Յուշեր խենդի յիշատակարանէն

Եթէ կը կարծէք թէ սիւնակագիրներ առհասարակ ազատ են իրենց նիւ­թե­րը ընտրե­լու պա­հին կը սխա­լիք լրջօ­րէն։ Սիւ­նա­կագի­րը ու­նի զա­նազան մտա­տան­ջութիւններ, մին­չեւ որ ճշդէ իր սիւ­նա­կի բո­վան­դա­կու­թիւնը։ Այդ դժո­ւարու­թեան ծնունդ տո­ւողը ըն­թերցո­ղի նկատ­մամբ պա­տաս­խա­նատո­ւու­թեան զգա­ցումն է։ Սիւ­նա­կագի­րը լրջօ­րէն կը սոս­կայ ըն­թերցո­ղի ու­շադրու­թեան չար­ժա­նացող նիւթ մը գրի առ­նե­լէ։ Վեր­ջա­պէս առեւ­տուր մըն է, որ կը կա­տարո­ւի ըն­թերցո­ղի եւ հե­ղինա­կի մի­ջեւ։ Ըն­թերցո­ղը կրնայ հա­շիւ պա­հան­ջել ըսե­լով թէ «Ին­չո՞ւ կը գրես այս նիւ­թը, որ զիս բնաւ չի հե­տաքրքրեր»։ Ան­շուշտ որ յօ­դուա­ծագի­րը իր միտքն է որ պի­տի փո­խան­ցէ թուղթին։ Հե­տեւա­բար ազատ է իր միտ­քը ցո­լաց­նե­լու մէջ։ Այդ միտ­քը ըն­թերցո­ղին հա­ճելի կը թո­ւի, թէ ոչ ու­րիշ խնդիր։ Բայց նիւ­թը բո­լորո­վին տար­բեր է ճիշդ ալ տո­ւեալ նիւ­թը ընտրե­լու պա­հուն։ Իբ­րեւ խոս­տո­վանու­թիւն յայտնեմ յա­ճախ կը մտա­բերեմ որոշ նիւ­թեր, որոնք պի­տի ու­զեմ ըն­թերցո­ղին հետ կի­սել, բայց ապա կը խրտչիմ Չըլ­լայ որ ան­հա­տական ըլ­լայ եւ ըն­թերցո­ղը մե­ղադ­րէ «Ին­ծի ինչ քու ապ­րածնե­րէդ» ըսե­լով։ Սա­կայն ինչ որ ալ ըլ­լայ տես­նե­լով Կրե­տէի Սուրբ Յով­հաննու Կա­րապետ եկե­ղեց­ւոյ հիմ­նադրու­թեան 350-ամեակի հան­դի­սու­թեան ման­րա­մաս­նութին­նե­րը, ըն­թերցո­ղին հետ պի­տի կի­սեմ 20 տա­րուայ ան­ցեալ ու­նե­ցող յի­շատակ մը։

Ար­դա­րեւ ու­ղիղ 20 տա­րիներ առաջ էին, երբ Սա­յաթ Նո­վա երգչա­խումբով որո­շեցինք այ­ցե­լել Կրե­տէ կղզիի այս պատ­մա­կան եկե­ղեցին։ Լոկ հե­տաքրքրու­թիւն էր այս որո­շու­մին դրդա­պատ­ճա­ռը։ Նախ միտ­քը աճե­ցու­ցինք մեր ըն­կե­րական շրջա­նակին մէջ։ Տե­սանք որ նման կազ­մա­կեր­պութիւն մը որոշ հե­տաքրքրու­թեան պի­տի ար­ժա­նանայ։ Ան­մի­ջապէս սկսանք ու­սումնա­սիրել դէ­պի Կրե­տէ եր­թա­լու ճա­նապար­հա­յին հա­ւանա­կանու­թիւննե­րը։ Գտանք ամե­նամատ­չե­լի եղա­նակը։ Հան­րա­շար­ժով պի­տի եր­թա­յինք Աթէնք եւ հոն­կէ ալ կա­ռաբար­ձով պի­տի հաս­նէինք Կրե­տէ։

Պար­զա­պէս տե­ղեակ պա­հեցինք մեր պա­տաս­խա­նատու եղած հաս­տա­տու­թիւնը՝ այ­սինքն Պատ­րիար­քա­րանը, իմաց տա­լով, թէ մտա­դիր ենք դէ­պի Կրե­տէ ուխտագ­նա­ցու­թիւն մը կա­տարե­լու։ Չեմ գի­տեր ինչ էր պատ­ճա­ռը որ ընդհան­րա­պէս «Ոչ» ըսե­լու տրա­մադ­րո­ւած Պատ­րիար­քա­րանը որե­ւէ առար­կութիւն չդրաւ մեր այս ցան­կութեան դի­մաց։ Բծախնդրօ­րէն մշա­կեցինք ծրա­գիրը։ Նա­խապէս որ­պէս հո­վուա­պետ բա­զում ան­գամներ Կրե­տէ պա­տարա­գի գա­ցող Տէր Տի­րան քա­հանայ Րէիսեանի մի­ջոցաւ հայ­թայթե­ցինք Կրե­տէի հա­մայնքի ամե­նաաշ­խոյժ դէմ­քե­րէն Ստե­փան սար­կա­ւագի հե­ռախօ­սահա­մարը։ Պար­զե­ցինք մեր միտ­քը եւ հարց տո­ւինք թէ «Կրե­տէի հա­մայնքը քա­նի՞ հո­գի է»։ Այդ օր կղզիի հա­յու­թիւնը կը հա­շուէր ըն­դա­մէնը 51 շունչ։

Ճշդե­ցինք թո­ւական­նե­րը եւ ճամ­բայ ելանք դէ­պի այս շա­հեկան ուխտա­վայ­րը։ Հա­րիւր հո­գիէ կը բաղ­կա­նար մեր ուխտա­ւոր­նե­րու խումբը, որոնց 91-ը ճամ­բայ ելաւ Պո­լիսէն եւ 9 Եւ­րո­պայի տար­բեր քա­ղաք­նե­րէն հաս­նե­լով միացան մե­զի։

Եկե­ղեց­ւոյ հիմ­նադրու­թեան 350-ամեակը պատ­ճառ եղաւ այս ու­րախ ան­ցեալը վեր­յի­շելու հա­մար։ Այ­սօր մի­թէ կը հա­մար­ձա­կի՞նք ամ­բողջո­վին անո­րոշու­թիւննե­րով լե­ցուն նման ար­կա­ծախնդրու­թեան մը ձեռ­նարկե­լու։ Դժո­ւար է դրա­կան պա­տաս­խան տալ, իսկ եթէ պէտք է մեկ­նա­բանու­թիւն այդ մէ­կը շատ դիւ­րին է՝ Խենդ էինք ու ապ­րե­ցանք խեն­դա­բար։ Վա­յելե­ցինք հա­զարու­մի տե­սակ ու­րա­խու­թիւն, որը դժո­ւար թէ վա­յելեն խե­լօք­նե­րը։

pakrates@yahoo.com