Մի՛ յուսալքուիք վաղը պայծառ է

Եր­կի­րը թե­ւակո­խած է տա­րօրի­նակ դժուար ըմբռնե­լի հա­մակար­գի մը իշ­խա­նու­թեան շրջա­նին։ 94 տա­րուայ ան­ցեալ ու­նե­ցող հան­րա­պետու­թիւնը իր հիմ­նադրու­թեան տա­րինե­րուն քիչ մըն ալ ժա­մանա­կի ըն­կա­լումնե­րուն հա­մապա­տաս­խան կեր­պով առա­ջին տաս­նա­մեակը բո­լորեց իր հիմ­նա­դիրին ան­վի­ճելի մե­նատի­րու­թեամբ։ Իսկ առա­ջին քա­ռորդ դա­րը աւար­տեց միակու­սակցա­կան բռնա­տիրու­թեան մը պայ­մաննե­րուն մէջ։ Ապա վրայ հա­սաւ Բ. Աշ­խարհա­մար­տի աւար­տը եւ նոր աշ­խարհի մը ձե­ւաւո­րու­մը։ Այս պայ­մաննե­րու մէջ եր­կի­րը որ­դեգրեց բազ­մա­կու­սակցա­կան դրու­թիւնը եւ գո­նէ ձե­ւակա­նօրէն ընտրու­թիւննե­րով կազ­մուած կա­ռավա­րու­թիւննե­րու շրջա­նը։ Թէեւ այդ շրջա­նը քա­նի մը ան­գամներ ընդհա­տուե­ցաւ զի­նուո­րական մի­ջամ­տութիւննե­րով, սա­կայն երբ հա­սանք ԻԱ դար, ոչ ոք կրնար պատ­կե­րաց­նել թէ Թուրքիոյ քա­ղաքա­կանու­թիւնը կրնայ մատ­նուիլ այ­սօ­րուայ նման մե­նատի­րական վար­չա­ձեւի մը։

Յստա­կօրէն կա­րելի է ըսել որ ներ­կայ դրու­թեան մէջ Թուրքիոյ խորհրդա­րանը ան­գործու­նակ դար­ձած է։ Եթէ իրեն պի­տի վե­րագ­րուէր «օրէնսդիր մար­մին» իմաս­տը, այ­սօր Թուրքիոյ Մեճ­լի­սը իր այդ կա­րողու­թիւնը ամ­բողջո­վին յանձնած է Հան­րա­պետու­թեան նա­խագա­հին, իրեն պա­հելով միայն նա­խագա­հի թե­լադ­րանքնե­րը կամ նա­խասի­րու­թիւննե­րը օրի­նակա­նաց­նե­լու հան­գա­ման­քը։

Բո­լորս գի­տենք որ Թուրքիոյ կրթա­կան հա­մակար­գը բո­լորո­վին ան­յա­ջող եղած է իր ճշտած ուսման ռազ­մա­վարու­թիւնով։ Թուրքիոյ դպրոց­նե­րուն մէջ ու­սա­նող աշա­կերտնե­րը ան­կա­րող են իրենց մայ­րե­նիով իսկ փո­խան­ցուած գի­տելիք­նե­րը ըն­կա­լելու։ Մի­ջազ­գա­յին բազ­մա­թիւ աս­տի­ճանա­ւորումներ շատ դժբախտ ար­դիւնք կը ներ­կա­յաց­նեն մեր երկրի աշա­կերտնե­րու հաշ­ւոյն։ Այս հե­տեւան­քի բնա­կան պատ­ճա­ռը ուսման դրու­թիւնը քա­ղաքա­կանաց­նե­լով գո­յացաւ։ Իւ­րա­քան­չիւր կա­ռավա­րու­թիւն իր տես­լա­կանին հա­մապա­տաս­խան սե­րունդ մը դաս­տիարա­կելու մի­տու­մով մի­ջամ­տեց ուսման հա­մակար­գին։ Այդ մի­ջամ­տութիւննե­րու վեր­ջի­նը եղաւ նա­խագահ Էր­տո­ղանի «ես ԹԷՕԿ-ի դրու­թե­նէն դժգոհ եմ» ար­տա­յայ­տութիւ­նը։ Այստեղ ԹԷՕԿ ըլ­լա­լով յի­շուա­ծը հիմ­նա­կան դպրոց­նե­րէն միջ­նա­կարգ դպրոց­նե­րու անցման քննու­թիւնն է։ Այդ քննու­թիւնը յա­ջողած աշա­կեր­տը իրա­ւունք կ՚ու­նե­նայ իր ցան­կա­ցած դպրո­ցը շա­րու­նա­կելու, իսկ ան­յա­ջող­նե­րը կը պար­տադրուին կրօ­նական թե­քու­մով դպրոց­ներ յա­ճախել։

Նա­խագա­հի այս դժգո­հու­թիւնը, իբ­րեւ հրա­հանգ ըն­դունուեցաւ Կրթու­թեան Նա­խարա­րի կող­մէ եւ առանց անհրա­ժեշտ նա­խապատ­րաստու­թիւնը ապա­հովե­լու յայ­տա­րարեց այս քննու­թեան վե­րացու­մը։ Ու­րեմն դժուար չէ կան­խա­տեսել թէ նոյ­նիսկ մէկ աշա­կեր­տի ուսման շրջա­նին կա­տարուած այսքան մեծ փո­փոխու­թիւննե­րը իրենց ժխտա­կան ազ­դե­ցու­թիւնը պի­տի գոր­ծեն տուեալ աշա­կեր­տի պատ­րաստու­թեան մէջ։

Այս յան­կարծա­կի փո­փոխու­թիւննե­րու դի­մաց աշա­կերտնե­րը զատ շուարած են, ծնող­նե­րը զատ, ու­սուցիչ­նե­րը զատ։ Բնա­կանա­բար հա­մատա­րած այս զար­մանքը նիւթ պի­տի դառ­նայ հե­ռու­ստաէգ­րաննե­րու վրայ խնդրին զա­նազան երե­սակ­նե­րով քննարկման։

Այդ ասու­լիսնե­րուն ամէն կար­ծիք փո­խանա­կել կա­րելի է բա­ցառե­լով մե­նատի­րական այս վար­չա­մեքե­նայի պատ­ճա­ռած ձա­խողու­թիւնը։

Հետզհե­տէ խել­քի ու տրա­մաբա­նու­թեան սահ­մաննե­րը գե­րազան­ցող այս դրու­թիւնը ան­շուշտ որ յա­րատեւ պի­տի չըլ­լայ։ Բայց մին­չեւ այդ տես­նենք թէ տա­կաւին ինչ աւեր­ներ պի­տի գոր­ծուի սկսե­լով բա­նուոր դա­սակար­գէն, կի­ներէն, երի­տասարդնե­րէն եւ պա­տանի­ներէն ամ­բողջ ժո­ղովուրդի մը ապա­գային վրայ։

Երա­նելի Չե­թին Ալ­թան այս տե­սակի յու­սա­հատու­թիւն ներշնչող գրու­թիւննե­րը կը սի­րէր աւար­տել նոր յոյս մը ներշնչելով։ Մենք ալ հետեւինք իր աւանդին ու ըսենք՝ «մի յուսալքուիք վաղը աւելի լաւ կ՚ըլլայ»։