Սոյն տարուայ 12 Ապրիլին հայերս եւ Կաթողիկէ եկեղեցին նշեցինք Սուրբ Զատկի տօնը դռնփակ պատարագներով։ Ոչ ոք կրցաւ եկեղեցի երթալ եւ բոլորս տներէն հետեւեցանք Հայաստանեան հեռուստաալիքներուն սփռած Սուրբ Պատարագին։ Հռոմի Պապը իր ուղերձը հաղորդեց դարձեալ հեռուստաէկրաններէն, փոխանակ Սուրբ Մարկոսի հրապարակին։
Շաբաթ մը անց նոյն թախծոտ Զատկի տօնակատարութիւնը վայելեցին ուղղափառ քրիստոնեաները։ Անոնք եւս զրկուեցան տօնը իր թելադրած ուրախութեամբ վայելելէ։
Այժմ հասած է «Մայիս Մէկ»եան տօնակատարութիւնները։ Անոնք դարձեալ պիտի կայանան փակ դռներու ետին։ Նոյնիսկ այդ օր արգիլուած է փողոց ելլելը։ Այդ արգելքով հանդերձ ոստիկանները արգելակող ցանկապատերով պատեցին Թաքսիմի հրապարակը։
Արհմիութիւնները դիմեցին բանուոր դասակարգին, իրենց գտնուած բոլոր վայրերուն մէջ «Մայիս Մէկ»ը նշել։
Ճիշդ է որ այս բոլորը համավարակի պայմաններու հասկնալի հետեւանքներն են։ Բայց անդին կայ անհասկնալի իրողութիւններ։ Ներկայ պայմաններուն մէջ ի՞նչ կը նշանակէ «Մայիսի Մէկ»եան տօնակատարութիւնը։ Տօն մը, որ կը խորհրդանշէր աշխատողներու ութը ժամուայ աշխատանքային օրի ձեռքբերումը։ Դիւրին չէր եղած այդ իրաւունքին հասնիլ։ Բազում կեանքեր կորսնցուած էրնման իրաւունքի մը հաստատման համար։ Իսկ այսօր ամենայն հեշտութեամբ, նոյնիսկ կարելի է ըսել անզգալաբար վերացած է աշխատանքային օրը ութը ժամով սահմանող սկզբունքը։ Գործատէրեր դիւրաւ կը պարտադրեն օրական 12-15 ժամերու հասնող աշխատանք։ Աշխատողը կարողութիւն չունի այդ պարտադրանքին առարկելու, քանի որ աշխատանքազրկութիւնը հասած է շատ բարձր համեմատութիւններու։ Եւ անշուշտ ոչ միայն այդքանը։ Վերջին երկու տասնամեակներու հոլովոյթով լրջօրէն նուազած է աշխատավարձքի արժէքը։ Բանուորին ստացած գումարը կորսնցուցած է գնելու կարողութիւնը։
Անշուշտ որ կը խօսինք համատարած երեւոյթի մը մասին, որ երբեք սահմանուած չէ այս կամ այն երկրով։ Այս երեւոյթի հիմնական դրդապատճառն է Խորհրդային միութեան փլուզումը։ Համաշխարհային քափիթալը, այդ փլուզման հետեւանքով արձանագրեց ոստում մը։ Նախկին դրամապաշտ համակարգը վերածուեցաւ նոր դրութեան մը, որ պիտի կոչուէր «նէօլիպերալ քափիթալիզ»։ Ինչպէս որ յայտարարուած էր խորհրդային կարգերու կործանումէն ետք հիմա պիտի տիրապետէր համաշխարհայնացումը։ Այս ալ ներկայացուեցաւ «կլոպալիզմ» քնքոյշ բառով։ Խաբեցին մարդկանց ըսելով, թէ այսպիսով բոլորին համար հասանելի պիտի ըլլայ աշխարհի որեւէ երկրի մէջ արտադրուած ապրանքը։ Այդ պահուն անհատներ անշուշտ, որ չէին կրցած անդրադառնալ որ համաշխարհայնացած քափիթալը այսպէսով պիտի տիրանայ համաշխարհային շուկայի մը եւ անշուշտ այդ շուկան ձեւաւորելու համար պայման էր որոշ կանոններու կիրարկումը։ Այսպէս համաշխարհային ֆինանսը սկսաւ որոշել թէ ո՞ր երկրի մէջ, ի՞նչ արտադրութիւն պիտի կատարուի, ի՞նչ բերք պիտի ցանուի եւ ի՞նչ բերք պիտի հնձուի։ Նոյնիսկ ո՞ր հունտը, ո՞ր երկրէն պիտի ապահովուի։ Այս բոլորի հետեւանքը եղաւ աշխատող դասակարգի անխնայ սնանկացումը։
Ահա այս պայմաններու տակ է, որ հարց կու տանք։ Ինչպէ՞ս գոչել «Կեցցէ՛ Մայիս Մէկ» կամ «Կեցցէ՛ բանուորներու զօրակցութեան օրը»։
Այս պահուն մեր դիմաց ծառացած ամենալուրջ հրամայականն է բանուորներու միացումը։ Կոչ մը, որ ժառանգուած էր նախորդ դարէն եւ իրականացուեցաւ ո՛չ թէ աշխատողներու, այլ դրամատէրերու կողմէ։ «Բանուորներ բոլոր երկիրներո՛ւ միացէք» կոչը լսեցին, դրամատէրերը եւ դիւրաւ յաջողեցան իրենց ֆինանսը միացնելով աշխատողին կեղեքումը համաշխարհայնացնել։
Ափսոս որ այս է 2020 թուի «Մայիս Մէկ»եան համայնապատկերը։
pakrates@yahoo.com