ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

Հայոց պատմութեան վերջին էջերի դասերը

2018-ի Ապ­­րի­­­­­լի 23-ին Սերժ Սարգսեանը յայ­­­տա­­­­­­­րարեց.

«Նի­­­կոլ Փա­­­շինեանը ճիշդ էր։ Ես սխա­­­լուե­­­ցի։ Ստեղ­­­ծո­­­­­­­ւած իրա­­­վիճակն ու­­­նի մի քա­­­նի լու­­­ծում, բայց դրան­­­ցից ոչ մէ­­­կին ես չեմ գնայ։ Դա իմը չէ։ Ես թող­­­նում եմ երկրի ղե­­­կավա­­­րի՝ Հա­­­յաս­­­տա­­­­­­­նի վար­­­չա­­­­­­­պետի պաշ­­­տօ­­­­­­­նը։ Փո­­­ղոցի շար­­­ժումն իմ պաշ­­­տօ­­­­­­­նավար­­­ման դէմ է։ Ես կա­­­տարում եմ ձեր պա­­­հան­­­ջը։ Խա­­­ղաղու­­­թիւն, ներ­­­դաշնա­­­կու­­­թիւն եւ տրա­­­մաբա­­­նու­­­թիւն մեր երկրին։ Շնոր­­­հա­­­­­­­կալ ե»։ Բո­­­վան­­­դակ աշ­­­խարհի հա­­­յու­­­թիւնն այնպէս հրճո­­­ւանք ապ­­­րեց, որ հե­­­տեւեալ օրը՝ 24 Ապ­­­րի­­­­­­­լը վե­­­րածուեց հա­­­մահայ­­­կա­­­­­­­կան ու­­­րա­­­­­­­խու­­­թեան տօ­­­նի։ Նրանք, ով­­­քեր 2008-ի Մար­­­տի 1-ի ակա­­­նատեսն էին, գի­­­տակ­­­ցում էին, որ Մար­­­տի 1-ի իրա­­­կան խառ­­­նա­­­­­­­կիչը հէնց Նի­­­կոլ Փա­­­շինեանն էր։ Նրանք, ով­­­քեր ծա­­­նօթ էին նրա լրագ­­­րո­­­­­­­ղական գոր­­­ծունէու­­­թեանը, յայտնում էին, որ նա մեծ վար­­­ձատրու­­­թեան դի­­­մաց սուտ մատ­­­նութիւննե­­­րով էր զբաղ­­­ւում, ինչպէս, օրի­­­նակ, հի­­­մա ԱԱԾ-ն սուտ մատ­­­նութեան է են­­­թարկում ատրպէյ­­­ճանագէտ Ան­­­ժե­­­­­­­լա Էլի­­­բեգո­­­վային, առգրա­­­ւելով իր հա­­­մակար­­­գի­­­­­­­չը, որով­­­հե­­­­­­­տեւ նա... ու­­­շա­­­­­­­դիր լսէք, որով­­­հե­­­­­­­տեւ այդ հա­­­մակար­­­գի­­­­­­­չում գտել են Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նի կող­­­մից իրա­­­կանա­­­ցուած յան­­­ցա­­­­­­­գոր­­­ծութիւննե­­­րի վե­­­րաբե­­­րեալ ամ­­­բողջա­­­կան զե­­­կոյ­­­ցը, որը Էլի­­­բեգո­­­վան պի­­­տի յանձնէր ՄԻՊ (մար­­­դու իրա­­­ւունքնե­­­րի պաշտպան), բայց յանձնել է Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նին եւ դրա դի­­­մաց ստա­­­ցել գու­­­մար։ Հաս­­­կա­­­­­­­նո՞ւմ էք, այդ զե­­­կոյ­­­ցը Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նի յան­­­ցա­­­­­­­գոր­­­ծութիւննե­­­րի մա­­­սին իբր յանձնել է հէնց Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նին։ Իսկ ԱԱԾ նախ­­­կին դար­­­ձած ղե­­­կավար­­­նե­­­­­­­րը խոս­­­տո­­­­­­­վանում են, որ այս կամ այն քա­­­ղաքա­­­կան գործչի հան­­­դէպ վար­­­չա­­­­­­­պետի աթոռ զբա­­­ղեց­­­նո­­­­­­­ղը շա­­­րու­­­նակ պա­­­հան­­­ջում էր ինչ-որ գործ հա­­­րու­­­ցել եւ ձեր­­­բա­­­­­­­կալել նրան։ Նրա իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թեան օրով շրջա­­­նառու­­­թեան մէջ դրո­­­ւեցին ահա­­­ւոր հաս­­­կա­­­­­­­ցու­­­թիւններ. դիակի ար­­­տա­­­­­­­շիրի­­­մում եւ բա­­­նաւոր պայ­­­մա­­­­­­­նաւո­­­րուա­­­ծու­­­թիւն, այ­­­սինքն 1. ծնող­­­նե­­­­­­­րը ստա­­­նում են իրենց երե­­­խանե­­­րի մար­­­միննե­­­րը, պարզւում է, որ սխալ մար­­­մին են ստա­­­ցել կամ մարմնի մասն են ստա­­­նում եւ թա­­­ղում, յե­­­տոյ միւս մարմնի մասն են ստա­­­նում, եւ այդպէս երեք ան­­­գամ, 2. Բա­­­նաւոր պայ­­­մա­­­­­­­նաւո­­­րուա­­­ծու­­­թեան ար­­­դիւնքում Սիւ­­­նի­­­­­­­քի գիւ­­­ղերն ու ճա­­­նապարհներն են յանձնւում, իսկ դա չու­­­նի ոչ մի քա­­­ղաքա­­­կիրթ, այ­­­սինքն իրա­­­ւական հիմ­­­նա­­­­­­­ւորում։

Այ­­­սօր մենք կա­­­րող ենք Սերժ Սարգսեանի նման ասել. «Նի­­­կոլ Փա­­­շինեանը ճիշդ էր։ Մենք սխա­­­լուե­­­ցինք»։ Ին­­­չո՞ւ է Նի­­­կոլ Փա­­­շինեանը ճիշդ։ Նա ճիշդ է այն տրամ­­­աբանու­­­թեան մէջ, որի հա­­­մար եւ իրա­­­կանա­­­ցուել է յե­­­ղաշրջու­­­մը։ Բա­­­ցի այդ յե­­­ղաշրջու­­­մից նա ոչ մի ու­­­րիշ բան չա­­­րեց, այլ արեց եւ անում է այն ամէ­­­նը, ինչ տե­­­ղաւոր­­­ւում է հա­­­կահայ­­­կա­­­­­­­կան տրա­­­մաբա­­­նու­­­թեան մէջ եւ մօ­­­տեց­­­նում է Հա­­­յաս­­­տա­­­­­­­նը օր օրի եւ ժամ ժա­­­մի 1915-ի կրկնու­­­թեանը։ Սա­­­կայն այ­­­սօր ես ու­­­զում եմ խօ­­­սել ոչ թէ նրա մա­­­սին, այլ՝ մեր, քան­­­զի ամէն կա­­­տարո­­­ւած յան­­­ցանքի մէջ մար­­­դիկ պէտք է առա­­­ջին հեր­­­թին թա­­­փան­­­ցեն ինքզին­­­քի ներ­­­սը։ Մեր ապ­­­րած այս վեր­­­ջին 3 տա­­­րինե­­­րը մեծ դաս տո­­­ւեցին մեզ, եւ վա՛յ նրան, ով դա­­­սեր չքա­­­ղեց պատ­­­մութեան վեր­­­ջին էջե­­­րից, որը գրե­­­ցինք մենք մեր զգաց­­­մունքնե­­­րով, որոնք պատ­­­ճառ եղան մե­­­ծագոյն խաբ­­­կանքի եւ աղէ­­­տի...։

Դաս 1. Մենք պի­­­տի ըն­­­դունենք, որ ՛«Մեր­­­ժիր Սեր­­­ժի» այդքան, ես կ՚ասէի, տա­­­ռահունչ բա­­­ռերը մեզ հասցրին գլխապ­­­տոյտի եւ մենք Սեր­­­ժի ռե­­­ժիմը տա­­­պալե­­­լու հե­­­ռան­­­կա­­­­­­­րից իրօք կորցրե­­­ցինք մեր գլու­­­խը։ Մենք չտե­­­սանք, թէ ում բե­­­րեցինք իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թեան եւ ով­­­քեր եկան վար­­­չա­­­­­­­պետի հետ ու զբա­­­ղեց­­­րին բո­­­լոր գոր­­­ծա­­­­­­­դիր եւ օրէնսդիր աթոռ­­­նե­­­­­­­րը... Ներ­­­կա­­­­­­­յիս իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւնը, որը յա­­­տուկ տեխ­­­նո­­­­­­­լոգիայով ներ­­­մուծո­­­ւեց մեր երկրում, իրա­­­կանում տրո­­­յանա­­­կան ձի էր։

Դաս 2. Սո­­­րոսի տեխ­­­նո­­­­­­­լոգիայով 30 երկրնե­­­րում յե­­­ղափո­­­խու­­­թիւններ են իրա­­­կանա­­­ցուել։ Տեխ­­­նի­­­­­­­կայի խնդիր է։ Մեր յե­­­ղափո­­­խու­­­թիւնը կա­­­տարո­­­ւեց տրո­­­յական ձիու մի­­­ջոցով, եւ հի­­­մա Ատրպէյ­­­ճանն է Հա­­­յաս­­­տա­­­­­­­նում տի­­­րում եւ շե­­­ղում մեր ճա­­­կատա­­­գիրը։

Դաս 3. Եկել է պա­­­հը, երբ մի անձ չի կա­­­րող փրկել իրա­­­վիճա­­­կը։ Սա ար­­­դէն վե­­­րաբեր­­­ւում է բո­­­լորին անխտիր, ով չի ու­­­զում, որ Հա­­­յաս­­­տան անու­­­նը փո­­­խուի Ատրպէյ­­­ճա­­­­­­­նի։ Իսկ գոր­­­ծընթա­­­ցը տա­­­նում է դէ­­­պի այդ փո­­­փոխու­­­թեան, եթէ մենք այն չկա­­­սեց­­­նենք մեր իսկ ձեռ­­­քե­­­­­­­րով։ Քա­­­նի մեզ սնում են, թէ նախ­­­կիննե­­­րը ինչ ու­­­նե­­­­­­­ցուածք են դի­­­զել, մենք չենք արթնա­­­նայ։ Հարց. իսկ ին­­­չո՞ւ է այս իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւնը ան­­­վախ շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կում իր գոր­­­ծունէու­­­թիւնը։ Նրա նպա­­­տակն է՝ հասցնել եր­­­կի­­­­­­­րը այն վի­­­ճակի, որ այն վերջնա­­­կանա­­­պէս կորցնի իր ինքնիշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւնը, եւ նրանց ար­­­դէն ոչ ոք չի կան­­­չի պա­­­տաս­­­խա­­­­­­­նատո­­­ւու­­­թեան։ Նոր Հա­­­յաս­­­տան ասա­­­ծը, որը դրո­­­ւեց շրջա­­­նառու­­­թեան մէջ, իրա­­­կանում Ատրպէյ­­­ճան է։ Ալիեւը միշտ ասում էր, ին­­­չո՞ւ հա­­­յերը պի­­­տի ու­­­նե­­­­­­­նան եր­­­կու եր­­­կիր։ Հի­­­մա ատրպէյ­­­ճանցիք կ՚ու­­­նե­­­­­­­նան եր­­­կու եր­­­կիր։ Նոյ­­­նիսկ երեք։

Եր­­­կի­­­­­­­րը դիակի է վե­­­րածո­­­ւել։ Իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւնը դիակ է։ Հա­­­սարա­­­կու­­­թիւնը «դիակ» է։

Միակ բա­­­նը, որ աշ­­­խուժաց­­­նում է դիակ-հա­­­սարա­­­կու­­­թեանը դա բամ­­­բա­­­­­­­սանքն է ու­­­րի­­­­­­­շի ու­­­նե­­­­­­­ցուած­­­քի մա­­­սին։ Հենց այդ նիւ­­­թա­­­­­­­պաշ­­­տութեան վրայ էին կա­­­ռու­­­ցել մեր պա­­­ռակ­­­տումը յե­­­ղաշրջու­­­թիւն իրա­­­կանաց­­­նողնե­­­րը։ Հա­­­սարա­­­կու­­­թեան մէջ տա­­­րածե­­­ցին «նախ­­­կիննե­­­րի թա­­­լան» բա­­­ռակա­­­պակ­­­ցութիւ­­­նը եւ նոր ցե­­­ղաս­­­պա­­­­­­­նու­­­թիւնը յայ­­­տնո­­­­­­­ւեց մեր երկրի շե­­­մին եւ մտաւ մեր երկրից ներս։ Միակ ու­­­րա­­­­­­­խու­­­թիւնը, որ կ՚ապ­­­րեն նիւ­­­թա­­­­­­­պաշտնե­­­րը, դա այն է, որ թա­­­լանի­­­չինե­­­րը չեն կա­­­րողա­­­նայ դղեակ­­­նե­­­­­­­րը տա­­­նել իրենց հետ։ Մի՛ դի­­­զէք հարստու­­­թիւն աւա­­­զի վրայ։

Աս­­­տո­­­­­­­ւած միշտ խլում է այն, ին­­­չին հո­­­գով եւ մարմնով կպչում են, իսկ հա­­­յի ամե­­­նասի­­­րած բա­­­նը տունն է, յատ­­­կա­­­­­­­պէս ու­­­րի­­­­­­­շինը...։

Նրանք, ով­­­քեր զո­­­հուե­­­ցին կամ ան­­­հետ կո­­­րան մեր փրկու­­­թեան հա­­­մար, այ­­­լեւս չկան։ Եկել է պա­­­հը, երբ ամեն­­­քը պի­­­տի ին­­­քը մի­­­ջոց ձեռ­­­նարկի իր սե­­­փական փրկու­­­թեան հա­­­մար, այլ ոչ թէ սպա­­­սի կամ հու­­­սայ, որ մէ­­­կը պի­­­տի անի դա իր փո­­խարէն։