Երանի ապազգայինը նախընտրէին

Հետզհետէ հիմնարկութեան հարիւրա­մեակին մօ­տեցող Թուրքիոյ հան­րա­պետու­թիւնը նախ­քան այդ պատ­կա­ռելի տա­րեթի­ւին հաս­նի­լը, իր հե­ղինա­կաւոր նա­խագա­հի ճար­պիկ ջան­քե­րով յան­կարծա­կի ոս­տումով մը որ­դեգրեց նոր նա­խագա­հական դրու­թիւն։

Թէեւ զա­նազան երե­ւոյթնե­րով հար­ցա­կան կէ­տեր կան այս անո­ւանա­կոչու­մին մէջ։ Նախ նոր կո­չուա­ծը որ­քա­նո՞վ նոր է, եթէ իրեն բնորդ կ՚ըն­դունի Օս­մա­նեան սուլթան­նե­րու վար­չա­ձեւը։ Յե­տոյ նա­խագա­հական ըսե­լով այս երկրի մէջ ընդհան­րա­պէս կը հասկնանք հան­րա­պետու­թեան նա­խագա­հի սահ­մա­նու­մը, որ բա­ցար­ձա­կապէս գեր­կուսակ­ցա­կան է։ Բայց մենք ու­նինք կու­սակցա­պետ հան­րա­պետու­թեան նա­խագահ մը։ Աւան­դա­բար խորհրդա­րանը, որ­պէս ժո­ղովուրդի ներ­կա­յացու­ցիչ, գե­րակ­շիռ դիրք ու­նէր բո­լոր մար­միննե­րու վրայ։ Հի­մա այդ դիրքն ալ գետ­նին հա­ւասա­րած է։ Նա­խարար­ներ սո­վորա­բար կ՚ընտրո­ւէին խորհրդա­րանի ան­դամնե­րէն։ Ներ­կայ դրու­թեան մէջ անոնք ալ կը նշա­նակո­ւին նա­խագահ Էր­տո­ղանի կամ­քով։

Հի­մա ու­նինք բա­ւական տրա­մաբա­նական նա­խարա­րաց խոր­հուրդ մը։ Ան որ ան­ցեալին յա­տուկ հի­ւան­դա­նոցի սե­փակա­նատէր էր, հի­մա դար­ձած է Առող­ջա­պահու­թեան նա­խարար։ Ան որ ան­ցեալին յա­տուկ վար­ժա­րանի սե­փակա­նատէր էր, հի­մա դար­ձած է Կրթու­թեան նա­խարար։ Նե­րողու­թիւն՝ հա­զար նե­րողու­թիւն, բաց­թո­ղում չըլ­լայ, ճշդենք «Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խարար»։ Իսկ այն, որ ան­ցեալին զբօ­սաշրջու­թեան ըն­կե­րու­թիւն մըն ու­նէր, հի­մա կը ղե­կավա­րէ ամ­բողջ երկրի զբօ­սաշրջու­թիւնը։

Ահա հի­մա այդ նոր Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խարա­րը յայ­տա­րարեց որ ամ­բողջո­վին վե­րատե­սու­թեան են­թարկած է երկրի կրթա­կան հա­մակար­գը։ Մշա­կած է նոր ուսման ծրա­գիր եւ յա­ռաջի­կայ հինգ տա­րուայ ըն­թացքին այդ ծրագ­րի հա­մաձայն կրթու­թիւնը աւե­լի պի­տի ծան­րա­նայ յա­տուկ, այլ խօս­քով վճա­րովի դպրոց­նե­րուն։ Իսկ այս փո­փոխու­թիւնով ի՞նչ ար­դիւնքի կ՚ակ­նարկուի, տա­կաւին այդ մա­սին բա­ցատ­րութիւն մը չէ հնչած։

Այստեղ ու­շագրաւ է նախ նա­խարա­րու­թեան անու­նը։ Իրաւ եր­կիր մը ի՞նչ կա­րիք կը զգայ կրթու­թեան նա­խարա­րու­թեան առ­ջեւ «ազ­գա­յին» կո­չում մը աւելցնե­լու։ Այդ կո­չու­մով ի՞նչը ապա­ցու­ցած կ՚ըլ­լանք։ Թե­րեւս նման հար­ցումը կա­րելի է հարցնել երկրի մը «Գի­տու­թիւննե­րու ակա­դեմիան» յան­կարծա­կի կեր­պով «Գի­տու­թիւննե­րու ազ­գա­յին ակա­դեմիա»ի վե­րածող­նե­րուն։ Իրաւ նա­խապէս երբ ազ­գա­յին չէր, ին­չո՞վ կը պա­կասէր այ­սօ­րուա­նէն, կամ «ազ­գա­յին» աւելցնե­լով էակա­նօրէն ին­չե՞ր աւե­լացաւ, այդ ակա­դեմիոյ պա­րու­նա­կու­թեան մէջ։

Իրա­կանու­թեան մէջ խնդի­րը մեծ է։ Թուրքիա այն եր­կիրն է, որուն դպրո­ցական պա­տանի­ները իրենց մայ­րե­նի լե­զուով ըսո­ւածը ըն­կա­լելու կամ ըմբռնե­լու կա­րողու­թե­նէն զուրկ են։ Հա­մաշ­խարհա­յին աս­տի­ճանա­ւորումնե­րու մէջ դա­տապար­տուած են ամե­նաս­տոր հո­րիզո­նական­նե­րու վրայ յայտնո­ւելու։ Կաս­կած չկայ, որ այդ տղա­քը եթէ ձեր­բա­զատուին «ազ­գա­յին» ուսման ծրա­գիրէ եւ հե­տեւին հա­մամարդկա­յին ամե­նաէական սկզբունքնե­րուն, դիւ­րաւ կը մագլցին այդ նոյն աս­տի­ճանա­կար­գի աւե­լի բարձր հո­րիզո­նական­նե­րուն։

Դուք ի՞նչ կը կար­ծէիք, չա­րիքը միակող­մա­նի՞ պի­տի ըլ­լար։ Ո՛չ, պա­րարտ հո­ղը ցամ­քեցնող, ջրա­ռատ գե­տը չո­րաց­նող, պտղա­տու ծա­ռը ար­մա­տախիլ ընող միտ­քը դպրոց­նե­րու հա­մար ալ հա­զիւ այսքա­նը կրցաւ ընել։

pakrates@yahoo.com