TÜRKİYE

Anahide Ter Minassian oğulları Vahe ve Aram ile birlikte 2014 yılında Sasun’u ziyaret etmişti. Geziye tanıklık eden Besse Kabak izlenimlerini o yıl Agos için yazmıştı. Bu yazıdan bir bölümü sunuyoruz.

Bu dünyada büyük isimlerle dolu bir aileye doğmak ne ağır bir yüktür! Birçok insan, hayat boyu peşlerini bırakmayan soyadları, hikayeler, beklentiler altında eziliverir, büzüşür, silikleşir. Pek az kişi, 11 Şubat günü kaybettiğimiz tarihçi Anahide Ter Minassian gibi ailesinin mirasını yemeden, o isimle kavga etmeden köklerinden yeşermeyi başarabilir. Malumunuz, Anahide Ter Minassian Abdülhamid Osmanlısı’nda hem Doğu vilayetlerindeki Ermenilere yapılan zulmün, hem de bu zulme direnişin sembolü olmuş Muşlu Gülizar’ın torunudur. Büyükbabası ise 1880’lerin sonundan soykırım günlerine kadar ömrünü adalet mücadelesine adamış, 1908’den 1915’e kesintisiz vekillik yapmış, mecliste her söz aldığında ‘Bizim Muş ovasında…’ diye başlayıp doğduğu toprakların acılarına ses olmuş cefakâr bir o kadar da renkli bir sima, Ermeni Devrimci Federasyonu (EDF) üyesi Keğam Der Garabedyan’dır.

Anahid Ter Minassian, bir tarihçi olarak seçtiği veya neredeyse içine doğduğu “Ermeni Meselesi”ni soykırıma odaklanarak ele almaktan ziyade toplumsal, siyasal, kültürel tarihe, zihniyet tarihine yaptığı katkıyla tarihe geçmiş bulunuyor.

Aras’ta çalışmaya ilk başladığımda, üniversite yıllarımda Ardaşes Margosyan okumamı salık vermişti, onun ‘Ermeni Devrimci Hareketi’nde Sosyalizm ve Milliyetçilik’ kitabını. İletişim’in Cep Üniversitesi serisinden çıkan o minicik kitaba sığdırmayı başardığı onca bilgiden, tarihsel perspektifinden, olayları anlatış biçiminden çok etkilenmiştim. 20 yaşına varmamış, dünya ve memleket ahvaliyle yakından ilgili Türkiyeli bir Ermeni genç için, hiçbir şeyin bizlerle başlamadığını, mücadele ruhunun zamanları ve hayatları aşan bir yanı olduğunu apaçık gösteren bir hediyeydi.

Kadir Has Üniversitesi, Türkiye Sosyal-Siyasal Eğilimler Araştırması’nın sonuçlarını açıkladı. Araştırmanın sonuçlarına göre, Ermenistan’ı düşman ülke olarak görenlerin oranı yükseliyor; Eşcinsel, mülteci, Ermeni ve Rum komşu istemeyenler de önemli bir oran oluşturuyor. Ankete katılanların yaklaşık %20’si Türkiye’de yaşamaktan memnun değil.

Nor Serunt (Yeni Nesil) Kültür Derneği’nin davetiyle Kadir Akın’ın ‘Paramaz’ adlı kitabı üzerine hazırlanan ‘Red’ belgeselinin gösterimi çerçevesinde Beyrut’a gelen HDP Milletvekili Garo Paylan, burada bir dizi temasta bulundu. 25 Ocak günü Sin El Fili Belediyesi Salonu’nda gerçekleştirilen gösterimin ardından Kadir Akın ve Garo Paylan, izleyicilerle sohbet etme imkânı buldular.

Beyoğlu Tarlabaşı’nda 2007’den beri sosyal uyum ve sosyal destek alanlarında çalışan Tarlabaşı Toplum Merkezi (TTM) bütün zorluklara rağmen faaliyetlerini sürdürüyor. Özellikle 2015’te Suriye’den epey göç alan mahallede haklarına erişemeyen kadın ve çocuklarla çalışan kurum, toplumda var olan önyargıları kırma konusunda çok önemli bir faaliyet yürütüyor. Tarlabaşı Toplum Merkezi’nde yapılan atölyeleri, yaşadıkları sorunları ve gelecek planlarını Merkez’in Koordinatörü Gökçe Baltacı anlattı.

Hakikat Adalet ve Hafıza Merkezi, ‘Hatırlayan Şehir: Taksim’den Sultanahmet’e Mekân ve Hafıza’ adlı bir kitap yayımladı. Anadolu Kültür’den Asena Günal tarafından yapılan şehir turu, Hafıza Merkezi’nden Murat Çelikkan’ın önerisiyle ortak bir yazma süreciyle kitaplaştırıldı. Heinrich Böll Stiftung Derneği tarafından desteklenen çalışmada sırasıyla Taksim Meydanı, Gezi Parkı, İstiklal Caddesi, Emek Sineması, Galatasaray Meydanı, Hazzopulo Pasajı, Mısır Apartmanı, Karşı Sanat, Aras Yayıncılık, Narmanlı Han, Neve Şalom Sinagogu, Salt Galata, Kamondo Merdivenleri, San(a)saryan Han, Belediyeler Birliği Binası, Türk İslam Eserleri Müzesi ve Four Seasons Hotel İstanbul’un tarihi anlatılırken bu mekânlar etrafında yaşanan hak ihlalleri ve toplumsal mücadeleler de aktarılıyor. Çalışmanın yürütücüleri Günal ve Çelikkan ile mekân ve hafıza ilişkisini konuştuk.

Kutsal sayılanların arkasına saklanarak bir cinayetin nasıl adım adım organize edilip, meşrulaştırıldığını gösteren olaylar zinciri duruyor orada, gerçekten anımsanmak isteniyorsa.

İronik ama genellikle yine adeta hayvanın koklayışı misali toplumsal bir felaketi önceden tahmin ettiğinde ya da bir insan maalesef kendisini hiç yanıltmayan bir şekilde yamuk yaptığında “Bir öleceğim günü bilemedim” derdi. Ki öldürüldüğü gün yayınlanan yazısında bunu da bilmişti.