Yeni anayasa hazırlıkları, 12 Haziran seçimlerinden bu yana, Türkiye gündeminin üst sıralarında yer alıyor. Meclis’te grubu bulunan partilerden üçer üyenin katılımıyla Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na, aynı zamanda TBMM Başkanı olan Cemil Çiçek başkanlık yapıyor.
SAHAG GÜRYAN
sgureh@agos.com.tr
16 Kasım’da yeni anayasa hazırlıkları hakkında basına bilgi veren Çiçek, komisyona bağlı olarak kurulan üç alt komisyonun siyasi partiler, sendikalar ve sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra cemaat vakıflarıyla da görüşeceğini açıklamıştı.
Basında 29 Kasım Salı günü yer alan habere göre, çalışmalarına başlayan alt komisyonlar, cemaat vakıflarıyla da görüşecek. Uzlaşma Komisyonu, 163 cemaat vakfının adının yer aldığı listede görüşü alınacak vakıfları saptayacak. Bu vakıflar arasında Kumkapı Surp Harutyun Kilisesi, Ohannes Gümüşyan, Galata Surp Lusaroviç Kilisesi, Karagözyan, Kalfayan Yetimhanesi, Samatya Katolik Rahibeleri Manastırı ve Mektebi vakıflarının isimleri de yer aldı.
Sivillerin taleplerini destekleriz
Uzlaşma Komisyonu’ndan ilk davet mektubu Öğretmenler Vakfı’na geldi. Vakıf Başkanı Sarkis Külegeç, mektupta, katılımcı bir anayasa hazırlanması için çalışıldığının belirtildiğini ve vakıf olarak görüşlerinin ve taleplerinin istendiğini aktardı. Mektuba henüz karşılık vermediklerini söyleyen Külegeç, “Vakıf olarak, talepte bulunmak yerine sivillerce hazırlanacak bir tasarıya destek vermeyi daha uygun buluyoruz” dedi.
Görüşlerine başvurduğumuz diğer vakıfların başkanları da, tek tek fikir belirtmek yerine ortak bir tasarı sunmanın daha doğru olacağını ifade ettiler. Samatya Anarat Hığutyun Vakfı Başkanı Dikran Ödül, “Değişmesi gereken çok şey var. Bunlar üzerinde iyi düşünmemiz lazım” derken, Ohannes Gümüşyan Vakfı Başkanı Artun Tekelioğlu, vakıfların karşılaştıkları sorunların kalıcı şekilde çözümleyecek bir düzenlemenin anayasada yer almasının yararlı olacağını söyledi.
Kumkapı Surp Harutyun Kilisesi Vakfı Başkanı Varujan Tavra, yeni anayasa sürecini desteklediklerini ancak yasalardan kaynaklanan sorunlar giderilse bile Türkiyeli Ermenilerin yaşadığı sıkıntıların ortadan kalkmayacağını söylüyor. Tavra, anayasa kadar toplumdaki algının da değişmesi gerektiğini belirtiyor: “Ermeni toplumu için ne değişecek bilemiyorum. 1980 Anayasası’nda ‘Ermeniler pilot, vali, kaymakam vs. olamaz’ yazmıyor ama bir Ermeni vatandaş memur olamıyor. Camilerde, ‘Gâvurdan alışveriş yapmayın’ diye fetva veriliyor hâlâ. Seksen tane anayasa yapılsa da bu ülkenin Ermenilere olan bakışının değişeceğini düşünmüyorum. Eğer çağırırlarsa bunu söylerim. Üç tane mülk vermekle düzelmiyor bu yanlışlar maalesef.”
‘Âkil adamlar toplansın’
Vakıflararası Dayanışma ve İletişim Platformu Başkanı Bedros Şirinoğlu, anayasa konusunda azınlık vakıflarından görüş alınmasının yerinde olduğunu, ancak konunun sadece vakıf başkanlarına bırakılmaması gerektiğini ifade etti. “Âkil adamlar”ın toplanması gerektiğini söyleyen Şirinoğlu, “Bu konu sadece VADİP’e bırakılırsa, toplumun geniş kısmı dışarıda kalmış olur ve yazık olur. VADİP dışında birçok uzman var. Hukukçular, akademisyenler, gazeteciler, cemaatin sorunları üzerine çalışan insanlar var. Onların bir araya gelip, tartışıp bir tasarı hazırlaması en doğrusu olacaktır” dedi.
Hazırlanacak tasarının hükümete sunulmadan önce basın aracılığıyla toplumla paylaşılmasını isteyen Şirinoğlu, şeffaflığın önemine dikkat çekti: “Bu, bütün bir toplumu ilgilendirdiğine göre herkes gelişmelerden haberdar olabilmeli. Kapalı kapılar ardında hazırlanacak bir metni toplum kabul etmez.”
Eleştirilen toplantı
Geçtiğimiz Ağustos ayında, Vakıflar Meclisi Cemaat Vakıfları Temsilcisi Laki Vingas ve Ermeni vakıflarının başkanlarının katılımıyla, anayasanın azınlıkları doğrudan ilgilendiren maddeleri ve yeni anayasadan beklenen düzenlemeleri konu alan bir toplantı yapılmıştı. Toplantının sonunda Başepiskopos Aram Ateşyan anayasa üzerine çalışacak bir komisyonun kurulacağını, hukukçuların yanı sıra konu hakkında fikir üreten herkesin bu komisyonun toplantılarına çağ-rılacağını söylemişti. Ancak sonraki toplantılar basına kapalı yapılmış ve bu durum eleştiri konusu olmuştu.
VADİP Sekreteri Harutyun Şanlı, Patrikhane’de yapılan çalışmalar hakkında şunları söyledi: “Komisyon toplantılarında bazı fikir ayrılıkları yaşandı ve bu nedenle henüz ortaya bir taslak çıkmadı. Önümüzdeki ay içerisinde, Musevi, Rum, Ermeni, Süryani temsilcilerin ve anayasa hukukçularının katılacağı bir toplantı yapılması planlanıyor. Bu toplantıda tüm cemaatlerin taleplerini içeren, ortak bir metin hazırlanması arzulanıyor.”
