Ապաւինիլ ժողովուրդի կամքին

10Նո­յեմ­բե­րը բա­զում զո­հերու կո­րուստով եթէ յաղ­թա­նակի օր պի­տի նշո­ւի Ատրպէյ­ճա­նի մէջ, մեզ հա­յերուս հա­մար նախ եւ առաջ պար­տութեան օր է իր մեծ կո­րուստնե­րով։

Կո­րուստնե­րու գլխա­ւորը ռազ­մա­ճակա­տի վրայ ին­կած բազ­մա­հազար զի­նուոր­ներն են։ Անոնք իրենց մա­հով խոր սուգ պատ­ճա­ռեցին ո՛չ միայն հա­րազատ ըն­տա­նիք­նե­րուն, այլ բո­վան­դակ ժո­ղովու­դի մը հո­գինե­րուն մէջ։ Հա­յաս­տա­նի մէջ շա­տեր այդ բազ­մա­հազար­նե­րով կո­րուստը կը հա­մարեն ամ­բողջ սե­րունդի մը ոչնչա­ցու­մը։ Տե­ղին է այդ հաս­տա­տու­մը, քա­նի որ մե­րօրեայ հայ ան­հա­տը կը տքնի հա­զարա­ւոր տա­րինե­րու ժա­ռան­գութիւ­նը հա­զիւ 10 մի­լիոնա­նոց ազ­գի մը ձեռ­քով շա­րու­նա­կել դէ­պի լու­սա­ւոր ապա­գայ։

Մին­չեւ սոյն տա­րուայ 27 Սեպ­տեմբեր չէինք ապ­րած նման մտա­հոգու­թիւն։ Յատ­կա­պէս «Թաւ­շեայ յե­ղափո­խու­թիւն»ով յոյ­սով լե­ցուած էր հայ ժո­ղովուրդի սիր­տը։

Երկրորդ կո­րուստը կը վե­րաբե­րի գրաւ­ման տակ պա­հուած հո­ղերուն։ Հո­ղեր՝ որոնց մա­սին կար­ծած էինք թէ ար­շա­ւած ենք ու վերջ։ Այդ պա­հուն մտքով իսկ չէինք ան­ցուցած այն իրո­ղու­թիւնը, որ դեռ առա­ջին պա­տերազ­մի աւար­տին յայ­տա­րարած էինք այդ տա­րածքնե­րը վե­րադարձնել փո­խարէ­նը ապա­հովե­լով Ար­ցա­խի ժո­ղովուրդի ինքնո­րոշ­ման իրա­ւունքը։ Յի­շենք նաեւ որ նախ­քան Ար­ցա­խի առա­ջին պա­տերազ­մի բռնկու­մը եր­բեմնի նա­խագահ Հայ­տար Ալիեւ խոս­տա­ցած էր ար­ցա­խի հա­մար ամե­նաըն­դարձակ իրա­ւունքնե­րով օժ­տուած ինքնա­վարու­թիւն։ Խոս­տովանինք որ 27 տա­րիներ առա­ջուայ յաղ­թա­նակը իր հետ բե­րաւ մո­լուցք մը, որու շնոր­հիւ ու­րա­ցանք նաեւ հա­մաշ­խարհա­յին ար­դա­րու­թեան գի­տակ­ցութիւ­նը։

Պար­տութեան եր­րորդ եւ կա­րեւորագոյն երե­ւոյ­թը կը յայտնուի Հա­յաս­տա­նի մէջ ներ­քին խա­ղաղու­թեան վե­րանա­լով։ Ամէն ինչ յստակ է մեր աչ­քե­րուն առ­ջեւ։ Թաւ­շեայ յե­ղափոխու­թեամբ կար­գա­զուրկ եղած նախ­կին իշ­խա­նու­թիւննե­րը կը փոր­ձեն պար­տութեան բո­լոր մեղ­քը բեռցնել իշ­խող կա­ռավա­րու­թեան, յատ­կա­պէս ալ վար­չա­պետ Փա­շինեանի ու­սե­րուն։ Ան­շուշտ որ զա­նազան տե­սան­կիւննե­րէ կա­րելի է քննա­դատել կա­ռավա­րու­թիւնը։ Յատ­կա­պէս իրաւ ըն­թացքը մին­չեւ վեր­ջին ժամ ժո­ղովուրդէն քօ­ղար­կե­լուն հա­մար։ Ի զուր չէ որ կ՚ըսո­ւի թէ պա­տերազմնե­րուն առա­ջին զո­հուո­ղը կ՚ըլ­լայ իրա­կանու­թիւնը։

Բնա­կան է որ ռազ­մի ըն­թացքին խու­ճապ ստեղ­ծե­լէ խու­սա­փինք։ Սա­կայն ահա այդ խու­սա­փու­մէն յատ­կա­պէս ալ ընդմիշտ յաղ­թա­նակի խոս­տումներ շռայ­լե­լեն ետք նման պար­տութիւ­նը դիւ­րին տա­նելի պի­տի չըլ­լար եւ ար­դէն ալ չե­ղաւ։ Հայ ժո­ղովուրդը Հա­յաս­տան եւ ի սփիւռս անակնկա­լի եկած ենք։ Բայց ինչպէ՞ս ան­տե­սել որ տա­կաւին ահա­գին խնդիր­ներ կան մեր առ­ջեւ, որոնք լու­ծում կը սպա­սեն։ Անոնցմէ գլխա­ւորն է Ար­ցա­խի իրա­վիճա­կի յստա­կացու­մը։ Բայց մենք փո­խանակ նման խնդիր­նե­րը յաղ­թա­հարե­լու մղո­ւած ենք վար­չա­պետի մի­սը ու­տե­լու։ Սա հա­կայե­ղափո­խական հա­րուած մըն է որ կը կա­տարո­ւի։ Վար­չա­պետը այդ հո­սան­քին չի կրնար դի­մադ­րել լռու­թիւն պա­հելով։ Իր դէմ հա­մախմբուած են ընդդի­մադիր բո­լոր կու­սակցու­թիւննե­րը, ինչպէս նաեւ զոյգ կա­թողի­կոս­ներ եւ նոյ­նիսկ հա­նար­պե­տու­թեան նա­խագա­հը։ Գա­րեգին Բ. «Թաւ­շեայ յե­ղափո­խու­թե­նէ ետք թի­րախը դար­ձած էր յե­ղափոխական հո­սան­քին եւ այժմ գո­յացածը իր հա­մար ռէօվան­շի առիթ մըն է։ Իսկ Արամ Ա. չի կրնար հա­կասել Դաշ­նակցու­թեան որ­դեգրած քա­ղաքա­կանու­թեան։

Տո­ւեալ պայ­մաննե­րու մէջ Վար­չա­պետ Փա­շինեանի միակ ապա­ւէնը ժո­ղովուրդի լայն խա­ւերու զօ­րակ­ցութիւնն է իր հան­դէպ։ Ար­դա­րեւ ստեղ­ծո­ւած քաօսա­յին իրա­վիճա­կէն դուրս գա­լու միակ մի­ջոցը իշ­խա­նու­թեան շրջա­նին շու­տա­փոյթ ընտրու­թիւննե­րու երթալն է։

pakrates@yahoo.com