DOSYA

Editörlüğünü Evangelia Balta ve Aytek Soner Alpan’ın üstlendiği, 25 şiirden oluşan ‘Muhacirnâme: Karamanlı Muhacirler için Şiirin Sedası’ kitabı, Karamanlıcaya ve unutturulmaya çalışılmış bir sürgün ıstırabına buyur ediyor bizi. Kitabın editörlerinden Aytek Soner Alpan ve kitapta çizimleri bulunan Semih Poroy'la konuştuk.

Araştırmacı yazar İbrahim Dizman’ın Ordulu Harutyun Artun ile yaptığı sözlü tarih çalışmasına dayalı kitabı ‘Adı Başka Acı Başka: Karadeniz’in Son Ermenilerinden Harut Usta’ adlı kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı.

Anadolu’da 1890’larda başlayan Ermeni halkına yönelik kırımlar 1909 Adana Katliamı ve 1915 Ermeni Soykırımı ile doruk noktasına ulaştı. Bu acılı tarih, sadece tanıklıklarla değil, dönemin gazete ve mizah dergilerindeki çarpıcı karikatürlerle de kayda geçti. 101. yıl vesilesiyle biz de karikatürist-ressam Vrej Kassouny’nin seçtiği bir koleksiyonu okurlarımıza sunuyoruz.

Müslüm Üzülmez’in ‘Ergani Tarihinin Saklı Sayfası Ermeniler’ kitabı İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları tarafından yayınlandı. Kendisi de Erganili olan Üzülmez kitabında, Diyarbakır’ın Ergani ilçesi ve çevresindeki Ermenilerin 1915’ten önce ve sonra yaşladıklarını ele alıyor. Ağırlıklı olarak sözlü tarih çalışmasına dayalı olan kitap, Ergani Ermenilerinin tarihiyle ilgili önemli bilgiler içeriyor. Üzülmez ile kitabından yola çıkarak ağırlıklı olarak günümüzde Erganililerin ‘Ermeni algısı’ üzerine konuştuk.

Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı ordusu tarafından esir alınan Anzak askerleri, tuttukları günlüklerle Ermeni Soykırımı’nın pek bilinmeyen bir yönünü açığa çıkarıyor. Yeni Zelandalı tarihçi ve gazeteci James Robins’in çalışmalarıyla gün yüzüne çıkan hikâyelerde, soykırıma tanıklık eden Anzak askerlerinin yaşadıkları anlatılıyor. Robins’le çalışmaları üzerine 1915’ten günümüze uzanan bir söyleşi yaptık.

Bütün ailesi Edirneli ve anne tarafından Pomak, baba tarafından Selanik göçmeni olan ben, Edirne’de ve Trakya’da birçok halkın olduğunun elbette farkındaydım. Fakat Roy Arakelian’ın ‘Edirne (Adrianupolis) ve Ermeni Toplumu’ adlı kitabını okurken karşılaştığım bir harita Ermeni halkının Edirne’den ne kadar derinden silindiğini görmeme sebep oldu.

Ozon Günlüğü’ kitabıyla şiir dalında Pulitzer Ödülü alan Peter Balakian’la edebiyattan siyasete, geniş bir yelpazede konuştuk.

Özellikle Sovyetler dönemine ilişkin çalışmaları ve son yıllardaki Ermeni Soykırımı araştırmalarıyla tanınan tarihçi Ronald Grigor Suny, ‘Tarihi Revizyonizm ve Küresel Siyaset’ başlıklı güncel makalesinde Japonya’nın II. Dünya Savaşı’ndaki siyasetinden ötürü Kore’den özür dileme süreci, Türkiye’nin Ermeni Soykırımıyla imtihanı ve Stalin’in Ukrayna’ya dayattığı Holodomor’u (ölümcül kıtlık) revizyonist tarih bağlamında bir arada ele alıyor. Bu çarpıcı makalenin çok geniş bir derlemesini Cansen Mavituna’nın çevirisiyle sunuyoruz.

Hülya Adak ile, 1909 Adana Katliamı’ndan 1915’e, 1920’lerden vefat ettiği 1964’e kadar Halide Edib’in hayatının farklı dönemlerinde Ermeni Soykırımı ile ilgili yazdıkları, söyledikleri ve takındığı tutumlar hakkında konuştuk.

Yakın dönem Kürt tarihi üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Namık Kemal Dinç’in ‘Onlar Gittiler, Biz Barışı Yitirdik: Ermeni Soykırımı ve Kürtler’ adlı kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı. Kitapta 1915 sonrası ilk kuşağın temsilcilerinden Tarık Ziya Ekinci ve Naci Kutlay’la, Ahmet Türk, Osman Baydemir, Altan Tan gibi günümüzün önde gelen Kürt siyasetçileriyle, araştırmacılar Mehmet Bayrak ve Şeyhmus Diken’le, avukat ve insan hakları aktivisti Eren Keskin’le, prodüktör ve söz yazarı Gülten Kaya ile ve genç kuşak sosyal bilimcilerden Rojava üzerine çalışmalarıyla tanınan Seda Altuğ ile yapılan söyleşiler yer alıyor.