ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
pakrates@yahoo.com
Շահան Արծրունի իբրեւ հայ արուեստագէտ, կամաւոր կերպով ստանձնած է բազմաթիւ պատասխանատուութեան երեւոյթներ, որոնք ձեւաւորած են նաեւ իր ստեղծագործութեան ուղին։ Կարելի է ենթադրել թէ Արծրունի իր կամքով հեռու մնացած է դասական երաժշտութեան առաջատար անուններու գործերէն, իր վրայ պարտականութիւն համարելով հօրաքրոջ՝ Սիրվարդ Գարամանուկի յօրինումները նուագել։ Հրատարակութեան պատրաստել անոր ձայնագրութիւնները, օժանդակել անոնց վերամշակման կամ խմբերգային գործերու բազմաձայնման։ Ան նաեւ հեռու մնաց իր համար այնքան հետաքրքրական ամերիկեան արդի երգահաններու յօրինումներէն։ Անոնց փոխարէն լծուեցաւ Կոմիտասի դաշնամուրային ստեղծագործութիւնները հանրութեան մատուցելու նուիրեալ գործին։ Նուագելու կողքին դասախօսութեան բնոյթով ծանօթացուց Կոմիտասի ժառանգի այս խիստ կարեւոր երեսակը։
Շահան Արծրունի այս անգամ երախտիքի տուրք կը մատուցէ ամերիկահայ անուանի երգահան Ալան Յովհաննէսի։ Կը նուագէ անոր ցարդ չձայնագրուած դաշնամուրային ստեղծագործութիւնները։ Արծրունիի բացատրութեամբ կտակ մըն է որ կ՚իրականացնէ։ «Զիս հրաւիրեց իր տունը եւ յանձնեց ձեռագիրներու հսկայ տրցակ մը, ըսելով թէ մինչեւ օրս չեն նուագուած»։ Այդ պահուն իսկ զգաց իրեն վիճակած պատասխանատուութիւնը եւ լծուեցաւ աշխատութեան։ Այսպէս Արծրունիի դաշնամուրով կենդանութիւն ստացան Յովհաննէսի «Աղերսանք առ Վահագն», «Ենովք», «Լալեզար», «Շարանուագ յունական մեղեդիներով», «Խորհրդաւոր սրինգ», «Ուղեւորութիւն դէպի արշալոյս», «Լէյոնա», «Վանայ լճի հատանուագ», «Վիճակ» եւ «Հաղպատ» գործերը, որոնց հարուածային գործիքներով կը նուագակցէր Էտըմ Ռոզէնպատ։
«Երաժշտութիւն՝ բացառիկ տաղանդաւոր, ինքնատիպ, զօրեղ ու առնական»։ Այսպէս կը բնութագրեր ամերիկեան մամուլը Ալան Յովհաննէսի արուեստը։ Իսկ ան իր ճանապարհը կը նկարագրեր հետեւեալ տողերով՝. «Ես կ՚առաջադրեմ ստեղծել դիւցազնական,կոթողային ոճի յօրինում մը, որ միեւնոյն ժամանակ ըլլայ մատչելի՝ ոգեշնչելու բոլորը։ Այն ձերբազատուած պէտք է ըլլայ ամէն քմայքէ, արուեստական ձեւականութիւններէ եւ շինծու նրբութիւններէ։ Պէտք է ըլլայ շիտակ, անկեղծ, միշտ բնական՝ բայց երբեք արտառոց»։
Շահան Արծրունիի այս խտասալիկը հրատարակուած է «Քալան» ընկերութեան կողմէ, եռալեզու ծանօթագրութեամբ։
