GÖÇ

Bir hafıza ve müzik projesi olan “Women of Rebetiko”, rebetikonun erkek merkezli tarihini ters yüz ediyor. Göçün, acının ve aşkın ortasındaki kadın sesleri sahnede yeniden hayat buluyor; hafıza, müzik ve feminizm güçlü bir ritme dönüşerek geçmişten bugüne yankılanıyor.

Süryaniler her yıl 4 Ağustos’ta, IŞİD’in 2014’te gerçekleştirdiği Ninova Ovası Soykırımı’nı anıyor. Soykırımın 12. yılında Agos’a konuşan Bethnahrin Yurtseverler Birliği Başkanı Joseph Saliwa, “Yeni soykırımlar yaşanmadan, Ninova Ovası’nda kalan son izler ve Hıristiyanlar korunmalı, güvenli bir bölgeye dönüştürülmeli” dedi.

1999 yılında eşimle Ermenistan’a öğrenci olarak gittiğimde sokakları dolaşıp, tarihi mekânları sorup, soruşturuyorduk. Biri Vernisaj’ı önerdi. “Mutlaka Ermeni ustaların el emeklerini ve zanaatlarını yakından görmelisiniz” dedi. Vernisaj’ı hayran hayran dolaşırken tezgâhlardan biri Türkiye’den geldiğimizi duyunca bizi bir tezgâha yönlendirdi. Dün gibi aklımda Istepan ahparig sırtı bize dönük arkadaşlarıyla muhabbet ederken, yönlendiren kişinin seslenmesiyle bize döndü. İki soru sonra “Nerelisiniz?” sorusu döküldü dilinden; Eşim “Malatya” dediğinde bugüne uzanan 25 senenin kapısı açılmıştı. Senelerce özlemini çektiğim bu insanlar, yani artık rahmetli olan Istepan ahparig ve eşi Ojen hanım hiç tanımadıkları bizlere orada senelerce kol kanat gerip, dostluklarını bizden hiç esirgemediler. Ermenistan’a son gidişimde Ojen hanımla çok geç kalmış bir söyleşi gerçekleştirdim. Bu yazı senelerce bu değerli aileyi sizlere tanıtma arzusunun geç kalmış son durağı.

Mardin’de, 2024'te kurulan Fotohane Darkroom, göç mağduru çocuklara ücretsiz fotoğrafçılık ve karanlık oda teknikleri üzerine eğitim veriyor. Dünya Mülteciler Günü'nde atölye eğitmeni Amar Kılıç, 100’ü aşkın çocuğun analog kameralarla hayallerini fotoğraflama sürecini anlattı.

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

İkinci Karabağ Savaşı sonrasında yerinden edilmiş Karabağlı Ermenilerin yaşadığı hak ihlallerini kendilerinden dinledik. Gayane Hambardzumyan ve Liza Matevosyan Şuşi’den göç ettikleri Ermenistan’da maruz kaldıkları statü belirsizliğini, sosyal yardım ve gelecekleri konusundaki soru işaretlerini, yaşadıkları zorlukları, ileride bir arada yaşama ihtimaline dair fikirlerini Agos’a anlattı.

Göç İzleme Derneği’nin hazırladığı ‘Sokağa Çıkma Yasakları ve Zorunlu Göç Sürecinde Kadınların Yaşadıkları Hak İhlalleri ve Deneyimleri Raporu’ yayınlandı. Çalışma, 2015-2016 yılları arasında ilan edilen sokağa çıkma yasakları ve zorunlu göç döneminde kadınların yaşamış olduğu temel hak ihlallerini ortaya çıkarıyor. Bir yıl süren hazırlık çalışması sonunda geçen Ağustos’ta Diyarbakır, Mardin, Hakkari ve Şırnak il ve ilçlelerinin yanı sıra göçten etkilenen İstanbul, Mersin ve Van’da yapılan saha çalışmasında 18 kişilik bir ekip, 480 kadınla görüşmeler yaptı.

Türkiye’de siyasi ortamın giderek gerginleştiği bu dönemde göç konusu bir kez daha pek çok insanın zihnini meşgul ediyor. Bu vesileyle yakın tarihin sancılı dönemlerinde ‘en yakın ve en uzak komşu’ Ermenistan’a göç etmiş Türkiyeli Ermenilerle buluşmak, onların hikâyelerini ilk elden aktarmak istedik. Büyük bir açıkyüreklilikle hayatlarını paylaşan bu insanların her biri farklı maceralarıyla insanın yeniden başlama gücü ve umudunu ortaya koydu. Sizlerle paylaşıyoruz.

Yerinden Edilme ve Toplumsal Cinsiyet Konferansı 5-6 Kasım tarihlerinde Havak Salonu'nda düzenleniyor.

Türkiyeli Yahudilerden 250 kişinin son dönemde yurtdışına yerleştiği ortaya çıktı. Ermenilerde henüz bu sayıya ulaşılmadığı tahmin ediliyorsa da 'zorunlu göç' gündemde.