած։ Ըն­տա­նիքի միակ վե­րապ­րող Այ­սէլ Էօղիւ­թի յա­ռատեւ ջան­քե­րով դա­տական գոր­ծո­ղու­թիւն կա­տարո­ւեցաւ մե­ղադ­րեալ զի­նուոր­նե­րու դէմ։ Դա­տախա­զը դա­տավա­րու­թեան սկիզբնե­րուն ցկեանս բան­տարկու­թիւն կը պա­հան­ջէր մե­ղադ­րեալ­նե­րու հաս­ցէին։ Սա­կայն վեր­ջին եր­կու նիս­տե­րուն ըն­թա­ցքը ամ­բողջո­վին փո­խուե­ցաւ եւ 1 Մարտ թո­ւակա­նին կա­յացած նիս­տով նոյն դա­տախա­զը պա­հան­ջեց որ ան­պարտ հռչա­կուին բո­լոր մե­ղադ­րեալ­նե­րը։ Էօղիւթ լսե­լով դա­տախա­զի խօս­քե­րը ըսաւ որ իմ ընտանիքը ան­գամ մը եւս մա­հացած է, քա­նի որ չէ յա­ջողած ար­դա­րու­թիւն գտնե­լու գոր­ծին մէջ։

Այս բո­լորը ան­գամ մը եւս կը վկա­յեն թէ խնդիր­նե­րը բո­լորո­վին դուրս եկած են քա­ղաքա­կան նշա­նակու­թե­նէ եւ վե­րածո­ւած են բո­լորո­վին մարդկա­յին խնդի­րի։ Այս բո­լորը տար­բեր նշա­նակու­թիւն ու­նին հա­յոց հա­մար, քա­նի որ հայ ժո­ղովուրդը ցե­ղաս­պա­նու­թեան ան­պատժե­լիու­թեամբ կը բա­ցատ­րէ Թուրքիոյ մէջ գոր­ծո­ւած բո­լոր ոճրագործութիւնները։ Ի վերջոյ հայերը կասկած չունին թէ մեծ ոճիրի մատնուած անպատժելիութեան մէջ կարելի չէ որեւէ խմբակցութեան համար արդարութիւն գոյացնել։