DOSYA

Korkuyu söylemek en büyük dürüstlük, en büyük cesaret. Hakkını savunmak için bıçak çeken ellerini, toprağını ya da bir gülü okşarken hayal etmek zor değil benim için. Ve o hep bir ve aynı insan. Soyadını kenara atmış biri. Kabadayı Sarkis. Ne mutlu ki yollarımız kesişmiş.

21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle Batı Ermenicesinin Türkiye’deki Ermeniler için önemini ve dilin buradaki yansımalarını Jamanak gazetesi editörlerinden Pangaltı Mıhitaryan Lisesi Ermenice öğretmeni filolog Sevan Değirmenciyan’la konuştuk.

21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle, Batı Ermenicesini yaşayan bir dil kılmak için verilen çalışmaları odağa aldık; Gülbenkyan Vakfı’nın yürüttüğü ‘Batı Ermenicesinin Desteklenmesi’ programının sorumlusu Ani Garmiryan'la konuştuk.

!f İstanbul’da kapsamında bu akşam ve 26 Şubat’ta gösterilecek olan Bağlar’ belgeseli, bölgenin en başarılı basketbol takımı haline gelmiş Bağlar Belediyesi Basketbol Takımı’nın kendileriyle, koçlarıyla, kentleriyle, sokaklarıyla ve devletle ve bölgedeki sert siyasi gündemle ilişkilerine odaklanıyor. Belgeselin yönetmenleri Melis Birder ve Berke Baş anlattı.

Ermeni Soykırımı’na dair çalışmalarıyla tanınan antropolog Dr. Yektan Türkyılmaz, Agos’a bu kez plak koleksiyonuyla konuk oluyor. 2500’ü aşkın plağa sahip Türkyılmaz, bu koleksiyonu Uruguay’dan Saraybosna’ya farklı coğrafyalardan oluşturduğunu belirtiyor. 1942’de Nazi rejimi sırasında kaydedilmiş, Parsegh Ganatchian’ın meşhur Oror’unu (Ninni) söyleyen kadını dinleyince “Muhteşem bir şey” diyor ve iç geçirerek ekliyor: “O kadar acıklı söylüyor ki, sevemiyorum bile.” Türkyılmaz’la anlatılmaz dinlenir türden bir röportaj yaptık.

‘İnsanlığa karşı işlenmiş suçlar’ ve ‘soykırım’ deyince akla gelen birkaç tarihçiden biri Yves Ternon. Özellikle Ruanda, Yahudi ve Ermeni soykırımları üzerine çalışan Ternon, uzun yıllar asıl mesleği olan hekimliği icra eder, daha sonraları kendini tarih alanında araştırmalar yapmaya adar. Ternon ile doktorluktan, araştırmacılığa giden bu serüven ve yaptığı araştırmalar üzerine söyleştik.

“Karanlık hikâyeler güzel cümlelerle anlatılmıyor maalesef. Ama unutmayın ki, bu ülkedeki çocuklar bu hikayelerle büyüyor” diyor gazeteci ve şimdi de ‘Devlet Dersi: Çocuk İhlallerinde Cezasızlık Öyküleri’ kitabının yazarı Gökçer Tahincioğlu. Bu ülkede çocuklar sadece bu hikâyeleri yaşamıyor, o hikâyelerin içinde “ölüyorlar”. Uğur Kaymaz, Ceylan Önkol, Abdullah Yaşa, Mahsum Mızrak, Berkin Elvan, Çağdaş Gemik, Ahmet Yıldız, Yasin Akyüz ve daha niceleri. Hepsinin bu kitabı okuyabilme ihtimali vardı ama onlar ‘devlet dersinde öldürüldü’.

Sayısız kaynak tarandı, arşivlere girildi ve aylar süren çalışma sonucu ‘Türkiye Kültür Varlıkları’ haritası şekillendi. Hrant Dink Vakfı’nın projesi sayesinde, internetteki interaktif bir haritayla Anadolu’daki Ermeni, Rum, Süryani ve Yahudi ibadethanelerini, okullarını, hastane ve mezarlıklarını hem Türkiye çapında hem de şehir şehir, köy köy listelemek ve incelemek mümkün.

Khatchig Mouradian, Clark Üniversitesi Holokost ve Soykırım Araştırmaları Enstitüsü’nün Ermeni Soykırımı üzerine çalışan ilk mezunu oldu. Prof. Taner Akçam’ın danışmanlığında ‘Osmanlı Suriyesi’nde Soykırım ve İnsani Direniş, 1915-1917’ başlıklı tezini yazan Mouradian, çalışmasında özellikle soykırım sırasında Suriye’de kurulan ölüm kamplarına odaklanıyor. Şu anda Worcester Üniversitesi’nde ders veren Mouradian’la 1915’in ölüm kamplarını ve soykırımın Suriye veçhesini konuştuk.

Kapalıçarşı'nın nabzını tutanlar, gelinen noktanın kriz olduğu konusunda hemfikir. Sektör temsilcileirne göre kriz, Türkiye'de son dönemde yaşanan gelişmelerle yakından ilgili.