Agos'un "Ukraynalı yetim çocuklara istismar" haberi için üç ayrı soru önergesi

1 Aralık Pazartesi günü agos.com.tr’de Burcu Karakaş, Anna Babinets, Yanina Kornienko, Slidstvo.Info imzasıyla yayınlanan “Türkiye’ye getirilen Ukraynalı yetimlere yönelik ihmal ve istismar zinciri” haberimiz için üç farklı soru önergesi verildi. 

“Savaşsız Çocukluk Projesi” kapsamında Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra Ukraynalı iş insanı Ruslan Shostak’ın vakfı aracılığıyla Türkiye’ye getirilen 510 çocuğun Antalya’da kaldıkları otelde maruz kaldıkları ihmal ve istismar zinciri ve iki kız çocuğunun hamile kalmasına dair haberimiz EMEP Gaziantep milletvekili Sevda Karaca, bağımsız İstanbul milletvekili Mustafa Yeneroğlu ve İyi Parti Grup Başkan Vekili Turhan Çömez tarafından Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın yazılı olarak cevaplaması için soru önergesi olarak verildi. 

TIKLAYIN: Türkiye’ye getirilen Ukraynalı yetimlere yönelik ihmal ve istismar zinciri

Sevda Karaca'nın soruları

EMEP Partisi Gaziantep milletvekili Sevda Karaca’nın “Bu olay, savaş mağduru çocukların uluslararası yardım adı altında nasıl denetimsiz bir alana terk edildiğini ve yaşanan suçların ‘cezasızlık’ zırhıyla nasıl örtüldüğünü gözler önüne sermektedir diyerek Bakan’a şu soruları yöneltti: 

1. Bakanlığınız, Antalya’da "Savaşsız Çocukluk Projesi" kapsamında bir otelde barındırılan 510 Ukraynalı yetim çocuğun yaşadığı iddia edilen istismar ve ihmallerden hangi tarihte haberdar olmuştur? Ne tür adımlar atmıştır? 
2. Bakanlığınızın sorumluluğunda olduğu belirtilen bu çocukların kaldığı otel, çocuklar orada bulunduğu süre boyunca Bakanlık müfettişleri veya il müdürlüğü uzmanları tarafından kaç kez ve hangi tarihlerde denetlenmiştir? Bu denetimlere ilişkin raporların sonuçları nelerdir?
3. Otelle ilişkili kişiler tarafından hamile bırakıldığı belirtilen 15 ve 16 yaşındaki iki kız çocuğunun, adli süreç tamamlanmadan ve ifadeleri etkin bir şekilde alınmadan Ukrayna’ya gönderilmesine neden izin verilmiştir? Bu çocukların sınır dışı edilmesi veya gönderilmesi sürecinde Bakanlığınızın onayı var mıdır?
4. Otel çalışanları olan failler (23 ve 21 yaşlarındaki şahıslar) hakkında herhangi bir cezai işlem uygulanmış mıdır? Yoksa bu kişiler şu an başka çocukların da bulunduğu turizm işletmelerinde çalışmaya devam etmekte midir?
5. Haberde yer alan "Vakıf temsilcileri Bakanlık yetkililerinin çocuklarla iletişimini kısıtladı" iddiası doğru mudur? Doğru ise, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde, devletin resmi görevlilerinin denetim yapmasını engelleyen bu vakıf ve şahıslar hakkında "kamu görevini engellemekten" işlem yapılmış mıdır? 
6. Çocukların vakıf için bağış toplama etkinliklerinde zorla çalıştırıldığı, hasta çocukların tedavi edilmediği, hijyenik olmayan koşullarda barındırıldığı iddialarına ilişkin Bakanlığınızca yürütülen idari bir soruşturma var mıdır?
7. Türkiye'de benzer şekilde "proje", "vakıf" veya "dernek" adı altında getirilen ve otellerde veya kamp alanlarında barındırılan başka refakatsiz mülteci/sığınmacı çocuk grupları var mıdır? Varsa bu çocukların denetimi kimler tarafından, hangi sıklıkla yapılmaktadır?
8. Lanzarote Sözleşmesi’nin tarafı olan Türkiye, kendi topraklarında gerçekleşen bu cinsel istismar vakalarını önleyemeyerek ve failleri cezalandırmayarak uluslararası yükümlülüklerini ihlal etmiş değil midir?
9. Savaş mağduru çocukların ticari bir işletme olan otellerde, gerekli pedagojik formasyona sahip olmayan otel personeliyle iç içe ve denetimsiz bir şekilde barındırılması Bakanlığınızın "çocuk koruma" politikasına uygun mudur?

Mustafa Yeneroğlu'nun soruları

Bağımsız milletvekili Mustafa Yeneroğlu da, haberimizden sonra İletişim Başkanlığı’nın yaptığı maniplasyon açıklamasına dikkat çekerek, “Türkiye’nin topraklarında bulunan her çocuk, hangi ülke tarafından yönlendirilmiş olursa olsun, doğrudan Türk makamlarının koruması altındadır” diyerek şu soruları yöneltti: 

1. Shostak Vakfı aracılığıyla Ukraynalı savaş mağduru çocukların Türkiye’ye getirilmesi sürecinde Bakanlığınızın görev, yetki ve sorumlulukları nelerdir? Bu çocukların ülkeye kabulü ve yerleştirilmelerine ilişkin Bakanlık tarafından hazırlanan bir protokol veya yönerge mevcut mudur?
2. Mart 2024’te Antalya’daki otelde iki kız çocuğunun otel çalışanları tarafından hamile bırakılmasından Bakanlığınız ne zaman haberdar olmuştur? Bu bilgiye ulaşılmasının ardından Bakanlığınız tarafından hangi işlemler tesis edilmiştir?
3. Hamile kaldığı tespit edilen kız çocuklarının alelacele Ukrayna’ya gönderilmesinin, delillerin karartılması ve etkin soruşturmanın engellenmesi sonucunu doğurduğu yönündeki iddialara ilişkin Bakanlığınızın açıklaması nedir? Çocukların Ukrayna’ya gönderilme süreci Bakanlığın bilgisi ve koordinasyonu dahilinde mi gerçekleşmiştir?
4. Türkiye’de bulundukları sırada çocukların barınma koşulları, tıbbi hizmetlere erişimleri, güvenlikleri, refakatçi yetişkinlerin yeterliliği ve denetimi Bakanlığınızca nasıl izlenmiştir? İl Müdürlüklerinin düzenli kontrol ve raporlama yaptığı belirtilmektedir; bu raporların içerikleri ve tespitleri kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?
5. Heyet ziyareti sırasında tespit edilen kötü muamele, çocuk işçiliğine benzer uygulamalar, psikolojik istismar ve tıbbi bakım yetersizliği gibi durumlarla ilgili Bakanlığınızca herhangi bir idari veya adli soruşturma başlatılmış mıdır?
6. Ukrayna Büyükelçiliği ve UNICEF Türkiye temsilcilerinin, Shostak Vakfı’nın çocuklara erişimi engellediği, Bakanlık çalışanlarının denetim yapmasını zorlaştırdığı yönündeki bildirimlerine rağmen Bakanlığınız neden gerekli yaptırımları uygulamamıştır? Vakıf hakkında idari veya adli bir işlem yapılmış mıdır?
7. Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca, ülkemizde bulunan her çocuğun korunması devletin ayrım gözetmeksizin pozitif yükümlülüğüdür. Bu kapsamda, Ukraynalı çocuklarla ilgili yaşanan istismar vakalarının önlenmesinde Bakanlığınızın kendi iç değerlendirmesinde herhangi bir ihmal tespit etmiş midir? Hangi yükümlülükler yerine getirilmemiştir?
8. Savaş nedeniyle ülkemize tahliye edilen ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı çocuk kuruluşlarına yerleştirilen kaç tane Ukraynalı çocuk bulunmaktadır?
9. Benzer bir durumun yeniden yaşanmaması için yabancı ülke vatandaşları olan savunmasız çocukların Türkiye’ye kabulü, yerleştirilmesi, denetlenmesi ve korunmasına ilişkin yeni bir düzenleme, protokol veya eylem planı hazırlanmakta mıdır? 

Turhan Çömez'in soruları

İYİ Parti Grup Başkanvekili, Balıkesir Milletvekili Turhan Çömez, “Çocukların ihmal edildiği, Psikolojik ve fiziksel kötü muameleye maruz bırakıldıkları, Barınma, hijyen, gıda, içme suyu, sağlık ve eğitim koşullarının ciddi şekilde yetersiz olduğu, en ağır iddia olarak, iki kız çocuğunun (15 ve 16 yaşlarında) otel çalışanı Türk vatandaşları tarafından hamile bırakıldığı gibi hususları kayıt altına almıştır” denilerek şu sorular yöneltildi: 

“1. Bakanlığınızın resmî sitesinde, savaş mağduru Ukraynalı çocukların konaklaması ve sosyal hizmetlere erişimi ile otellerde verilen hizmetlerin Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerince takip ve kontrol edildiği belirtilmektedir. Bu çerçevede;
a) Antalya Beldibi’ndeki otel ve diğer konaklama yerleri, hangi tarihlerde, kaç kez ve hangi kapsamda Bakanlığınız birimlerince denetlenmiştir?
b) Bu denetimlere ilişkin düzenlenen raporlarda ne tür eksiklikler tespit edilmiştir?
2. Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiserliği başkanlığındaki heyetin Mart 2024’te Antalya’daki otele yaptığı ziyaret ve hazırlanan rapor hakkında Bakanlığınız ilk kez ne zaman bilgilendirilmiştir? Bu rapor Bakanlığınıza resmi olarak tebliğ edilmiş midir?
3.Hamile kalan iki kız çocuğuna ilişkin olarak Antalya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından yapıldığı belirtilen suç duyurusunun;
a) Tam olarak hangi tarihte yapıldığını,
b) Hangi suç tiplerinden (TCK m. 103 ve diğer ilgili maddeler) başvuru yapıldığını,
c) Takipsizlik kararının gerekçesini ve bu karara Bakanlığınızın yaptığı itirazın hangi tarihte ve hangi mahkemece reddedildiğini açıklar mısınız?
4.Hamile kalan kız çocukları hangi hastaneye gönderilmiştir? Yapılan tetkikler nelerdir? Raporlar ve sonuçlar mahkeme başvurusuna eklenmiş midir?
5. Bu çocuklar Türkiye’de bulundukları süre boyunca MERNİS, Göç İdaresi ve sosyal hizmet kayıtlarına işlenmiş midir? Türkiye’deki çocuk koruma mevzuatı açısından “kurumsal bakım altındaki çocuk” olarak mı, yoksa “misafir yabancı çocuk” statüsünde mi değerlendirilmişlerdir?
6. İstismar iddialarının merkezinde otel çalışanları ile çocukların kontrolsüz teması bulunmaktadır. Bu çocukların kaldığı otellerde;
a) Personel için adli sicil taraması, çocukla çalışma ehliyeti, çocuk koruma eğitimi gibi standartlar gözetilmiş midir?
b) Çocukların bulunduğu katlara ve odalara erişim konusunda otel personeli için sınırlandırıcı güvenlik protokolleri öngörülmüş müdür?
7. Ukrayna tarafının çocukların Bakanlığınıza bağlı çocuk kuruluşlarına yerleştirilmesine yönelik teklifi reddettiği iddia edilmektedir.
a) Bakanlığınız, çocukların bakanlık kuruluşlarına alınması yönünde resmî bir teklif yapmış mıdır?
b) Yapıldıysa bu teklifin yazılı belgelerini ve tarihlerini kamuoyu ile paylaşmayı düşünüyor musunuz?
c) Bu teklif reddedildiyse, otel ortamında ortaya çıkan ağır ihlaller karşısında çocukların daha güvenli bir ortama alınması için alternatif bir mekanizma geliştirilmiş midir?
8. Bu süreçte görev yapan Bakanlık merkez birimi, Antalya İl Müdürlüğü ve ilgili sosyal hizmet personeli hakkında idari soruşturma açılmış mıdır? Açıldıysa sonuçları nedir; açılmadıysa gerekçesi nedir?
9. Çocukların bağış kampanyalarında şiir okuma, şarkı söyleme, dans etme ve fotoğraf-video çekimlerine katılmaya zorlandığı; katılmayanların yiyecek ve eğlence gibi ayrıcalıklardan mahrum bırakıldığı iddiaları doğru mudur? Doğruysa bu, çocukların ticari sömürü ve duygusal istismarı anlamına geldiğinden, Bakanlığınız bu konuda ne tür adımlar atmıştır?
10. Söz konusu projede ortaya çıkan ağır ihmal ve istismar iddiaları sonrasında, yabancı uyruklu çocukların ülkemize toplu olarak getirilmesine yönelik süreçler için yeni bir çocuk koruma protokolü veya yönerge hazırlanmış mıdır? Hazırlandıysa, temel değişiklikler nelerdir?
11. Ukraynalı çocuklar hangi tarihte ülkemizden ayrılmışlardır? Savaş bitmemesine rağmen yetim olan çocukların güvenli olmayan bir bölgeye gönderilmesini doğru buluyor musunuz? Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’nin talebi ile gönderilen bu çocukların yine Ukrayna’nın isteği ile geri götürülmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?