dzovinarlok@gmail.com
Փետրուարի 13-ին փողոցները դարձել էին դժուար անցանելի եւ գրեթէ աներթեւեկելի, քանզի ձիւնը թափում ու թափում էր, իսկ ցածր ջերմաստիճանը սառեցնում էր նստած ձիւնը։ Երկար ժամանակ էր պէտք «Մոսկուայ» կինօթատրոն հասնելու համար, բայց ի զարմանս ամերիկեան դեսպանատան աշխատակիցների, դահլիճում ասեղ գցելու տեղ չկար։ Գոհունակութիւն էր առաջացնում ոչ միայն այն հանգամանքը, որ դահլիճը լեփ-լեցուն էր, այլ որ հանդիսատեսների մեծամասնութիւնը կազմում էր երիտասարդութիւնը։
«Պիտի յիշէք երկու թիւ՝ 25 եւ 33»,-ասաց ԱՄՆ-ի դեսպանատան աշխատակցուհին մաքուր հայերէնով։ 25-ը յիշեցնում է, որ 1992-ին Հայաստանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ հաստատուեցին դիւանագիտական յարաբերութիւնները, իսկ 33-ը դա ֆիլմերի թուաքանակն է, որը ցուցադրում է ամերիկեան դեսպանատունը 25-ամեակի առթիւ Փետրուարի 13-ից մինչեւ Մարտի 31-ը։ Ցուցադրութիւնը արւում է Երեւանում, Կիւմրիյում եւ Վանաձորում։ Ֆիլմերից 4-ն են միայն խաղարկային, մնացածը վաւերագրական են եւ ցանկալի է դիտել բոլորը, որովհետեւ ֆիլմերը զուարճալի չեն, հոլիվուդեան որակի չեն, երբ մեծ գումարներ են ներդրւում եւ ոչ միայն վերադարձւում, այլ նաեւ մեծ եկամուտներ ապահուում։ Ֆիլմերը արուած են յանուն այն խնդիրների, որոնք ընդհանուր են բոլոր մարդկանց համար եւ հարկաւոր է անպայման դիտել, թէ ինչպէս են այդ խնդիրները յաղթահարւում։
Բացման ֆիլմը կոչւում էր «Կարմիր Սրտերի Ճեքը»։ Աութիզմով տառապող դեռահաս աղջնակի մասին էր։ Աւելի ճիշդ ընտանիքի, որտեղ կար այդ երախան։ Իրականում տառապում է շրջապատը, իսկ աութիստը ապրում է իր սեփական աշխարհում եւ բոլորովին կարիք չի զգում յարաբերակցելու շրջապատի հետ։ Նոյնիսկ չի խօսում։ Ուղեղի հետ է կապուած այդ հիւանդութիւնը, որը դիտւում է նաեւ որպէս այլ ընտրանքային պահուածք, այլ ոչ թէ հիւանդութիւն։ Ինչեւէ, եթէ ծնողները ունենում են նորմալ երախաներ, ապա փափաքում են, որպէսզի իրենց զաւակները որեւէ արտակարգ ունակութիւններով տարբերուեն միւսներից, սակայն եթէ ի ծնէ երախան տարբերւում է միւսներից, ապա ծնողների միակ փափաքն է, որպէսզի երախան նմանուի միւսներին եւ ոչնչով չտարբերուի։ Այս ֆիլմի ռեժիսոր Ջանէթ Գրիլոյի որդին նոյնպէս աութիզմ ունի, բայց աղջիկը, որը խաղում էր աութիզմի ախտանիշով աղջնակին, նորմալ դեռահաս էր։ Ֆիլմի դիտումից յետոյ քննարկում եղաւ, եւ պարզուեց, որ Երեւանում էլ կան ծնողներ, որոնց զաւակները աութիզմ ունեն եւ նրանց շատ օգնեց այդ ֆիլմը։
Դա աութիզմի մասին էր, իսկ որքա՛ն այլեւայլ տարբերութիւններ կան նորմալ եւ ոչ նորմալ համարուող մարդկանց միջեւ։ Մոլորակի աւելի քան 7 միլիառ մարդկանցից 1 միլիառը հաշուանդամ է։ Որոշ ծնողներ նոյնիսկ թաքցնում են իրենց հաշուանդամ զաւակներին շրջապատից, տնից դուրս չեն հանում եւ նրանք նոյնիսկ անձ հաստատող վկայական չունեն։ Սակայն մի վաւերագրական ֆիլմ ցուցադրուեց՝ «Աջ Ոտքով», որտեղ հաշուանդամ հասկացողութիւնը ջախջախիչ պարտութիւն է կրում։ Ֆիլմը նկարահանել է երկու տարուայ ընթացքում ռեժիսոր եւ գրող Նիք Սփարքը։ Ճեսիկա Քոքսը ծնուել է առանց ձեռքերի, նա չգիտի, թէ ձեռքեր ունենալը դա ինչ է, սակայն երբեք չի զգացել ձեռքերի անհրաժեշտութիւնը եւ օգտուել ոտքերով ձեռքերի փոխարէն։ Ինչպէ՞ս։ Ինչպէ՞ս կարելի է ոտքերով ուտել, սանտրուել, պէտքարան գնալ… Ճեսիկային կարելի է. նա ոտքերով իր գլուխն է լուանում, իսկ պէտքարանում յատուկ յարմարանք կայ, որին կառչում է տաբատի եզրը եւ նա պտըտուելով իջեցնում է տաբատը, յետոյ բարձրացնում։ Դեռ աւելին. նա սկսեց ոտքերով ինքնաշարժի ղեկը վարել։ Դեռ աւելին. նա դարձաւ աշխարհի միակ կռնատ օդաչուն։ Երբ որոշեց զբաղուել taekwon-do մարզաձեւով, ապա մարզիչին այնքան հրապուրեց Ճեսիկայի ներուժը, որ նա սիրահարուեց եւ ամուսնացաւ Ճեսիկայի հետ։ Այդ փաստը վկայում է, որ մարդուն հրապուրում է ոչ թէ գեղեցկութիւնը, այլ մարդու ներուժը՝ հէնց դա է գեղեցկացնում նրան։ Եւ ամենացնցող բանը, որ ասաց կռնատ կինը. «Եթէ նորից ծնուելու լինէի, ապա կը փափաքէի կրկին աշխարհ գալ առանց ձեռքերի»։ Բաւ է նայել նրա դէմքին եւ պարզ կը լինի, թէ նա որքա՛ն երջանիկ է, լիարժէք եւ ինքնաբաւ։ Ունենալով նման երջանկութեան փորձ, նա որոշեց կիսուել դրանով եւ դարձաւ սահմանափակ ֆիզիկական հնարաւորութիւններ ունեցող երախաների եւ նրանց ընտանիքների խորհրդատուն եւ իրաւունքների պաշտպան ԱՄՆ-ում եւ արտասահմանում։
Ամերիկեան ֆիլմերի ցուցադրումը դեռ չաւարտուած՝ սկսուեց բրիտանական ֆիլմերի փառատօնը։ Էկրանի վրայ գրուեց, որ «Բոլոր ֆիլմերը մատչելի են սայլակ օգտագործող անձանց համար»։ Կեցցէ՛ն, որ սայլակ օգտագործողին չանուանեցին հաշուանդամ։