2023'te Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ'ı tamamen kontrol altına almasına ve bölgedeki 100 bin Ermeni'nin Ermenistan'a sığınmak zorunda kalmasına yol açan savaştan sonra Azerbaycan hükümeti sık sık bölgedeki kültürel mirası da tahrip etmekle suçlanıyor. Son olarak, Azerbaycan kontrolüne girdikten sonra ismi Hankendi olan başkent Stepanakert'teki Rusya için de sembol bir isim olan Ermeni ressam İvan Ayvazovski heykeli Azerbaycan güçlerince yıkıldı.
Karabağ Turizm ve Kültür Geliştirme Ajansı'nın bildirdiğine göre, anıtın yıkılması sanatçının doğum günü olan 29 Temmuz'da gerçekleşti. Kırım doğumlu ünlü ressam Ayvazovski Rusya için de sembol bir isim.
Anıt Aralık 2021'de dikilmişti. Anıtın inşası, o dönemde Ermenilerin oluşturduğu Dağlık Karabağ Cumhuriyeti (DKC) Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Bakanlığı, DKC Rus Topluluğu ve o dönemde bölgede bulunan Rus barış gücü tarafından üstlenildi.
Ajansa göre, yıkım kararı Azerbaycan makamları tarafından alındı. Açıklamaya göre, bu, Ermeni nüfusunun neredeyse tamamının 2023 sonbaharında Karabağ'ı terk etmesiyle mümkün oldu.
Rus medyası "Bu durumda, Karabağ Turizm ve Kültür Geliştirme Ajansı'nın Ayvazovski'nin Ermeni kökenine işaret ettiği anlaşılıyor. Ancak, burada daha rahatsız edici bir eğilim söz konusu olabilir. Yıkımın hem Bakü-Moskova ilişkilerindeki son gelişmelerle hem de sanatçının Ermeni kökeniyle açıkça bağlantılı olduğu görülüyor." yorumunu yaptı.
Türkçe de yayın yapan Rus Pravda gazetesi "Kırım'da, Ayvazyanlar adında bir Ermeni ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Bugün Azerbaycan'da Ermeni olan her şey tabu ve bu da kötü düşüncelere yol açıyor. Aynı zamanda, Ayvazovski kelimenin tam anlamıyla Rus'tur, çünkü ayrı bir millet için değil, herkes için eserler yaratmıştır. Ülkelerimiz arasındaki son gergin ilişkiler göz önüne alındığında, Azerbaycan'ın, düpedüz şovenizmin norm haline geldiği Ukrayna ve Baltık ülkelerinin izinden gitmesi muhtemeldir." yorumunu yaptı.
TASS Ajansı ise olaydan bahsederken Karabağ'ın başkentinin Ermenice ismi olan Stepanakert'i kullandı.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ayhan Hacızade ise "Ermeni asıllı ressam İvan Ayvazovski'nin (Hovanes Ayvazyan) büstünün Rusya barış gücü tarafından Azerbaycan tarafının izni olmadan topraklarımıza yerleştirilmesi yasadışıydı. Bu, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliğine karşı Rusya tarafından saygısızlığın bir tezahürüydü" açıklamasını yaptı.
Hacızade "Rusya Federasyonu'nun resmi devlet ajansı olan TASS'ta Azerbaycan'ın Hankendi şehrinin Stepanakert olarak adlandırılması ülkemizin toprak bütünlüğüne saygısızlık ve hakaret edici bir adım olarak değerlendirilmektedir" dedi.
Hacızade, "TASS haber ajansından bu konuda bir özür ve uygun bir düzeltme bekliyoruz. Aksi takdirde, mevzuata uygun olarak TASS'ın Azerbaycan'daki faaliyetlerine karşı uygun önlemler alınacaktır." diye konuştu.
Olay Karabağ'daki Ermeni kültür mirasına yönelik saldırıların yanısıra Rusyla-Azerbaycan arasındaki gerilimi bir tezahürü olarak da görülüyor.
İvan Ayvazovski 29 Temmuz 1817'de Kırım''da Feodosia (Kefe) kentinde doğdu , asıl ismi Hovhannes Ayvazyan'dır. Avrupa'yı dolaşmadan önce St. Petersburg'daki İmparatorluk Sanat Akademisi'nde eğitim gördü ve kısa bir süre İtalya'da yaşadı. 1940'ların başında Rusya'ya döndüğünde Rus donanmasının resmi ressamı olarak atandı ve St. Petersburg Sanat Akademisi'nde akademisyen oldu . 60 yıllık kariyeri boyunca yaklaşık 6.000 resim yaptıve Avrupa ile Amerika Birleşik Devletleri'nde 55 kişisel sergi açtı. Ayvazovski'nin Feodosia'daki evi, 1800 yılında Ayvazovski Ulusal Sanat Galerisi olarak açıldı. 2 Mayıs 1900'de Rusya'nın Feodosia kentinde vefat etti. İstanbul’u en iyi resmeden isimlerden biridir.
Eserlerinin büyük çoğunluğunu deniz manzaları, genellikle savaş alanı tasvirleriyle, Ermeni temaları ve portreler oluşturuyor. Ayvazovski'nin eserlerinin çoğu Rusya, Belarus, Ukrayna ve Ermenistan'daki müzelerde ve özel koleksiyonlarda tutuluyor.
