ԱՄՆ քաղաքական բեմին համայնավար թեկնածուն

ԷՏՎԻՆ ՄԻՆԱՍԵԱՆ

 

Ինչպէս ծանօթ է բո­­­լորին ԱՄՆ-ի նա­­­խագա­­­հական ընտրու­­­թեան ըն­­­դա­­­­­­­ռաջ ար­­­դէն հա­­­սած է Թամ­­­բի մրցա­­­կիցը յստա­­­կեց­­­նե­­­­­­­լու ճա­­­կատագ­­­րա­­­­­­­կան փու­­­լը։ Շա­­­բաթ օր կա­­­յանա­­­լիք Հա­­­րաւա­­­յին Գա­­­րոլայ­­­նա­­­­­­­յի ընտրու­­­թիւննե­­­րուն յա­­­ջոր­­­դող երեք­­­շաբթին այժմէն կը նշո­­­ւի «Ար­­­տա­­­­­­­կարգ Երեք­­­շաբթի» անո­­­ւանու­­­մով։ Այդ օր Գա­­­լիֆոր­­­նիա, Թեք­­­սաս, Մա­­­սաչսըթս եւ Վիր­­­կի­­­­­­­նիայի նման մեծ նա­­­հանգնե­­­րու ընտրու­­­թիւննե­­­րը պի­­­տի կա­­­յանան։ Այս նա­­­հանգնե­­­րու մէջ կը բնա­­­կի ԱՄՆ-ի 40 տո­­­կոսը։ Հե­­­տեւա­­­բար 3 Մար­­­տին նա­­­խագա­­­հու­­­թեան թեկ­­­նա­­­­­­­ծուն որոշող պատ­­­գա­­­­­­­մաւոր­­­նե­­­­­­­րու մէկ եր­­­րորդը պի­­­տի ճշդո­­­ւին այս ընտրու­­­թեան ար­­­դիւնքով։

Տո­­­ւեալ պայ­­­մաննե­­­րու մէջ օրա­­­կար­­­գի կա­­­րեւո­­­րագոյն անունն է Պեր­­­նի Սենտրս։ Ան ինքզինք կը ներ­­­կա­­­­­­­յաց­­­նէ «ժո­­­ղովրդա­­­վարա­­­կան հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վար» ըլ­­­լա­­­­­­­լով։ Չէ ան­­­դա­­­­­­­մակ­­­ցած Ժո­­­ղովրդա­­­վարա­­­կան Կու­­­սակցու­­­թեան եւ ծե­­­րակոյ­­­տի մէջ կը զբա­­­ղեց­­­նէ ան­­­կախ պատ­­­գա­­­­­­­մաւո­­­րի դիր­­­քը։

Այժմ բո­­­լորին մտքին մէջ ձե­­­ւաւո­­­րուած հար­­­ցումը հե­­­տեւեալն է՝ ար­­­դեօք Պեր­­­նի Սենտրս պի­­­տի կրնա՞յ թեկ­­­նա­­­­­­­ծու դառ­­­նալ եւ եթէ այո, այս ան­­­գամ ալ ար­­­դեօք պի­­­տի կրնա՞յ նա­­­խագահ Թրամ­­­բին փո­­­խարի­­­նել։

Սենտրսի այս յայտնու­­­թիւնը անակնկալ մը չէ ան­­­շուշտ։ Ան 2016-ի ընտրու­­­թիւննե­­­րուն բա­­­ւական լուրջ այ­­­լընտրանք մը ըլ­­­լա­­­­­­­լով ներ­­­կա­­­­­­­յացած էր դե­­­մոկ­­­րա­­­­­­­տական ընտրա­­­նիի ան­­­վի­­­­­­­ճելի թեկ­­­նա­­­­­­­ծու Հի­­­լըրի Քլին­­­թը­­­­­­­նի դիմաց։ Սենտրսի կողմնա­­­կից­­­ներ կը հա­­­ւատա­­­յին թէ անոր թեկ­­­նա­­­­­­­ծու­­­թիւնը գո­­­ղացո­­­ւած է կու­­­սակցու­­­թեան վեր­­­նա­­­­­­­խաւի ձեռ­­­քով։

Իսկ Հան­­­րա­­­­­­­պետա­­­կան Կու­­­սակցու­­­թեան առա­­­ջատար դէմ­­­քե­­­­­­­րը չէին կրցած յա­­­ջողիլ Թրամ­­­բի վե­­­րել­­­քը կա­­­սեց­­­նե­­­­­­­լու։ Ըստ երե­­­ւոյ­­­թի նոյն վտան­­­գը 2020-ի ընտրու­­­թիւննե­­­րուն այս ան­­­գամ կը սպառ­­­նայ դե­­­մոկ­­­րա­­­­­­­տական­­­նե­­­­­­­րուն։

Թրամբ եւ Սենտրս իրա­­­րու հա­­­կասող կեր­­­պարներ ըլ­­­լա­­­­­­­լով հան­­­դերձ ներ­­­կայ վար­­­չութե­­­նէն դժգոհ եղող­­­նե­­­­­­­րու եւ գոր­­­ծող ըն­­­թացքը բա­­­րեփո­­­խել ու­­­զողնե­­­րու հա­­­մար նա­­­խընտրե­­­լի անուններ են։

Սենտրս երի­­­տասարդնե­­­րուն յոյս ներշնչող պատ­­­գամներ ու­­­նի։ Բայց միաժա­­­մանակ անոր ծրա­­­գիր­­­նե­­­­­­­րը մտա­­­հոգու­­­թիւն կ՚առա­­­ջաց­­­նեն դրա­­­մատու­­­նե­­­­­­­րու, ապա­­­հովագ­­­րութեան ըն­­­կե­­­­­­­րու­­­թիւննե­­­րու, դրա­­­մի շու­­­կա­­­­­­­ներու ոլորտնե­­­րէ ներս։ Նախ եւ առաջ ան չի վա­­­րանիր հրա­­­պարա­­­կաւ. «Հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վար եմ» ըսե­­­լու։ Այսպէ­­­սով կը ճա­­­կատի եր­­­կու կու­­­սակցու­­­թիւննե­­­րու դէմ։ Կան «Մի­­­լենեալ­­­նե­­­­­­­րը», այսպէս կը կո­­­չուին եր­­­րորդ հա­­­զարա­­­մեակի սե­­­րունդը, որոնց կեն­­­սա­­­­­­­մակար­­­դա­­­­­­­կը աւե­­­լի ցածր պի­­­տի ըլ­­­լայ բաղ­­­դատմամբ իրենց ծնող­­­նե­­­­­­­րուն։ Սետնրս անոնց կը խոս­­­տա­­­­­­­նայ ձրի բարձրա­­­գոյն ու­­­սում, անվճար բժշկա­­­կան ծա­­­ռայու­­­թիւններ, բա­­­ւակա­­­նին բարձր եղած ուսման պարտքե­­­րու ջնջում, աշ­­­խա­­­­­­­տան­­­քի ապա­­­հովում եւ մա­­­րիհու­­­նա­­­­­­­յի նման բնա­­­կան թմրե­­­ցու­­­ցիչնե­­­րու ազատ վա­­­ճառք։

Այս երի­­­տասարդ զան­­­գո­­­­­­­ւածը ընտրու­­­թիւննե­­­րու հան­­­դէպ ընդհան­­­րա­­­­­­­պէս հե­­­տաքրքրու­­­թիւն չու­­­նի։ Հե­­­տեւա­­­բար անոնց Սենտրսի ի նպաստ զօ­­­րակ­­­ցութիւ­­­նը կրնայ ազ­­­դել բո­­­լոր հա­­­ւասա­­­րակշռու­­­թիւննե­­­րուն։ Օրի­­­նակի հա­­­մար՝ անոնց նա­­­խորդ ընտրու­­­թիւննե­­­րու չմաս­­­նակցի­­­լը մե­­­ծապէս նպաս­­­տած էր Թրամ­­­բին։ Այս պայ­­­մաննե­­­րու մէջ դե­­­մոկ­­­րատնե­­­րու որե­­­ւէ կեր­­­պով Սենտրսը խա­­­ղէն դուրս շպրտե­­­լով Ճօ Պայ­­­տը­­­­­­­նի կամ Նիւ Եոր­­­քի նախ­­­կին քա­­­ղաքա­­­պետ Պ­­­լումպեր­­­կի թեկ­­­նա­­­­­­­ծու­­­թիւնը ապա­­­հովե­­­լը բա­­­ւակա­­­նի ռիս­­­կա­­­­­­­յին պի­­­տի ըլ­­­լայ։ Նոյ­­­նիսկ Հի­­­լըրի Քլինթն ան­­­ձայն անշշուկ կը հե­­­տեւի զար­­­գա­­­­­­­ցումնե­­­րուն, յոյ­­­սը կա­­­պելով կու­­­սակցա­­­կան հա­­­մագու­­­մա­­­­­­­րի ըն­­­թացքին յան­­­կարծա­­­կի կեր­­­պով իր անու­­­նին շուրջ հա­­­մաձայ­­­նութեան մը վար­­­կա­­­­­­­ծին։ Ան­­­շուշտ Սենտրսի դէմ քննա­­­դատու­­­թիւննե­­­րը հետզհե­­­տէ պի­­­տի աճին։ Պի­­­տի ու­­­զեն կու­­­սակցու­­­թեան հա­­­մագու­­­մա­­­­­­­րի ըն­­­թացքին անոր պատ­­­գա­­­­­­­մաւոր­­­նե­­­­­­­րու մե­­­ծամաս­­­նութեամբ ներ­­­կա­­­­­­­յանա­­­լը կան­­­խել։ Այժմէն սկսած են անոր հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վար կո­­­չու­­­մին դէմ բազ­­­մաբնոյթ հա­­­լածանքներ։ Ամէն ինչ կը կա­­­ռու­­­ցո­­­­­­­ւի «Ամե­­­րիկա հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վար չի կրնար ըլ­­­լալ» կար­­­գա­­­­­­­խօսի վրայ։ Եւ աւե­­­լին կը պնդո­­­ւին թէ Ռու­­­սիոյ դաշ­­­նութիւ­­­նը Թրամ­­­բի կող­­­քին կը զօ­­­րակ­­­ցի նաեւ Սենտրսին։ Հե­­­տաքրքրա­­­կան ու­­­րիշ երե­­­ւոյթ մըն է Թրամ­­­բի հետ ու­­­նե­­­­­­­ցած զօ­­­րակ­­­ցութիւ­­­նով ծա­­­նօթ «Ֆօքս Նիւս» գոր­­­ծա­­­­­­­կալու­­­թեան այս պա­­­հուն նման նիւ­­­թե­­­­­­­րու շուրջ աւե­­­լի զուսպ ոճ մը որ­­­դեգրած ըլ­­­լա­­­­­­­լու երե­­­ւոյ­­­թը։ Կար­­­ծես անոնք իրենց ռազ­­­մա­­­­­­­վարու­­­թիւնը կա­­­յացու­­­ցած են ընտրու­­­թեան մօտ ժա­­­մանակ­­­նե­­­­­­­րու հա­­­մար։

Սենտրսի մրցա­­­կից­­­նե­­­­­­­րը իրենց յոյ­­­սը կա­­­պած են այս վեր­­­ջի­­­­­­­նիս, ան­­­ցեալին ու­­­նե­­­­­­­ցած ելոյթնե­­­րէն օգ­­­տո­­­­­­­ւելու ռազ­­­մա­­­­­­­վարու­­­թեան վրայ։ Իրաւ ալ Սենտրս գո­­­վաբա­­­նած էր Ֆի­­­տել Քաստրոն երկրի բնակ­­­չութեան ուսման մա­­­կար­­­դա­­­­­­­կը բարձրա­­­ցու­­­ցած ըլ­­­լա­­­­­­­լուն հա­­­մար։ Դա­­­նիէլ Օր­­­թե­­­­­­­կայի հետ կազ­­­մած մտեր­­­մութիւ­­­նը Պո­­­լիվիայի եւ Վե­­­նեզո­­­ւէլ­­­լա­­­­­­­յի հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վար իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւննե­­­րու հետ ու­­­նե­­­­­­­ցած բա­­­րեկա­­­մու­­­թիւնը այժմ իրեն դէմ պի­­­տի գոր­­­ծա­­­­­­­ծուի որ­­­պէս սեւ քա­­­րոզ­­­չութեան նիւ­­­թեր։ Յի­­­շենք որ, իր կու­­­սակցա­­­կան­­­ներն ան­­­գամ զինք քննա­­­դատած էին այդ եր­­­կիրնե­­­րէն մեծ թի­­­ւով գաղ­­­թա­­­­­­­կան­­­ներ ըն­­­դունած Ֆլո­­­րիտա­­­յի նման նա­­­հանգնե­­­րուն մէջ։ Սա­­­կայն այդ բո­­­լորը որ­­­քա­­­­­­­նով պի­­­տի ազ­­­դէ երի­­­տասարդնե­­­րու նա­­­խասի­­­րու­­­թիւննե­­­րուն վրայ։ Վեր­­­ջա­­­­­­­պէս սո­­­սեալիզ­­­մի հան­­­դէպ անոնց մեր­­­ձե­­­­­­­ցու­­­մը շատ աւե­­­լի հան­­­դուրժո­­­ղական է, բախ­­­տատմամբ տա­­­րեց­­­նե­­­­­­­րուն։ Անոնք Սանտրսի կեր­­­պա­­­­­­­րին մէջ կ՚ակնկա­­­լեն Ֆինլ­­­լանտիա կամ Դա­­­նիայի նման եր­­­կիրնե­­­րու նմա­­­նելու յոյ­­­սը։

Սենտրսի Թրամ­­­բի հետ ու­­­նե­­­­­­­ցած նմա­­­նու­­­թիւննե­­­րէն մէկն ալ Մի­­­ջին Արե­­­ւել­­­քի քա­­­ղաքա­­­կանու­­­թեան շուրջ է։ Ան ալ մտա­­­դիր է զի­­­նուոր­­­նե­­­­­­­րը տուն բե­­­րելու։ Իսկ ան Թրամ­­­բէն կը տար­­­բե­­­­­­­րի շատ աւե­­­լի կա­­­րեւոր նիւ­­­թով մը՝ ինք եւս հրեայ ծա­­­գում ու­­­նե­­­­­­­նալով հան­­­դերձ կը մե­­­ղադ­­­րէ Իս­­­րա­­­­­­­յէլի քա­­­ղաքա­­­կանու­­­թիւննե­­­րը եւ կը զօ­­­րակ­­­ցի Պա­­­ղես­­­տի­­­­­­­նին։ Ֆլո­­­րիտա­­­յի նման լուրջ հրեայ բնակ­­­չութիւն ու­­­նե­­­­­­­ցող նա­­­հանգնե­­­րու մէջ Սենտրսի յոյ­­­սը պի­­­տի ըլ­­­լայ երի­­­տասարդ ընտրող­­­նե­­­­­­­րը։

Սենտրսի կա­­­րեւո­­­րագոյն մրցա­­­կիցը մե­­­ծահա­­­րուստ Մայքլ Պլումպերկն է։ Ամե­­­րիկեան ընտրու­­­թիւննե­­­րու ըն­­­թացքին դրա­­­մը շատ կա­­­րեւոր գոր­­­ծօն մըն է։ Թէեւ Սենտրս ժո­­­ղովուրդի լայն խա­­­ւէ նո­­­ւիրա­­­տուու­­­թիւններ հա­­­ւաքե­­­լով ամուր դիր­­­քի մը տի­­­րացած կ՚երե­­­ւի։ Բայց Պլումպերկ ի վի­­­ճակի է այս նպա­­­տակով 1 մի­­­լիառ տո­­­լար ծախ­­­սե­­­­­­­լու։ Եթէ կու­­­սակցու­­­թիւննե­­­րու հա­­­մագու­­­մարնե­­­րուն պատ­­­գա­­­­­­­մաւոր­­­նե­­­­­­­րու մե­­­ծամաս­­­նութիւ­­­նը ապա­­­հովո­­­ւած չըլ­­­լայ շատ կա­­­րեւոր գոր­­­ծօն մը ըլ­­­լա­­­­­­­լով պի­­­տի ներ­­­կա­­­­­­­յանայ նախ­­­կին նա­­­խագահ Օպա­­­ման։ Ան վեր­­­ջին տե­­­մոք­­­րա­­­­­­­թական նա­­­խագահն էր եւ մին­­­չեւ այժմ կը վա­­­յելէ որոշ ժո­­­ղովրդա­­­կանու­­­թիւն եւ կը շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կէ մնալ կու­­­սակցու­­­թեան պե­­­տի դիր­­­քին մէջ։ Մօտ ան­­­ցեալին իր շուրջին­­­նե­­­­­­­րէն մէ­­­կը յայ­­­տա­­­­­­­րարու­­­թիւնով մը հան­­­դէս եկաւ եւ ըսաւ թէ Սենտրս մե­­­զի հա­­­մար կրնայ վտան­­­գա­­­­­­­ւոր թեկ­­­նա­­­­­­­ծու մը ըլ­­­լալ։ Դե­­­մոկ­­­րատնե­­­րու գլխա­­­ւոր վա­­­խը բա­­­ցի Թրամ­­­բի դի­­­մաց պար­­­տութիւն կրե­­­լէ, Խորհրդա­­­րանին մե­­­ծամաս­­­նութե­­­նէն զրկո­­­ւիլն է նաեւ։ Սա­­­կայն Օպա­­­մա աւե­­­լի լուրջ մտա­­­ծող եւ մա­­­նաւանդ ալ երի­­­տասարդնե­­­րու պա­­­հան­­­ջը նկա­­­տով քա­­­ղաքա­­­կան գոր­­­ծիչ մը ըլ­­­լա­­­­­­­լով չի բաժ­­­ներ նոյ­­­նիսկ իր կու­­­սակցու­­­թեան մտա­­­վախու­­­թիւննե­­­րը։

Եթէ Սենտրս յա­­­ջողի պատ­­­գա­­­­­­­մաւոր­­­նե­­­­­­­րու 40 տո­­­կոսին տի­­­րանալ, հա­­­մագու­­­մա­­­­­­­րին ալ կը յայ­­­տա­­­­­­­րարէ իր թեկ­­­նա­­­­­­­ծու­­­թիւնը։ Բայց այդ թեկ­­­նա­­­­­­­ծու­­­թիւնով մի­­­թէ կրնա՞յ յաղ­­­թել Թրամ­­­բին, բա­­­ւական հար­­­ցա­­­­­­­կան է։

Ամե­­­րիկա­­­յի հայ հա­­­սարա­­­կու­­­թիւնն ալ երկրի բնակ­­­չութեան նման պա­­­րակ­­­տո­­­­­­­ւած պատ­­­կեր մը կը պար­­­զէ։ Երի­­­տասարդնե­­­րը ընդհան­­­րա­­­­­­­պէս Սենտրսի կող­­­քին են։

Նո­­­յեմ­­­բեր ամ­­­սուն Լոս Ան­­­ճէ­­­­­­­լըսի մէջ կա­­­յացող ժո­­­ղովին շատ բարձր մաս­­­նակցու­­­թիւն կար։ Նա­­­խապէս «Աւար­­­տած է ցե­­­ղաս­­­պա­­­­­­­նու­­­թեան վի­­­ճաբա­­­նու­­­թիւնը» ըսած էր եւ խոս­­­տա­­­­­­­ցած, թէ ընտրո­­­ւելով պաշ­­­տօ­­­­­­­նապէս պի­­­տի ճանչնայ ցե­­­ղաս­­­պա­­­­­­­նու­­­թիւնը։ Ի տար­­­բե­­­­­­­րու­­­թիւն նա­­­խապէս այս խոս­­­տումը դրժող Օպա­­­մայէն, բո­­­լորը հա­­­մոզո­­­ւած են թէ ան չեն­­­թարկո­­­ւիր Ամե­­­րիկա­­­յի խո­­­րունկ պե­­­տու­­­թեան սպառ­­­նա­­­­­­­լիք­­­նե­­­­­­­րուն։ Բա­­­ցի այդ Սենտրս կ՚երաշ­­­խա­­­­­­­ւորէ Ղա­­­րաբա­­­ղի անվտան­­­գութիւ­­­նը, տա­­­րածաշրջա­­­նի ակա­­­նազերծման հա­­­մար նիւ­­­թա­­­­­­­կան օգ­­­նութիւն եւ Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նը պա­­­տաս­­­խա­­­­­­­նատու հա­­­մարել հա­­­յերու դէմ գոր­­­ծա­­­­­­­ծուած բռնու­­­թիւննե­­­րէն։ Տա­­­կաւին խոս­­­տումներ կու տայ Թուրքիոյ մէջ բռնագ­­­րա­­­­­­­ւուած հայ­­­կա­­­­­­­կան կա­­­լուած­­­նե­­­­­­­րու վե­­­րադար­­­ձին հա­­­մար աշ­­­խա­­­­­­­տելու։

Վեր­­­ջա­­­­­­­պէս հայ հա­­­մայնքը գո­­­հաց­­­նե­­­­­­­լու հա­­­մար հրա­­­ժարե­­­ցաւ ծա­­­գու­­­մով թուրք Ճենք Ույկու­­­րի երես­­­փո­­­­­­­խանու­­­թեան թեկ­­­նա­­­­­­­ծու­­­թիւնը քա­­­ջալե­­­րելէ։

Յայտնի է, որ քա­­­նի մը շա­­­բաթո­­­ւայ ըն­­­թացքին շատ աւե­­­լի յստակ դի­­­ման­­­կար մը պի­­­տի ձե­­­ւաւո­­­րուի մեր դի­­­մաց։ Եթէ Սենտրս ձայ­­­նե­­­­­­­րու մեծ տար­­­բե­­­­­­­րու­­­թիւնով ներ­­­կա­­­­­­­յանայ, պի­­­տի յա­­­ջողի՞ կու­­­սակցու­­­թեան մէջ միաս­­­նութիւ­­­նը ապա­­­հովե­­­լով դէ­­­պի Նո­­­յեմ­­­բե­­­­­­­րի ընտրու­­­թիւննե­­­րուն առա­­­գաստ բա­­­նալ։ Ան պէտք է իր խոս­­­տա­­­­­­­ցած Իս­­­քանտի­­­նաւեան ոճով հա­­­մայ­­­նա­­­­­­­վարու­­­թեան ճամ­­­բուն վրայ վստա­­­հեց­­­նել, թէ որե­­­ւէ կեր­­­պով պի­­­տի չվնա­­­սուին ան­­­հա­­­­­­­տական իրա­­­ւունքնե­­­րը եւ ազա­­­տու­­­թիւննե­­­րը։

Նաեւ պէտք է ապա­­­հովէ բա­­­նուոր­­­նե­­­­­­­րու արհմիու­­­թիւննե­­­րու զօ­­­րակ­­­ցութիւ­­­նը։ Հոս եւս կայ խո­­­չըն­­­դոտ մը։ ԱՄՆ-ի յա­­­տուկ կի­­­րար­­­կումով մը արհմիու­­­թիւննե­­­րը իրենք են որ կը շա­­­հագոր­­­ծեն աշ­­­խա­­­­­­­տող­­­նե­­­­­­­րու առող­­­ջութեան ապա­­­հովագ­­­րութիւննե­­­րը։ Հե­­­տեւա­­­բար այդ ծա­­­ռայու­­­թեան պե­­­տակա­­­նացու­­­մը կրնայ դժգո­­­հու­­­թիւն յա­­­ռաջաց­­­նել արհմիու­­­թիւննե­­­րու մօտ։

Նշենք որ 2020-ի ընտրու­­­թիւննե­­­րը շա­­­տերու մօտ կը յի­­­շեց­­­նէ 1972-ի ընտրու­­­թիւննե­­­րը, ուր կը մրցէին Ռիչ­­­հարտ Նիք­­­սըն եւ Սանտրսի հետ լուրջ նմա­­­նու­­­թիւններ ու­­­նե­­­­­­­ցող Ճորճ Մեք Կո­­­վըրն։ Ընտրու­­­թիւննե­­­րու աւար­­­տին Նիք­­­սին 50 նա­­­հանգնե­­­րէ 49 նո­­­ւաճե­­­լով մեծ յաղ­­­թա­­­­­­­նակ մը տարած էր։

Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ