Ermenistan, mütekabiliyet kaldırılmış olsa da Türkiye ile arasında diplomatik ilişkiler olmadığı için mülk satılması yasaklı ülkeler arasında yer aldı. AGOS'a konuyu değerlendiren Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Mehmet Karlı, yasanın ardındaki lobilere dikkat çekerek, esas sorulması gerekenin, 'Kanundan çıkarılmasına rağmen akıllarda mütekabiliyet devam ediyor mu' olacağını belirtti.
Vatandaşları Türkiye’de mülk satın alabilen ve alamayan ülkelerin listesi Tapu Kadastro Müdürlüklerine gönderilmiş olmasına rağmen, Dışişleri Bakanlığı’nın ‘diplomatik olarak sakıncası olabilir’ uyarısı üzerine duyurulmadı. Dolayısıyla, ancak tapuya bir gayrimenkulü üzerinize almak için gittiğinizde özel listeye bakıp mülk alıp alamayacağınızı öğrenebiliyorsunuz.
EMRE ERTANİ
Yabancıların taşınmaz edinmesini düzenleyen ve kamuoyunda ‘Mütekabiliyet Yasası’ olarak bilinen Tapu Kanunu ile Kadastro Kanunu’nda yapılan değişikliklerin 18 Mayıs’ta yürürlüğe girmesiyle yabancıların taşınmaz edinmesine kolaylıklar getirildi. Bakanlar Kurulu tarafından hangi ülke vatandaşlarının mülk alabileceğinin açıklamasının ardından 183 ülke vatandaşı Türkiye’den istediği gibi mülk alabilecek. Ancak Yunanistan vatandaşları sınır bölgesinde ve kıyılarda mülk edinemiyor. Keza Irak ve İran vatandaşları da sınır boylarında mal edinemiyor. Ermenistan ise, diplomatik ilişkiler bulunmadığından dolayı, fiili olarak mülk satılması yasak ülkeler arasında.
Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Mehmet Karlı, Ermenistanlıların mülk edinmesinin önüne geçilmesinin diplomatik alanda Ermenistan’a verilmiş olumsuz bir mesaj olduğunu dile getirerek, “Hükümet baştan beri bu yasayı kaldırmak ve Körfez sermayesini çekmek istiyordu. İnşaat sektörü bu yasayı istediği için bu kanunun arkasında ciddi bir lobi var. Ermenistan’ın böyle bir ekonomik gücü olmadığı ve siyasi sorunlar olduğundan dolayı oradan gelip mülk almak isteyenin önünü rahatça kesebiliyor. Ermenistanlıların mülk edinmesi konusunda hükümet üyelerine sorulsa muhtemelen şöyle diyecekler; ‘Mütekabiliyeti kaldırdık ama diplomatik ilişki olmadığı için eskiden olduğu gibi durum aynı devam ediyor.' Diplomatik ilişki olmaması engel olarak gösterilebilir ama kilit önemde olan şu, kanundan çıkarılmasına rağmen akıllarda mütekabiliyet devam ediyor mu?” dedi.
1934 tarihli Tapu Kanunu’nun 5. maddesi yabancıların mülk edinmesini düzenlerken mütekabiliyet ilkesini göz önünde bulunduruyordu. Örneğin bir yabancı ülke vatandaşının Türkiye’de mülk edinebilmesi için bir Türkiye vatandaşlarının da o ülkede mülk edinebilme hakkı olması gerekiyordu.
Mehmet Karlı, bu yasadan önce de Ermenistanlıların mülk edinmesi önünde engeller olduğunu, diplomatik ilişki olmamasından dolayı mütekabiliyetin de yok kabul edildiğini söyledi. Karlı, “Yabancı bir ülke vatandaşı mülk edinmek için başvurduğunda, konuyla ilgili bakanlığın yanı sıra İçişleri Bakanlığı da kendi kriterlerine göre inceleme yapıyor. İnceleme tahmin edebileceğiniz gibi bir güvenlik incelemesi oluyor. Diyelim ki İngiltere vatandaşı Agopyan soyadlı biri gelip Ağrı’da mülk edinmek istiyor. Hukuken baktığınızda mütekabiliyet olduğu için bir engel yok. Ama İçişleri Bakanlığı tarafından işin önüne taş koyulması ihtimali her zaman vardı” diyor.
İnşaat sektörü bekliyordu
Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar gibi ülkelerde Türkiye vatandaşlarının mülk edinmesi önünde zorluklar olduğunu ifade eden Karlı, “Türkiye’deki inşaat sektörü o ülkelerden gelen toplu alımlara çok güveniyor. Türkiye içindeki talebin zayıflamasından dolayı bir tedirginlik var inşaat sektöründe. Arap ülkelerinde petro-dolar diye adlandırılan birikmiş bir para var ve bu çekilmek isteniyor. Türkiye’de en canlı olan piyasa inşaat sektörü. Ağaoğlu gibi büyük firmalarla şimdiden anlaşmalar yapıldığını biliyoruz. 2 bin-3 bin daire gibi bir anda toplu alımlar yapacaklar. İnşaat sektörü bunu beklediği için bu kanunun arkasında ciddi bir lobi var. Ancak tabii Ermenistan’ın böyle bir gücü yok” dedi.
Yasanın hukuki olarak sorunlu olduğuna dikkat çeken Karlı, mülk alabilecek ülke vatandaşlarının Bakanlar Kurulu’nun belirlemesinin, yürütmenin yasamaya müdahalesi olduğu ifade ederek, “Şimdi ise, hangi ülke vatandaşlarının mülk edinip edinemeyeceğini belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu’na verildi. Kanun daha açık olmalı, kriterde ‘ulusal çıkarlar’ gibi muğlak bir ifade var” dedi.
Ermenistan’da Türkiyeliler mülk edinebiliyor
Ermenistan’da mülk edinme konusunda Türkiye vatandaşları da dahil herhangi bir sınırlama ve ayrımcılığın olmadığını söyleyen avukat Monika Sarkisyan, sınırlamanın sadece toprak alma konusunda olduğunu ifade etti. Sarkisyan “Anayasa’nın 8. maddesi mülk sahipliğini ırkları ayırt etmeden savunuyor. Eski Anayasa’da ‘Ermenistan vatandaşı’ yazılıyken 2005 yılında düzenlenen yeni anayasada ise bu terim ‘kişi’ olarak değiştirildi. Anayasa’nın 31. maddesi ise sadece Ermenistan vatandaşlarının toprak sahibi olabileceğini belirtiyor. Fakat bu konuda da ayrımcılık olmasın diye Ermenistan vatandaşı olmayanların 99 yıl süreyle toprağı kiralayabileceği şerhi düşülüyor. Öte yandan, Türkiye Ermenileri ya da İran vatandaşları tüzel kişi belirleyerek toprak sahibi olabiliyor” dedi.
