SÜRYANİLER

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Avrupa Süryaniler Birliği (ESU), Sayfo Süryani Soykırımı’nın anma gününe haftalar kala Avrupa Parlamentosu’nda iki gün süren bir etkinlik düzenledi. Etkinliğin düzenleyicilerinden ESU Eş Genel Başkanı Tony Vergili, “Sayfo bizim kimliğimizdir. Halkımızın yaşadığı travmadan kurtulması, haklarını talep edebilmesi için Sayfo’nun tanınması gereklidir” diyor.

Tarih boyunca her büyük fırtınada savrulan Süryaniler, bir kez daha kaotik bir coğrafyanın kırılgan aktörleri haline geldiler. Büyük güçlerin tahakkümü altında, Süryaniler gibi kadim halklar, sistematik olarak ‘sessizleştirilenler’ arasında yer alır.

Uzun yıllar İsveç'in başkenti Stockholm'de yaşayan Feyyaz Kerimo, Bianet'e Cumhuriyet'in 100. yılında Süryanilerin gözünden Türkiye ve Cumhuriyet'i anlatan bir yazı kaleme aldı.

Son yıllarda Mardin ve Turabdin’de Süryanilere yönelik hak ihlalleri, saldırılar, cinayet ve engellemelere karşı diasporadaki Süryani kurumları ortak bir açıklama yaptı. Yayınlanan açıklamada, Süryanilerin barışçıl ve güvenli bir geleceğe sahip olmaları için hükümet ve bölgedeki güçlere gerekli adımları atma çağrısı yapıldı. Avrupa Süryaniler Birliği Üyesi, aktivist David Vergili’yle konuştuk.

Süryani Vakıflarının, el konulan ibadethane ve mezarlıklarının iadesi gerçekleşti. Mor Gabriel Vakfı, 50 yerin tapusunu aldı.

Suriye’de 22 Nisan 2013’te kaçırılan Antakya Ortodoks Patrikhanesi Halep Metropoliti Pavlus Yazıcı ile Halep Süryani Ortodoks Metropoliti Yuhanna İbrahim’den hâlâ haber alınamıyor. Kaçırılmaları üzerinden geçen süre içerisinde akıbetleri ile ilgili olarak hiçbir sağlıklı bilgiye ulaşılamadı. Artık hayatta olmadıklarına kesin gözüyle bakılıyor.

Süryani cemaatine ait olan ve Hazine’ye devri gerçekleşen ibadethane ve mezarlıkların iadesi yönünde yapılan yasal düzenlemede kapsam genişletildi. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda iadesi öngörülen yer sayısı 30’dan 56’ya çıkartıldı.

Süryani Vakıflarına ait mülklerin Hazine’ye devredilmesinden sonra başlayan tartışmalar devam ediyor. Sorunun çözümü için yasal bir düzenleme ihtiyacı bulunuyor. Hükümet konuya ilişkin çalışmasını sürdürüyor. Çalışma sadece Süryanilerin mülkleriyle ilgili olacak.