SÜRYANİLER

Türkiye’de yalnızca bir anaokulu bulunan Süryaniler, anadilinde eğitim hakkından faydalanamıyor. Uzman Süryolog ve Turabdin Enstitüsü Başkanı Adem Coşkun’un girişimiyle, Cumhuriyet tarihinde ilk kez, Mart ayında Midyat’ta Süryanice dil kursu açıldı. Üç ay süren kursta 29 öğrenciye eğitim veren Coşkun, “Süryaniler, anadillerine sahip çıkmalı” dedi.

ABD’nin Illinois eyaleti, 1915’te Süryani halkına uygulanan Sayfo Soykırımı’nı, 2025–2026 eğitim öğretim yılı lise müfredatına resmi olarak dahil etti. Ünitede, Sayfo’nun tarihsel bağlamı, nedenleri ve uzun süreli etkileri ele alınacak.

Dünyanın en eski ve tarihi Süryani Ortodoks manastırlarından biri olan Mardin’deki Deyrulzafaran Manastırı, Avrupa Konseyi'nin kültürel rotalarından Iter Vitis’e “Onursal Üye” olarak katıldı.

Süryani Kültür Derneği, Suriye Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığı’nın imzaladığı 151 sayılı kararname ile ülkenin tamamında kültürel ve sosyal alanlarda faaliyet göstermek için 'resmen' izin verdi.

1915 Sayfo Soykırımı’nın 110. yıldönümünde Suriye’de Sayfo Anıtı açıldı. Siyasi partiler de yaptıkları açıklamalar ile Süryani halkının soykırım ile yüzleşme çağrılarını sahiplendiklerini paylaştı.

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

İmralı temasları ile başlayan ve PKK kongresinde “fesih” kararı alınmasıyla ilerleyen süreçte, PKK’nin “Lozan” vurgusunda bulunması gündemdeki yerini koruyor. Lozan Antlaşması çeşitli yönleriyle tartışılırken gölgede kalan ve pek tartışılmayan bir mesele de Türkiye’nin gayrimüslim halklarından Süryanilerin yaşadıkları hak kayıpları. Antlaşmanın “Azınlıklar” başlığı altındaki 37 – 44. Maddeleri azınlık toplumlarının eğitim, dini ve geleneklerin korunmasına atıf yapıyor ve aslında herhangi bir grubun ismi zikredilmiyor. Bugüne kadar sadece Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler devlet tarafından bu kapsamda görüldü. Süryaniler ise bu halklar arasında sayılmadı ve 100 yıllık süreçte büyük hak kayıplarına uğradılar. Süryani hakları aktivisti David Vergili, “Var olan eğitim kurumları, sonrasında da dini eğitim merkezleri kapatılarak, asimilasyon ve inkâr politikalarına maruz kaldılar. Varlıkları ve gelecekleri tehlike altında. Süryanilerin anadilinde eğitim hakkı ile yasal ve anayasal güvenceleri sağlanmalı" diyor.

Avrupa Süryaniler Birliği (ESU), Sayfo Süryani Soykırımı’nın anma gününe haftalar kala Avrupa Parlamentosu’nda iki gün süren bir etkinlik düzenledi. Etkinliğin düzenleyicilerinden ESU Eş Genel Başkanı Tony Vergili, “Sayfo bizim kimliğimizdir. Halkımızın yaşadığı travmadan kurtulması, haklarını talep edebilmesi için Sayfo’nun tanınması gereklidir” diyor.

Tarih boyunca her büyük fırtınada savrulan Süryaniler, bir kez daha kaotik bir coğrafyanın kırılgan aktörleri haline geldiler. Büyük güçlerin tahakkümü altında, Süryaniler gibi kadim halklar, sistematik olarak ‘sessizleştirilenler’ arasında yer alır.

Uzun yıllar İsveç'in başkenti Stockholm'de yaşayan Feyyaz Kerimo, Bianet'e Cumhuriyet'in 100. yılında Süryanilerin gözünden Türkiye ve Cumhuriyet'i anlatan bir yazı kaleme aldı.