ERMENİSTAN

Kamuoyunda en çok Çukur dizisinde canlandırdığı ‘Timsah Celil’ karakteriyle bilinen trans kadın oyuncu Meli Bendeli ile söyleştik. Beden uyum sürecinden sonra Türkiye sinemasının kendisine karşı benimsediği sessizliği, ‘etek giydiği için’ Şahmaran dizisinin kadrosuna alınmamasını, Meli olarak oynadığı ilk filmin çekimleri için Ermenistan’a yaptığı yolculuğu, mesleki hayallerini konuştuğumuz söyleşide Meli Bendeli’yi daha yakından tanıyoruz. “Mutlu değilim, huzurluyum” diyen Meli’ye kulak verelim.

Yerevan’da Kültürel ve Toplumsal Anlatılar Laboratuvarı [CSN Lab] Sovyetler sonrası Ermenistan’ın queer belleğini ele alan yeni kitap çalışmasını yayınladı. Yapılan derinlemesine görüşmelerde ülkenin queer topluluğunun kimlik inşasından kimliğin oluşumuna etki eden medya, edebiyat, müzik alanlarına, artan militarizm ve ataerki ile ‘norm dışı’ kimliklerinin özgürce ifade etme mekânlarına ışık tutan kitap ‘Ermenistan’ın Queer Belleği’ başlığıyla okurlarla buluştu.

Azerbaycan ile Ermenistan arasında geçen yıl 13 Eylül’de çatışmalar yaşanmış, sivil alanlar zarar görmüş ve insanlar Ermenistan’ın Jermuk şehrinden çıkmak zorunda kalmıştı. Azerbaycan, çatışmalar esnasında esir düşen Ermenistan askerlerini 4 Ekim’de ülkeye iade etmişti.

Sivil bir girişim olarak 2021 yılından bu yana faaliyet gösteren The Future Armenian, Mart ayında gerçekleşecek ve Ermenistan’dan olduğu gibi diasporadan katılımcıların dahil olacağı Sivil Konvansiyon’a hazırlanıyor. Ermenistan’ın ve Ermenilerin geleceğine dair soruların tartışılacağı, fikir alışverişi yapılıp yol haritası hazırlanacağı Konvansiyon’a başvuruların son tarihi 23 Ocak.

Eylül ayında Azerbaycan-Ermenistan sınırında yaşanan savaşta rehin alınan 17 Ermenistan askeri 4 Ekim’de ülkelerine iade edildi. Bakü’den silah yaraları ve psikolojik sorunlarla dönen askerler bir ay sonra yeniden askerliğe çağrıldı. Aileler, askerlerin hem fiziksel hem psikolojik olarak askerliğe hazır olmadıklarını, tedavi görmeleri gerektiğini söyleyerek karara isyan ediyor.

20 Ekim akşamı, iki genç, Yerevan’daki Davtaşen köprüsünden atlayarak intihar etti. İntihar etmeden önce, genç çift Instagram’da beraberliklerini gösteren fotoğraflar yayınlamıştı. Paylaşım kısa süre içerisinde Arsen ve Tigran’ın eşcinsel olduğunu vurgulayan nefret dolu ve saldırgan yorumlarla sosyal medyada yaygınlaştı. Pink Armenia örgütünün avukatı Hasmik Petrosyan ile Ermenistan’da LGBTİ+’ların uğradığı hak ihlallerini, toplum ve devlet tarafından dışlanmalarını ve sıkça yaşanan intiharları önlemeye, haklarını korumaya yönelik mekanizmaların gerekliliği üzerine konuştuk.

Ermenistan’da gerek 2020’deki İkinci Karabağ Savaşı’nda, gerek Eylül 2022’de Ermenistan-Azerbaycan arasında çıkan iki günlük çatışmada kayıp askerlerin ailelerinin isyanı artıyor. Son olarak 15 Eylül’de iletişim sağlanmış ve üç yerden yaralı olduğu öğrenilmiş Vahe Torosyan’ın ailesi ve yakınları 10 Ekim’de Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın önünde protesto eylemi yaptı.

Bu noktada Ermenistan halkı ile Azerbaycan halkı arasında bir ayrım yapmayı yanlış buluyorum, zira bir türlü çözülmeyen Karabağ meselesi iki halkı da eşit şekilde paramparça etti, ediyor. Yüzyıllarca yan yana, hatta yer yer iç içe yaşamış, sosyokültürel açıdan aralarında büyük benzerlikler olan bu halklar barış içinde bir arada yaşamayı hayal dahi edemez hâle getirildi. Şu satırları yazdığım dakikalarda barış hayali daha da uzaklaşıyor, çünkü bu sefer Karabağ’da da değil, Ermenistan-Azerbaycan sınırında, ölmek için doğduğunun farkında olmayan, hayatlarının zerre kıymeti olmadığını bilmeyen gencecik çocuklar ölüyor.

Ermenistan-Azerbaycan sınırında alevlenen çatışma, yerleşim yerlerinin devamlı bombalanması ve insanların ölüm haberleri Karabağ meselesinde barış talep eden, savaşa karşı duran ve zaten sesleri zor duyulan insanları daha da yalnızlaştırdı. Bu zor günlerde, ‘İnsan hakları gündemi’ sayfasını, yaşadıkları bölgede barış için çabalamış, savaş karşısında bir arada yaşamı savunan Azerbaycanlı ve Ermenistanlı gençlere açtık.

Ermenistan merkezli Toplumsal Araştırma ve Danışmanlık Merkezi ‘Socioscope’, İkinci Karabağ Savaşı sonrasında Ermenistan’a ‘yerleşmiş’ Karabağlılarla görüşmeler yaptı. Bu görüşmeler, ‘Savaş, Geleceğin Belirsizliği ve Barış İçinde Bir arada Yaşama’ adlı bir araştırmayla yayınladı.