Ermenistan ile Azerbaycan, bir barış anlaşması üzerine aylar önce mutabık kalmışlar ancak anlaşma imzalanamamıştı. Bu süreçte Azerbaycan'ın ek koşulları gündeme gelmişti. Beyaz Saray'daki Trump, Aliyev, Paşinyan zirvesi sonrasında açıklanan deklarasyonda anlaşmanın imzalanması için net bir irade ortaya kondu. Ancak Aliyev görüşme sonrasında "Anlaşmanın imzalanması için Ermenistan'ın Anayasası'nı değiştirmesi gerekiyor" dedi. Ermenistan ise aylar önce Azerbaycan ile üzerinde mutabık kalınan ancak henüz imzalanmayan anlaşmanın metnini 11 Ağustos'ta açıklayacağını duyurmuştu. Metin Ermenistan tarafından bugün açıklandı.
Metnin tamamı şöyle:
Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Barış ve Devletler Arası İlişkilerin Tesisi Anlaşması
Ermenistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti (bundan böyle Taraflar olarak anılacaktır), bölgede adil, kapsamlı ve kalıcı bir barışın tesis edilmesine yönelik acil ihtiyacı kabul ederek,
Devletlerarası ilişkilerin kurulması suretiyle bu hedefin gerçekleştirilmesine katkıda bulunmayı amaçlayarak, Birleşmiş Milletler Şartı, Birleşmiş Milletler Şartı Uyarınca Devletler Arasında Dostluk ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirgesi (1970), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Helsinki Konferansı Nihai Senedi (1975) ve 21 Aralık 1991 tarihli Almatı Deklarasyonu rehberliğinde ve söz konusu belgelerde yer alan norm ve ilkeler ışığında ilişkileri geliştirmeyi amaçlayarak, aralarında iyi komşuluk ilişkileri kurma yönündeki karşılıklı iradelerini ifade ederek, aşağıdaki hususlar temelinde aralarında barış ve devletlerarası ilişkiler tesis etmeyi kabul etmişlerdir:
MADDE I
SSCB'nin eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri arasındaki sınırların, ilgili bağımsız devletlerin uluslararası sınırları haline geldiğini ve uluslararası toplum tarafından bu şekilde tanındığını teyit ederek, Taraflar birbirlerinin egemenliğini, toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırların dokunulmazlığını ve siyasi bağımsızlığını tanır ve bunlara saygı gösterirler.
MADDE II
Taraflar, Madde I'e tam olarak uymak suretiyle, birbirlerine karşı toprak iddiasında bulunmadıklarını ve gelecekte de böyle iddialarda bulunmayacaklarını teyit ederler.
Taraflar, diğer Tarafın toprak bütünlüğünü veya siyasi birliğini tamamen veya kısmen parçalamayı veya zayıflatmayı amaçlayan bu tür eylemleri planlamak, hazırlamak, teşvik etmek ve desteklemek de dahil olmak üzere hiçbir eylemde bulunmayacaklardır.
MADDE III
Taraflar, karşılıklı ilişkilerinde herhangi bir Tarafın toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı veya Birleşmiş Milletler Şartı ile bağdaşmayan herhangi bir şekilde güç kullanmaktan veya güç kullanma tehdidinde bulunmaktan kaçınacaklardır. Üçüncü bir tarafın, Birleşmiş Milletler Şartı'na aykırı bir şekilde diğer Tarafa karşı güç kullanmak amacıyla kendi topraklarını kullanmasına izin vermeyeceklerdir.
MADDE IV
Taraflar, birbirlerinin içişlerine müdahale etmekten kaçınacaklardır.
MADDE V
Her iki Tarafın, bu Anlaşma'nın onaylanmasına ilişkin iç prosedürlerinin tamamlandığına dair bildirimlerinin teatisinden itibaren _____ gün içinde, Taraflar, Diplomatik ve Konsolosluk İlişkilerin Hakkında Viyana Sözleşmeleri'nin (sırasıyla 1961 ve 1963) hükümlerine uygun olarak birbirleriyle diplomatik ilişkiler kuracaklardır.
MADDE VI
Taraflar, bu Anlaşma'nın I. Maddesi kapsamındaki yükümlülüklerine tam olarak uymak suretiyle, ilgili sınır komisyonları arasında, komisyonlarca kararlaştırılan düzenlemelere uygun olarak, iyi niyetle müzakereler yürütecek ve Taraflar arasında devlet sınırının belirlenmesi ve işaretlendirilmesi konusunda bir anlaşma akdedecektir.
MADDE VII
Taraflar, ortak sınırları boyunca herhangi bir üçüncü tarafın kuvvetlerini konuşlandıramazlar. Taraflar, karşılıklı sınırlarının belirlenmesi ve müteakip olarak çizilmesi süresince, sınır bölgelerinde güvenlik ve istikrarı sağlamak için askeri alan da dahil olmak üzere, karşılıklı olarak mutabık kalınan güvenlik ve güven artırıcı önlemleri uygulayacaklardır.
MADDE VIII
Taraflar, her biri kendi yetki alanı çerçevesinde olmak üzere, hoşgörüsüzlüğü, ırk temelli nefret ve ayrımcılığı, ayrılıkçılığı, şiddet içeren aşırılığı ve terörizmin tüm tezahürlerini kınar ve bunlarla mücadele eder ve bu alanda tabi oldukları uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlarlar.
MADDE IX
Taraflar, her iki Tarafı da ilgilendiren silahlı çatışmalarda kayıp kişiler ve zorla kaybetme vakalarını, bu kişiler hakkında mevcut tüm bilgileri doğrudan veya uygun olduğu durumlarda ilgili uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde paylaşarak ele almayı taahhüt ederler. Taraflar, bu kişilerin akıbetinin belirlenmesinin, bu kişilerin aranması ve uygun durumlarda naaşlarının iadesi de dahil olmak üzere, ve uygun bir soruşturma yoluyla bu kişiler için adaletin sağlanmasının, uzlaşı ve güven oluşturma aracı olarak önemini kabul ederler. Bu bağlamda uygun düzenlemeler, ayrı bir anlaşmada müzakere edilecek ve ayrıntılı olarak kararlaştırılacaktır.
MADDE X
Taraflar, karşılıklı çıkar alanlarında, ekonomik, transit ve ulaştırma, çevresel, insani ve kültürel alanlar da dahil olmak üzere çeşitli alanlarda iş birliği yapmak için anlaşmalar akdedebilirler.
MADDE XI
Tarafların her biri, kendisi ile herhangi bir üçüncü taraf arasında yürürlükte olan hiçbir uluslararası anlaşmanın, bu Anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerine halel getirmemesini sağlayacaktır.
MADDE XII
Taraflar, ikili ilişkilerinde uluslararası hukuka ve işbu Anlaşmaya tabi olacaklardır. Taraflardan hiçbiri, işbu Anlaşma'yı yerine getirmemesinin gerekçesi olarak kendi iç hukukunun hükümlerini ileri süremez.
Taraflar, Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (1969) uyarınca, bu Anlaşma yürürlüğe girinceye kadar, Anlaşma'nın amacına ve hedefine aykırı eylemlerden kaçınacaklardır.
MADDE XIII
Taraflar, bu Anlaşmanın tam olarak uygulanmasını garanti edecek ve mevcut Anlaşma'nın uygulanmasını denetlemek üzere ikili bir Komisyon kuracaktır. Komisyon, Taraflarca üzerinde mutabakata varılacak usul ve esaslara göre çalışacaktır.
MADDE XIV
Tarafların uluslararası hukuk ve karşılıklı ilişkilerinde kendilerini bağlayan diğer antlaşmalar kapsamındaki hak ve yükümlülüklerine halel gelmeksizin, Taraflar, bu Anlaşmanın yorumlanması veya uygulanmasıyla ilgili her türlü uyuşmazlığı, Madde XIII'te belirtilen Komisyon çerçevesinde de dahil olmak üzere doğrudan istişareler yoluyla çözmeye çalışacaklardır. Bu istişareler altı aylık bir süre zarfında her iki Tarafça da kabul edilebilir bir sonuç vermezse, Taraflar uyuşmazlığın barışçıl yollarla çözülmesi için başka yollar arayacaklardır.
MADDE XV
Madde XIV hükümleri saklı kalmak üzere, Taraflar, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, bu Anlaşmanın imzalanmasından önce Taraflar arasında var olan sorunlarla ilgili olarak herhangi bir yasal merciye taşınmış olan tüm devletlerarası talepleri, şikayetleri, itirazları, kovuşturmaları ve anlaşmazlıkları geri çekecek, iptal edecek veya başka bir şekilde çözüme kavuşturacak ve bu tür talepleri, şikayetleri, itirazları, kovuşturmaları başlatmayacak ve herhangi bir üçüncü tarafça diğer Tarafa karşı açılan hiçbir talep, şikayet, itiraz, kovuşturma, kovuşturmaya hiçbir şekilde müdahil olmayacaklardır.
Taraflar, diplomatik, enformasyonel veya diğer alanlarda işbu anlaşmaya aykırı olarak birbirlerine karşı hiçbir şekilde düşmanca eylemlerde bulunmayacak, bunları teşvik etmeyecek veya bu tür eylemlere müdahil olmayacak ve bu amaçla düzenli istişarelerde bulunacaklardır.
MADDE XVI
Bu Anlaşma, Tarafların ulusal mevzuatlarında öngörülen iç prosedürlerin tamamlandığına dair bildirim belgelerinin teati edilmesiyle yürürlüğe girecektir. Bu Anlaşma, Birleşmiş Milletler Şartı'nın 102. Maddesi uyarınca tescil edilecektir.
MADDE XVII
İşbu Anlaşma, her üç metin de eşit derecede geçerli olmak üzere Ermenice, Azerice ve İngilizce dillerinde düzenlenmiştir. Bu metinlerin herhangi bir hükmünün anlamı konusunda herhangi bir anlaşmazlık olması durumunda, İngilizce metin geçerli olacaktır.
