Երկիրը ի՜նչ կ՚ըսէ իշխանութիւնը ինչ

Աշ­խարհի բազ­մա­թիւ եր­կիրներ այս օրե­րուս մատ­նո­ւած են շատ լուրջ խնդիր­նե­րու ծանր ճնշու­մին։ Մենք այս երե­ւոյ­թը դի­տելով մեր ապ­րած եր­կի­րէն՝ Թուրքիայէն, մեծ մտա­հոգու­թեամբ կը հե­տեւինք իւ­րա­քան­չիւրը ծանր հե­տեւանքներ պատ­ճա­ռող զա­նազան խնդիր­նե­րու։

Անոնցմէ առա­ջինը պսա­կաձեւ ժահ­րի հա­մավա­րակն է, որ աշ­խարհի բո­լոր եր­կիրնե­րու կար­գին մեծ գլխա­ցաւ դար­ձած է նաեւ Թուրքիոյ մէջ։ Ի դէմ ձեռ­նարկո­ւած բազ­մաբնոյթ կան­խա­միջոց­նե­րու, կա­րելի չէ եղած վա­րակի ծա­ւալու­մը կան­խել։ Այստեղ կա­րեւոր գոր­ծօն մըն է հա­սարա­կու­թեան տգի­տու­թիւնը գո­յացող ծանր վտան­գին հան­դէպ։ Կաս­կած չկայ որ հա­մավա­րակը եւ անոր դէմ ձեռ­նարկո­ւած կան­խա­միջոց­նե­րը ծանր հե­տեւանքներ ու­նե­ցան եւ տա­կաւին պի­տի ու­նե­նան երկրին ար­դէն իսկ ան­կա­յուն տնտե­սական հա­մակար­գին վրայ։

Թուրքիա հե­տեւե­լով դրա­մապաշտ դրու­թեան ցուցմունքնե­րուն, ինք իր ձեռ­քով խոր­տա­կեց երկրի գիւ­ղատնտե­սական ար­տադրու­թիւնը։ Մին­չեւ քա­նի մը տաս­նեակ տա­րիներ առաջ ընդհա­նուր հա­մոզում կը տի­րէր թէ Թուրքիա աշ­խարհի այն բախ­տա­ւոր եր­կիրնե­րէն է, որուն հո­ղագոր­ծութեան բեր­քը կրնայ սնա­նել սե­փական ժո­ղովուրդը։ Այ­սօր բա­ւական հե­ռու ին­կած ենք այդ հաս­տա­տու­մէն, քա­նի որ բազ­մա­թիւ ըն­դե­ղէն, նե­րառեալ ցո­րենը եւ նոյ­նիսկ հա­սարակ խո­տը նե­րածե­լու հա­րկադ­րութեան մատ­նո­ւած ենք։ Դար­ձեալ հա­մաշ­խարհա­յին դրա­մապաշտ հա­մակար­գի ցուցմունքնե­րու հի­ման վրայ մեծ թափ տրո­ւած է ելեկտրա­կան ու­ժա­նիւ­թի ար­տադրու­թեան։ Ի գին այդ ար­տադրու­թեան ցամ­քած են բազ­մա­թիւ գե­տեր։ Գե­տերու ցա­մաք­ման զու­գա­հեռ ցամ­քած էր նաեւ բազ­մա­թիւ լի­ճեր։ Մաս­նա­գէտ­ներ ահա­զանգ կը հնչեց­նեն հո­ղի մշա­կու­մի յար­մար շեր­տին օրէ օր նո­ւազու­մին դի­մաց։ Այս երե­ւոյ­թը կը նկա­րագ­րեն «անա­պատա­ցում» ըլ­լա­լով։

Բնա­կան աւեր­նե­րու կող­քին աչ­քա­ռու է նաեւ ըն­կե­րային կեան­քի մէջ յայտնուած թե­րու­թիւննե­րը։ Կրօ­նական եւ ազ­գայնա­կան պատ­գամնե­րով անըն­դունե­լի հա­մեմա­տու­թիւննե­րու հա­սած է կի­ներու դէմ բռնու­թիւնը։ Լրա­տուա­միջոց­նե­րը հա­մարեա ամէն օր մէկ կամ յա­ճախ մէ­կէ աւե­լի կա­նանց դա­ժան սպա­նու­թիւննե­րու մա­սին լու­րեր կը հա­ղոր­դեն։ Հա­մեմա­տագ­րութիւննե­րը կ՚ապա­ցու­ցեն թէ ոճ­րա­գործնե­րը ընդհան­րա­պէս ըն­տա­նիքի ան­դամներ են։ Այդպէս ըլ­լա­լով հան­դերձ իշ­խող կա­ռավա­րու­թիւնը կեղծ սրբու­թիւն կը վե­րագ­րէ «ըն­տա­նիք» հաս­կա­ցողու­թեան եւ կ՚ան­տե­սէ կնոջ ան­հա­տակա­նու­թիւնը եւ այդ ան­հա­տակա­նու­թե­նէն հիմք առած իրա­ւունքնե­րը։ Այդ վայ­րագ հաս­կա­ցողու­թեան դէմ իրենց բո­ղոքը յայտնե­լու հա­մար փո­ղոց ելած կա­նայք այս ան­գամ ալ կ՚են­թարկո­ւին ոս­տի­կանու­թեան բիրտ վե­րաբեր­մունքին։

Այս շա­բաթո­ւայ եր­կու կա­րեւոր ան­ցուդարձնե­րը կ՚ար­ժէ նշել։ Առա­ջինը 2015-ի 20 Յու­լի­սին դէ­պի Քո­պանի մար­դա­սիրա­կան օգ­նութիւն փու­թացնե­լու հա­մար մէկ­տե­ղուած 33 երի­տասարդնե­րու մա­հապար­տի մը ձեռ­քով դա­ժան սպա­նու­թեան յի­շատա­կումն էր։ Զա­նազան քա­ղաք­նե­րու մէջ այդ սպան­դը պա­խարա­կելու հա­մար հա­ւաքո­ւած խումբե­րը ցրո­ւեցան ոս­տի­կանու­թեան բիրտ մի­ջամ­տութեամբ։ Նոյ­նը պա­տահե­ցաւ ու­սա­նողու­հի Փը­նար Կիւլթե­քինի սպա­նու­թեան դէմ բո­ղոքի ձայն բարձրաց­նողնե­րուն։

Այս ընդհա­նուր հա­մայ­նա­պատ­կե­րին մէջ պէտք է նշենք նաեւ Վա­նայ Լճի մէջ կոր­ծա­նուած նա­ւու գաղ­թա­կան­նե­րը, որոնցմէ 60-ին դիակ­նե­րը յայտնա­բերո­ւեցաւ եւ տա­կաւին ոչ ոք գի­տէ թէ ընդհա­նու­րը քա­նի հո­գի էր նա­ւուն ու­ղե­ւոր­նե­րը։

Դժոխ­քի մը պատ­կերն է պար­զուածը, իսկ Էր­տո­ղանի կա­ռավա­րու­թիւնը ժո­ղովուրդին կը թե­լադ­րէ ու­րա­խանալ Սուրբ Սո­ֆիայի տա­ճարին իս­լա­մադա­ւան պաշ­տա­մունքի վե­րաբա­ցուե­լուն համար։

pakrates@yahoo.com