dzovinarlok@gmail.com
Ճիշդն ասած Հայաստանում արդէն վաղուց չկայ քաղաքական կեանք։ Կա այս պահին երկու նախագահ, երկուսն էլ Սարգսեան են. Սերժ Սարգսեան եւ Արմէն Սարգսեան։ Մէկը ընտրել է միւսին, քանզի երկիրը անցնում է խորհրդարանական կառավարման ձեւին, բայց դա ընդամէնը ձեւ է, իսկ էութեամբ ինչպէս միշտ մի հոգի է լինելու ղեկին, այս անգամ նա լինելու է վարչապետի պաշտօնում, քանզի նախագահը իրաւունք չունի երկու ժամկէտից աւելի նստի։ Սա միայն մեր երկրում չէ խնդիր։ Ռուսաստանի Դաշնութիւնում, օրինակ, Փութինն է վերարտադրւում արդէն 5-րդ անգամ. Սկզբից երկու ժամկէտ նստեց նախագահի պաշտօնին (2000-2008), յետոյ արանքում «տեղապահ» Մետվետեւը (2008-2012) նստեց, եւ երբ Փութինը երրորդ անգամ ստանձնեց իր սիրած պաշտօնը, ապա փոխեց այն կէտը սահմանադրութեան մէջ, որը վերաբերւում էր չորս տարուայ ժամկէտին եւ դարձրեց այն վեց տարի։ Եւ ահա մարտի 18-ին անցաւ երկրորդ վեցամեակի։ Իսկ եթէ Սերժ Սարգսեանը նստի վարչապետի պաշտօնին, ապա ժամկէտները նրան այլեւս չեն սպառնի։ Ի՚նչ արած, եթէ օրէնքը թոյլ չի տալիս անվերջ կառավարել, ապա այդ օրէնքը փոխւում է եւ յարմարեցւում է անվերջութեանը։ Ճիշդ է ժողովրդի համբերութիւնը անսահման չէ, բայց ժողովուրդ արդէն վաղուց չի մնացել Հայաստանում։ Ռեսուրս չկայ, ինչպէս ասում են։ Քաղաքական դաշտն ամայացած է։ Սակայն լրագրողները չափազանց աշխոյժ են եւ բազմազան հարցեր են ուղղում քաղաքական մեկնաբաններին կամ պարզապէս հանրային անձանց.
-Ի՞նչ էք կարծում վերջին հանրահաւաքի մասին, Սերժ Սարգսեանի անփոխարինելիութեան մասին…
Եւ մեկնաբանները սկսում են համեմատել իրավիճակը ճիշդ 100 տարի առաջ ստեղծուած իրավիճակի հետ, երբ Օսմանեան կայսրութեան իշխանութիւնը ոչնչացրեց հայ մտաւորականութեանը եւ թողեց ժողովրդին անգլուխ։ Այժմ պատմութիւնը կրկնւում է, ապացուցելով, որ տարբերութիւն չկայ արտաքին եւ ներքին թշնամիների միջեւ, եթէ նրանց նպատակը նոյնն է՝ կործանել մի ամբողջ ազգ։ Բոլոր ընդվզողներին բանտարկել են, ժողովրդին ձայնազրկել են եւ դժուար է այսօր մարդկանց հրապարակում հաւաքել եւ հակաժողովրդական համակարգից ազատուելու կոչեր հնչեցնել։
Կրկնւում է նաեւ աւանդոյթը, որը եղել է դարեր ի վեր. իշխանաւորները եւ ժողովուրդը տարբեր պատմութիւն եւ պատմական հերոսներ են ունենում, որովհետեւ իշխանաւորի նպատակը նոյնն է՝ թողնել ամէն ինչ անփոփոխ, իսկ ժողովրդական հերոսներ են դառնում նրանք, ովքեր ջանում են փոփոխութիւններ մտցնել ճահճացած կեանքում, որտեղ մարդիկ այլեւս շնչահեղձ են լինում կամ թողնում հեռանում են։ Եթէ մի պահ դուրս գանք հայ իրականութիւնից եւ հայեացք նետենք միւս երկրներին, որոնք նոյնպէս ունեն անփոփոխութեան աւանդոյթ, ապա պիտի նշենք ՌԴ-ում Փութինի անփոփոխութեան դէմ ընդվզող Բորիս Նեմցովի (1959-2015) գործունէութիւնը, որն իր մահով չմահացաւ. նրան սպանեցին իր քաղաքական հայեացքների համար։ Այս տարի փետրուարի 25-ին Սլովակիայի մայրաքաղաք Բրատիսլաւայում սպանեցին Aktuality.sk կայքի 27-ամեայ լրագրող Եան Կուցիակին եւ նրա հարսնացուհուն։ Սա առաջին նախադէպն էր Սլովակիայում, որտեղ երբեք մինչ այդ չէին սպանել լրագրողին իր գործունէութեան համար։ Եան Կուցիակը դարձաւ վտանգաւոր, որովհետեւ հետաքննում էր կառավարութեան անդամների ֆինանսական խարդախութիւնները, նրանց կապը իտալական մաֆիայի հետ։ Եւ ահա մարտի 9-ին ոչ միայն մայրքաղաքում, որտեղ 30,000 հոգի դուրս եկան երթի, այլ նաեւ Սլովակիայի միւս 50 քաղաքներում բողոքի ցոյցեր տեղի ունեցան, որոնց արդիւնքում վարչապետը իր կառավարութիւնով հանդերձ մարտի 15-ին հրաժարական տուեց։ Երկրի ղեկին վարչապետ Ռոբերտ Ֆիցոն նստած էր արդէն 12 տարի (2006-ից) եւ ժողովրդի համբերութիւնը հատել էր։
Այժմ վերադառնանք մեր իրականութեանը։ Արդէն 22 տարի է ինչ Հայաստանում կեղծւում են նախագահական եւ առհասարակ ընտրութիւնները։ Յիշում եմ հինգ տարի առաջ՝ 2013-ին մի հանրահաւաքում 1996-ի ընտրակեղծիքներին մասնակցած պ. Ռուբինեանը խոստովանեց, որ ընտրութիւնների ժամանակ լցոնում եւ լցոնում էին տուփերը Լեւոն Տէր-Պետրոսեանին տուած կեղծ ձայներով, բայց ընդդիմադիր Վազգէն Մանուկեանը ստանում էր աւելի շատ իրական ձայներ։ Տարիներ յետոյ այդ կեղծիքի աւանդոյթը Լեւոն Տէր-Պետրոսեանի դէմ օգտագործուեց եւ արդէն բոլորովին նշանակութիւն չունէր ժողովրդի կողմից տուած ձայնը. յաղթանակը ապահովում էր ընտրակաշառքն ու զորպայութիւնը։
2016-ի ամռանը «Սասնայ ծռեր» զինեալ խմբաւորումը ընդվզեց ստեղծուած իրավիճակի դէմ, երբ արդէն իշխանութիւնները պատրաստ էին նաեւ հողեր զիջել հակառակորդին։ Նրանց օգնութեան հասաւ Արթուր Սարգսեան անունով համեստ մի մարդ, որը մտաւ հայոց պատմութեան մէջ որպէս Հաց Բերող, քանզի նա բեռնեց հացով եւ սննդով իր ավտոմեքենան եւ ճեղքելով ոստիկանական պատնէշը, ուտելիք հասցրեց «Սասնայ ծռեր»ին, որը գրաւել էր պարետապահակային ծառայութեան զօրամասը (ՊՊԾ-ն)։ Նրան ձերբակալեցին եւ նա ի պատասխան անարդարութեան հացադուլ արեց…Հաց Բերողը մահացաւ սովից։ Արդեօք այս գեղեցիկ, բարի ու համարձակ հերոսի անունով կանուանակոչէ՞ն որեւէ մի դպրոց։ Կասկած չկայ, բայց ո՛չ այս իշխանութեան օրով։ Այս իշխանութիւնները դպրոցը կոչում են 2004-ին Պուտափեշտում ատրպէյճանցի սպայ Ռամիլ Սաֆարովի կողմից կացնահարուած լեյտենանտ Գուրգէն Մարգարեանի անունով (1978-2004)։ Յիշել ի հարկէ պէտք է քնած վիճակում կացնահարուած հայ զինուորին, բայց կարելի է նաեւ երեւակայել ի՛նչ պիտի զգա աշակերտը, որը սովորում է իր անունը կրող դպրոցում։ Մինչդեռ մենք ունեցանք իսկական հերոս։ Մէկ տարի անցաւ նրա մահից, եւ Մարտի 16-ին Հաց Բերողի յիշատակին երթ կազմակերպուեց, իսկ ես ուզում եմ մէջբերեմ Ապրես Զոհրապեանի գրառումը Արթուր Սարգսեանի մասին, որին նա համարում է ոչ միայն Հաց Բերող՝ հաց փախցնողների համակարգում, այլ նոյնպէս «Սասնա ծուռ».
«Նա հաւատում էր ընտրութիւններով համակարգ փոխելուն։ Քանզի նրան յաջողուել էր անել անհնարինը՝ ճեղքել ոստիկանական պատնէշները, նա նաեւ հաւատում էր համակարգի «պատնէշը» ճեղքելու գործին։ Մտածում էր ճիշդ, ժողովրդական սէր վայելող մարդկանցով դաշինք կազմելու մասին»…
Ասում են ինչ է ուրիշ ազգանուն չկա՞յ Հայաստանում. բոլորը Սարգսեան են։ Բոլոր Սարգսեաններից հայ ժողովուրդը ընտրում է Հաց Բերող, Հացը հայ ժողովրդին պարգեւող Արթուր Սարգսեանին։