Germuş Kilisesi Meclis gündeminde
Germuş Kilisesi'nin korunmama gerekçesi nedir?
Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi DEM Parti Urfa Milletvekili Ömer Öcalan, Urfa’nın Haliliye ilçesinde bulunan Germuş (Surp Asdvadzadzin – Meryem Ana) Kilisesi’nin tahrip edilmesine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yazılı soru önergesi verdi.
Öcalan, 19. yüzyılda inşa edilen ve 1915’e kadar Ermeni Ortodoks cemaati tarafından ibadethane olarak kullanılan kilisenin sonrasında sistematik biçimde sahipsiz bırakıldığını; ahır olarak kullanıldığını, defineciler tarafından tahrip edildiğini ve 2023 yılında ana kubbesinin bir bölümünün çöktüğünü hatırlattı. Ayrıca Germuş Kilisesi’nin bakım ve korumaya alınmasının elzemliğini vurguladı.
Öcalan'ın gündeme taşıdığı ve Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'a yönelttiği 15 soru şu şekilde:
1. Germuş Kilisesi’nin güncel mülkiyet ve hukuki statüsü nedir? Yapı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında tescilli midir?
2. 2011 yılında “Turizm Gelişim Merkezi” ilan edilmesine rağmen Germuş Kilisesi için etkili bir restorasyon ve koruma çalışmasının yapılmama gerekçesi nedir?
3. 2017 ve 2018 yıllarında hazırlanan rölöve ve restorasyon projeleri hangi aşamadadır? Bu projelerin hayata geçirilmemesinin gerekçesi nedir?
4. Haliliye Kaymakamlığı tarafından Germuş Kilisesi için görevlendirilen korucu hangi tarihte görevlendirilmiştir?
5. Söz konusu korucu görev yaptığı süre boyunca Germuş Kilisesi ve çevresinde defineciler tarafından kaçak kazı yapılmış mıdır? Yapıldıysa bu durum hangi tarihlerde ve kaç kez tespit edilmiştir? Duruma ilişkin herhangi bir soruşturma bulunmakta mıdır?
6. Kilisenin, geçmişte zarar görecek biçimde kullanılması, tarihi dokusunun zarar gördüğü iddialarına dair herhangi bir soruşturma bulunmakta mıdır?
7. Germuş Kilisesi’nin korunmasından hangi kurum veya kurumlar sorumludur? Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Kaymakamlık ve yerel yönetimler arasındaki görev ve yetki paylaşımı nasıl belirlenmiştir?
8. 2023 yılında ana kubbesi çöken Germuş Kilisesi için Bakanlığınızca acil koruma ve güçlendirme çalışması yapılmış mıdır?
9. Germuş Kilisesi’nin restorasyonu için 2026 Yılı Yatırım Programı kapsamında ayrılan bütçe var mıdır? Varsa tutarı nedir ve hangi takvim çerçevesinde kullanılacaktır?
10. Restorasyon tamamlandıktan sonra Germuş Kilisesi’nin çok inançlı kültürel miras kapsamında korunması ve kamuya açık şekilde yaşatılmasına yönelik bir planlama yapılmakta mıdır?
11. Türkiye genelinde farklı inançlara ait olup ihmal edilen, tahrip edilen veya yok olma tehlikesi altında bulunan ibadet yapılarının korunmasına yönelik Bakanlığınızın kapsamlı bir envanter ve eylem planı bulunmakta mıdır?
12. Germuş Kilisesi’nin, Türkiye’de ve uluslararası akademik yayınlarda kültürel miras ve Ermeni dini mimarisi kapsamında ele alındığı Bakanlığınızca bilinmekte midir? Bu yayınlar doğrultusunda yapının korunmasına ilişkin özel bir değerlendirme yapılmış mıdır?
13. Germuş Kilisesi’nin mevcut durumu, Türkiye’nin taraf olduğu UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi ile Avrupa Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamında Bakanlığınız tarafından izlenmekte midir?
14. Germuş Kilisesi gibi uluslararası literatürde yer alan ve azınlık kültürel mirası niteliği taşıyan yapıların korunmasına yönelik olarak, Bakanlığınızın uluslararası kuruluşlar (UNESCO, ICOMOS vb.) ile yürüttüğü özel bir işbirliği veya raporlama çalışması bulunmakta mıdır?
15. Germuş Kilisesi’nin ihmal edilmesi ve tahrip edilmesi hususu değerlendirildiğinde, Bakanlığınızca kültürel varlıkların korunmasına ilişkin uluslararası yükümlülükler yerine getirilmiş midir?
