Süryani etiketli haberler

Turabdin’in Bethkustan köyünde, anadilini ailesinden öğrenen Lukas Aktaş, Süryaniceyi yalnızca bir dil değil, “bir direniş, bir hatırlayış, bir umut” olarak anlatıyor. Çocukluğunda Süryaniceye sarılan Aktaş, bu yıl Artuklu Üniversitesi ve Süryani Dili ve Edebiyatı Bölümü birincisi oldu. Aktaş, “Bu dil olmadan dualarımız eksik kalır, hikâyelerimiz anlaşılmaz hale gelir, hatta mezar taşlarımız bile sessizleşir. Kendi hayatımda eksikliğini derinden hissettiğim Süryanice eğitimi, ileride başkaları için erişilebilir kılmak en büyük hedeflerimden biri” diyor.

Şam’da 22 Haziran’daki Mar İlyas Kilisesi’ne düzenlenen saldırıyı değerlendiren Bethnahrin Ulusal Konseyi Suriye temsilcisi Echoue Gouriye, “Bir ay önce, Levant Ulusal Konseyi temsilcileri, HTŞ’ye bağlı gruplar olduğunu düşündüğümüz kişilerce tehdit edildi. Tehdit ile kilise saldırısını birbirinden ayrı tutmuyoruz ve bir ‘tesadüf’ olduğunu düşünmüyoruz. IŞİD, bu saldırıyı üstlenmedi. Aksine köktenci Sünni bir grup üstlendi. Suriye Geçiş Hükümeti, Hıristiyan halklara güvence vermek için gerekli önlemleri almalı” dedi.

Türkiye’de yalnızca bir anaokulu bulunan Süryaniler, anadilinde eğitim hakkından faydalanamıyor. Uzman Süryolog ve Turabdin Enstitüsü Başkanı Adem Coşkun’un girişimiyle, Cumhuriyet tarihinde ilk kez, Mart ayında Midyat’ta Süryanice dil kursu açıldı. Üç ay süren kursta 29 öğrenciye eğitim veren Coşkun, “Süryaniler, anadillerine sahip çıkmalı” dedi.

ABD’nin Illinois eyaleti, 1915’te Süryani halkına uygulanan Sayfo Soykırımı’nı, 2025–2026 eğitim öğretim yılı lise müfredatına resmi olarak dahil etti. Ünitede, Sayfo’nun tarihsel bağlamı, nedenleri ve uzun süreli etkileri ele alınacak.

Şam’da, 22 Haziran’da Mar İlyas Kilisesi’ne yapılan saldırıda yaşamını yitiren 25 kişi, El-Kasaa mahallesinde düzenlenen cenaze töreni ile son yolculuğuna uğurlandı. Saldırının protesto edildiği Til Temir’deki basın açıklamasında da, faillerin bulunması ve yargılanması çağrısı yapıldı.

Dünyanın en eski ve tarihi Süryani Ortodoks manastırlarından biri olan Mardin’deki Deyrulzafaran Manastırı, Avrupa Konseyi'nin kültürel rotalarından Iter Vitis’e “Onursal Üye” olarak katıldı.

Mardin’de, 2024'te kurulan Fotohane Darkroom, göç mağduru çocuklara ücretsiz fotoğrafçılık ve karanlık oda teknikleri üzerine eğitim veriyor. Dünya Mülteciler Günü'nde atölye eğitmeni Amar Kılıç, 100’ü aşkın çocuğun analog kameralarla hayallerini fotoğraflama sürecini anlattı.

1915 Sayfo Soykırımı’nın 110. yıldönümünde Suriye’de Sayfo Anıtı açıldı. Siyasi partiler de yaptıkları açıklamalar ile Süryani halkının soykırım ile yüzleşme çağrılarını sahiplendiklerini paylaştı.

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Avrupa Süryaniler Birliği (ESU), Sayfo Süryani Soykırımı’nın anma gününe haftalar kala Avrupa Parlamentosu’nda iki gün süren bir etkinlik düzenledi. Etkinliğin düzenleyicilerinden ESU Eş Genel Başkanı Tony Vergili, “Sayfo bizim kimliğimizdir. Halkımızın yaşadığı travmadan kurtulması, haklarını talep edebilmesi için Sayfo’nun tanınması gereklidir” diyor.

HDP, Süryanilerin aktif siyaset yapmasına imkan sağladı. Geçtiğimiz üç dönem boyunca Avukat Erol Dora’yı milletvekili yapan HDP, genel seçimlerde Mardin Büyükşehir Belediyesi Eş Genel Başkanlığı için Februniye Akyol’a görev vermişti. Mardin ve Şırnak’ta da il ve ilçe belediye meclislerinde HDP’li Süryani temsilciler var. HDP, 24 Haziran Genel Seçimleri için de Mardin’den Tuma Çelik’i üçüncü sıradan aday gösterdi. Aday adaylığı sürecinde de pek çok Süryani aday olmak için HDP’nin kapısını çalmıştı.