MARDİN

Her şey genç bir yüreğin, Letisya Nas’ın, Mardin’de bir kuyumcu dükkanına girip Metin Ezilmez’le tanışmasıyla başladı. Letisya bana ulaşıp ‘Lütfen onunla bir söyleşi yapar mısınız?’ dediğinde ne çıkacağından, sohbetin bizi nerelere götüreceğinden habersizdim. Sonuç, Mardin’e sırf Metin Bey’i tanımak, topladıklarını görmek ve hikâyelerini dinlemek için bile gitmeye değer.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Kültürel Mirası Koruma Derneği, Mardin ve Antakya’da kültürel mirasın korunmasına dönük yerel kapasiteyi geliştirmek amacıyla KORU başlıklı bir proje yürütüyor. Proje ekibinden Koruma Mimarı Dr. Mesut Dinler, Kültürel Miras ve Kapasite Geliştirme Yöneticisi Dr. Banu Pekol ve İdari Yönetici Çağla Parlak, çalışmanın detaylarını anlattı.

HDP, Süryanilerin aktif siyaset yapmasına imkan sağladı. Geçtiğimiz üç dönem boyunca Avukat Erol Dora’yı milletvekili yapan HDP, genel seçimlerde Mardin Büyükşehir Belediyesi Eş Genel Başkanlığı için Februniye Akyol’a görev vermişti. Mardin ve Şırnak’ta da il ve ilçe belediye meclislerinde HDP’li Süryani temsilciler var. HDP, 24 Haziran Genel Seçimleri için de Mardin’den Tuma Çelik’i üçüncü sıradan aday gösterdi. Aday adaylığı sürecinde de pek çok Süryani aday olmak için HDP’nin kapısını çalmıştı.

Mardin’deki Süryaniler uzun süredir mülk sorunlarıyla boğuşuyor, kiliselerinin, mezarlıklarını tapularını tekrar elde etmeye çalışıyor. Uygar Gültekin Mardin Midyat’taydı. Sorunları yerinde dinledi, köylerine geri dönenlerin hikayelerini kaleme aldı.

Mardin’in Midyat ilçesinde Hıristiyan kültürel mirasının ortaya çıkartılması için saha çalışması başlatıldı.

İHD İstanbul Şubesi, Irkçılık ve Ayrımcılığa Karşı Komisyon’dan Ayşe Günaysu ve Meral Çıldır geçtiğimiz haftalarda Turabdin’deki Süryani köylerini gezdi, çok çarpıcı ve çözülemeyen taciz, mülklere el koyma hikayeleriyle geri döndü. Bilhassa Mor Dimet Kilisesi’nde tek başına kalan ve tüm taciz ve tehditlere göğüs geren rahibenin yaşadıkları neredeyse anlatılmaz nitelikte. Bu gezide yaşadıklarını Agos için kalem alan Ayşe Günaysu şöyle diyor: “El koyma ve Midyat’ın Zaz köyünde saldırı, tehdit ve tacizlere tek başına direnen rahibe, yetkililerden adalet, hepimizden ses bekliyor.”

Süryanilerin 23 yılın ardından bir spor kulübü oldu. Midyat Turabdinspor, barışı simgeleyen zeytin dalından kulüp logosuyla, Mardin İkinci Amatör Ligi’nde mücadele edecek.

Mardin’in büyükşehir olmasının ardından köyler resmi olarak mahalleye dönüştürüldü ve il idaresine bağlandı. Bu yasal değişikliğin ardından Mardin Valiliği tarafından tasfiye komisyonu kuruldu. Mardin Valiliği Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu, Süryanilere ait pek çok çok sayıda kilise, manastır, mezarlık gibi mülkleri kamu kurumlarına devretti. Mor Gabriel Manastırı Vakfı karara itiraz etti. Ancak tasfiye komisyonu itirazları reddetti. Hazine’ye aktarılan mülkler, Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredildi.

2004’te Mardin’de, babasıyla beraber güvenlik güçlerinde öldürülen 12 yaşındaki Uğur Kaymaz’ın Kızıltepe ilçesindeki heykeli, kayyum atanan belediye tarafından dün akşam kaldırıldı.