Պաքըրգիւղի Տատեան վարժարանի ուսուցողական նպատակներով կազմակերպած շրջագայութիւններու այս տարուայ հասցէն Երեւանի Մխիթար Սեբաստացի վարժարանն էր։ Դպրոցը նախորդ տարիներուն ալ նման շրջագայութիւններ կատարած էր Գերմանիոյ Ֆրանկֆուրտ, Սուրիոյ Հալէպ եւ Լեհաստանի Ռիպնիկ քաղաքներուն։ Այս տարի 3-7 Սեպտեմբեր թուականներուն կայացող շրջագայութեան, բացի 22 աշակերտներէ, մասնակցեցան նաեւ տնօրէնուհի Ալիս Պայրամ, արտերկրեայ ուսման ծրագրի համակարգով Սիպել Արփաճըք եւ ուսուցչուհիներ Երանուհի Պալճը, Անիլտա Մենեքշէ ու Ժպտուն Զուրնաճը։ Աշակերտները այս ճամբորդութեան ընթացքին օգտուեցան Հրանդ Տինք հիմնադրամի ճանապարհորդական դրամաշնորհէն։ Բացի այդ, Թրքահայ վարժարաններու միութիւնը եւ ծնողներ եւս մասնակցութիւն բերին ծախսերու թեթեւացման համար։ Աշակերտները գիշերեցին Մխիթար Սեբաստացի վարժարանի հիւրանոցը։
Միւս կողմէ անոնք այս օրերու ընթացքին առիթը ունեցան սոյն դպրոցի աշակերտներու ընտանիքներուն հետ ծանօթանալու եւ այսպէսով Հայաստանի ժողովուրդի առօրեայ կենցաղին հետ շփուելու։
Տատեանցիներ այցելեցին ԹՈՒՄՕ յատուկ ուսման ծրագիր գործադրող հաստատութիւնը, Գառնիի հեթանոսական տաճարը, Օշականի եկեղեցին եւ Էջմիածնի մայրավանքը։ Անշուշտ, որ իրենց համար ամենաշահեկանն էր Երեւան քաղաքի շրջագայութիւնը։ Մխիթար Սեբաստացի դպրոցի հիմնադիր Աշոտ Բիլէեանի հետ հանդիպման պահուն Տատեանի սաներէն Հրակ Գարեգին Չաքմաքճը արտայայտուեցաւ եւ փոխանցեց իր եւ ընկերներուն տպաւորութիւնները հայրենի երկրի վրայ իրենց ունեցած բացառիկ ապրումներու մասին։
*
Յարգելի հանդիսականներ,
Ես կ՚ուզեմ յայտնել իմ անհուն ուրախութիւնը, որովհետեւ հինգերորդ անգամ է, որ հայրենիքս այցելելու առիթը վայելեցի։ Ամէն այցելութեանս ընթացքին ունեցայ մեծ հեւք եւ երջանկութիւն, բայց կը խորհիմ, որ այս վերջինը տարբեր էր միւսներէն, որովհետեւ այլեւս Հայաստանի մէջ ունէի ծանօթներ, քոյրեր եւ եղբայրներ, որոնց պիտի միանայի ու անոնց կարօտը պիտի առնէի։
Այս տարի՝ Մայիս ամսուան մէջ, Թուրքիոյ Տատեան վարժարանի հիւրը եղաւ Հայաստանի Մխիթար Սեբաստացի վարժարանի աւագ բաժնի խումբ մը ուսուցիչներն ու աշակերտները, որոնք հիւրասիրուեցան վարժարանի աշակերտներուն ծնողներուն քով։ Մենք ալ մեր տան մէջ հիւրասիրեցինք Վալերան, որուն հետ կարճ ժամանակի ընթացքին մտերմացայ եւ շատ սիրեցի։ Երբ իրեն հետ մեր դպրոցի պարտէզը առաջին անգամ ծանօթացայ մտահոգ էի թէ՝ զիս պիտի սիրէ՞ր, ինձմէ հաճոյք պիտի առնէ՞ր...։ Առաջին վայրկեանէն մեր միջեւ ընկերային յարաբերութիւն մը յառաջ եկաւ եւ երկուքս ալ գիտէինք, որ միասնաբար անմոռանալի պահեր պիտի ապրէինք։ Ան օրէ օր դարձաւ իմ եղբայրս եւ կը զգայի, որ ան մեր տան մէջ ինքզինքը կը զգար իր հարազատ տունը։ Երանութեան պահեր կ՚ապրէինք երբ շարունակ մեր մայրենիով կը հաղորդակցէինք եւ հեռատեսիլէն Հայաստանի լուրերուն կը հետեւէինք։ Ան երբեմն ներկայ եղաւ մեր վարժարանի դասերուն, նաեւ միասնաբար զանազան պտոյտներ ըրինք։ Ինծի համար անմոռանալի եղան վարժարանիս տնօրէնութեան կողմէ կազմակերպուած Վոսփորի նաւու պտոյտը եւ մեր միասնաբար պատրաստած հանդէսը, որոնց ընթացքին շատ զուարճացայ եւ յուզումնալից պահեր ապրեցայ։ Վալերայի մեկնումէն ետք մեր կապը չխզուեցաւ եւ հեռաձայնով շարունակեցինք մեր ընկերութիւնը։
Իսկ Տատեան վարժարանի ուսուցիչներուս եւ ընկերներուս հետ Հայաստանի մեր փոխայցելութեան ընթացքին զգացի մեծ խանդ ու եռանդ՝ երբ դարձեալ միացայ իմ հայրենիքի քոյրերուս եւ եղբայրներուս։ Ինծի համար մեծ հաճոյք եղան Կասկատի բարձունքէն հայրենիքս դիտել, հրապարակի ջրաղբիւրի երաժշտութեան ընկերակցիլ, փողոցի վճիտ ջուրերը ըմպել, վսեմաշուք Արարատ լերան փառաւոր կեցուածքը վայելել եւ մեր պատմական ու տեսարժան ինչ ինչ վայրերը այցելել եւ Մայր Տաճար Էջմիածնի մէջ աղօթել...։
Իմ ամենամեծ երազս այն է, որ աշխարհացրիւ բոլոր հայերը օր մը միանան մեր դրախտավայր Հայաստանի մէջ։ Կեցցէ՛ իմ հայրենիք։
