Ermenistan Başbakanlığı, Amerika Birleşik Devletleri ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında 8 Ağustos'ta imzalanan Barış Kavşağı Kapasite Geliştirme, Yapay Zekâ ve Yarı İletken İnovasyon ve Enerji Güvenliği Ortaklığına dair üç mutabakat zaptının tam metinlerini yayınladı.
Amerika Birleşik Devletleri ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında 8 Ağustos’ta imzalanan üç mutabakat zaptı Ermenistan Başbakanlık Ofisi tarafından yayımlandı. 8 Ağustos'ta Washington'da yapılan zirvede ABD Başkanı Trump, Ermenistan Başbakanı Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev bir araya gelmiş, Ermenistan üzerinden geçerek Nahcivan ve Azerbaycan'ı birleştirecek ve Güney Kafkasya'yı birbirine bağlayacak "yol projesi" ile Azerbaycan ve Ermenistan arasında devam eden çatışmalara son verecek "barış anlaşması taslağı"nı imzalamıştı. Zirvede ayrıca ABD, hem Ermenistan hem de Azerbaycan ile farklı anlaşmalara imza atmıştı. Daha önce yayınlanan "Trump Yolu" ve barış taslağının ayrıntılarından sonra bugün Ermenistan Başbakanlığı, ABD ile yaptığı üç anlaşmanın tam metinlerini yayımladı.
Barış Kavşağı Kapasite Geliştirme, Yapay Zekâ ve Yarı İletken İnovasyon ve Enerji Güvenliği Ortaklığına ilişkin üç anlaşmanın tam metni şöyle:
MUTABAKAT ZAPTI
Barış Kavşağı Kapasite Geliştirme
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Barış Kavşağı Kapasite Geliştirme Ortaklığına ilişkin
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti (bundan sonra “Katılımcılar” olarak anılacaktır),
- Ermenistan’ın egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve uluslararası alanda tanınmış sınırlarının dokunulmazlığına sarsılmaz desteklerini vurgulayarak;
- Ermenistan’ın Barış Kavşağı projesine yatırım yapılması ve Ermenistan’ın altyapı ile sınır güvenliğinin güçlendirilmesine yönelik karşılıklı ilgilerini ifade ederek;
- Ermenistan’ın altyapısını ve sınır güvenliği kapasitesini geliştirme, aynı zamanda bölgesel ve küresel ticaret için etkin bir transit merkezi olarak hareket edebilme konusundaki ortak arzularını teyit ederek;
- Katılımcıların çalışmalarının birbirini tamamladığını ve daha yakın stratejik işbirliğinin sağlayacağı faydaları kabul ederek;
aşağıdaki hususlarda mutabakata varmışlardır:
I. Amaç
Bu Mutabakat Zaptının (bundan sonra “MZ”) amacı; Katılımcılar arasında yatırım, kaynak, eğitim ve ortaklık yoluyla Ermenistan’ın altyapı ve sınır güvenliğinin geliştirilmesi konusunda işbirliği yapmaktır.
Katılımcılar, Ermenistan’ın altyapı ve sınır güvenliği önceliklerine şu yollarla yanıt vermeyi amaçlamaktadır:
- Özel sektör yatırımlarını teşvik etmek;
- Gümrük denetimi ve sınır güvenliği işbirliği ile kapasite geliştirmede verimliliği artırmak, yasa dışı ticaret ve kaçakçılıkla mücadele dâhil;
- ABD İç Güvenlik Bakanlığı ile Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi’ne bağlı Sınır Muhafız Birlikleri ve Devlet Gelir Komitesi arasında iyi uygulamaların paylaşımını kolaylaştırmak;
- Siber güvenlik alanında iyi uygulamaları ve kapasiteleri güçlendirmek.
II. İşbirliği Alanları
Katılımcılar, aşağıdakilerle sınırlı olmamak üzere çeşitli alanlarda işbirliği yapmayı amaçlamaktadır:
- ABD İç Güvenlik Bakanlığı Gümrük ve Sınır Koruma biriminden sağlanacak eğitim, ABD hükümeti kaynakları ve iyi uygulamalar aracılığıyla Ermenistan’ın sınır güvenliğini geliştirmek;
- Siber savunma operasyonlarına yönelik yatırımları artırmak;
- Ermenistan’ın altyapısını ve sınır güvenliği sektörünü modernize etmek için yatırımları teşvik etmek.
III. Genel Hükümler
1. Süre: Bu MZ, imzalandığı tarihte yürürlüğe girecek olup, bir (1) yıl süreyle geçerli kalacaktır. İşbirliğinin, Katılımcılardan birinin işbirliğini sona erdirme niyetini, sona erme tarihinden en az altmış (60) gün önce yazılı olarak bildirmemesi halinde, üç (3) ek dönem boyunca devam etmesi öngörülmektedir. Bu MZ’nin yorumlanması veya uygulanmasına ilişkin farklılıklar, Katılımcıların yetkili organları arasında dostane istişareler yoluyla çözülebilir.
2. Değişiklikler: Katılımcılar bu MZ’yi karşılıklı yazılı mutabakat ile değiştirebilirler.
3. İrtibat Noktaları: Katılımcılar, bu MZ’nin uygulanmasını koordine etmek üzere kendi kurumlarında irtibat noktaları belirlemeyi amaçlamaktadır.
4. Raporlama ve Diyalog: Katılımcılar, ilerlemeyi gözden geçirmek ve yeni işbirliği fırsatlarını belirlemek amacıyla uzman ve üst düzey dahil olmak üzere düzenli istişarelerde bulunmayı amaçlamaktadır.
5. MZ’nin Niteliği: Bu MZ hiçbir şekilde uluslararası veya ulusal hukuk kapsamında hak veya yükümlülük doğurmaz. Katılımcılar özellikle bu MZ’nin fon tahsisi anlamına gelmediğini kabul etmektedir. Katılımcılar kendi ayrı misyon ve yetki alanlarını, hesap verebilirliklerini sürdürürler. Bu MZ’de öngörülen işbirliği bir ortaklık veya başka türden bir tüzel kişilik ya da hukuki varlık olarak yorumlanmamalıdır. Katılımcıların her biri bu MZ ile ilgili olarak yaptığı tüm harcamaların maliyetini kendisi karşılayacaktır. Katılımcılar bu MZ’yi, imzalanmasından önce veya sonra yapılmış diğer düzenlemelere müdahale etmeyecek şekilde uygulamayı amaçlamaktadır. Bu MZ hiçbir şekilde münhasır bir işbirliği ilişkisi olarak yorumlanmamalıdır.
MUTABAKAT ZAPTI
Yapay Zekâ ve Yarı İletken İnovasyon
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Yapay Zekâ ve Yarı İletken İnovasyon Ortaklığına ilişkin
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti (bundan sonra “Katılımcılar” olarak anılacaktır),
- Yenilikçiliği, ekonomik kalkınmayı ve teknolojik ilerlemeyi teşvik etme yönündeki ortak ilgilerini kabul ederek;
- Ermenistan’ın yarı iletken ekosistemine yatırım yapılmasına yönelik karşılıklı ilgilerini ifade ederek; bu yatırımların teknoloji ticarileştirilmesine ve her iki Katılımcı için de ekonomik fayda sağlamasına katkıda bulunacağını belirterek;
- Dayanıklı yarı iletken tedarik zincirlerine desteği artırma konusundaki ortak arzularını teyit ederek;
- Katılımcıların çalışmalarının birbirini tamamladığını ve daha yakın stratejik işbirliğinin sağlayacağı faydaları kabul ederek;
aşağıdaki hususlarda mutabakata varmışlardır:
I. Amaç
Amerika Birleşik Devletleri ve Ermenistan Cumhuriyeti, bu Mutabakat Zaptını ABD-Ermenistan Stratejik Ortaklık Şartı doğrultusunda geliştirmiş olup, güvenli yarı iletken tedarik zincirlerinin geliştirilmesinde işbirliğini derinleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda; yarı iletken ekosistemi, Entegre Devre (IC) ve elektronik endüstrileri ile yapay zekâ uygulamalarının ticarileştirilmesi için iki ülkenin sanayileri arasında bağlar oluşturmak ve Ermenistan’ın ABD ihracat kontrol çerçevesindeki değerlendirilmiş statüsünü yükseltecek koşulların sağlanmasına yönelik çalışmalar öngörülmektedir.
Katılımcılar, yarı iletken tedarik zinciri ve yapay zekâ geliştirme önceliklerine şu yollarla yanıt vermeyi amaçlamaktadır:
- Ermenistan’ın yarı iletken ekosisteminin daha da geliştirilmesine yönelik fırsatları araştırmak;
- Özel sektör yatırımlarını teşvik etmek; ayrıca bu Mutabakat Zaptının (bundan sonra “MZ”) pratik uygulamasını hızlandırmak için ortak projeler ve kamu-özel sektör ortaklıklarını incelemek;
- Güvenli yarı iletken tedarik zincirleri ve yapay zekâ uygulamaları için iyi uygulamalar konusunda karşılıklı bilgi alışverişini artırmak;
- İhracat kontrollerine ilişkin iyi uygulamalar üzerine ikili ve uluslararası tartışmaları güçlendirmek;
- Yarı iletkenler ve tedarik zinciri dayanıklılığı konusunda ortak akademik ve araştırma ortaklıklarını (ABD-Ermenistan ikili bilim vakfının kurulması da dâhil) kolaylaştırmak; yenilikçiliği, işgücü gelişimini, bilgi ve teknoloji transferini desteklemek.
II. İşbirliği Alanları
Katılımcılar, aşağıdaki alanlar dâhil olmak üzere çeşitli konularda işbirliği yapmayı amaçlamaktadır:
- ABD özel sektörü, dernekler ve diğer ilgili paydaşlar arasında, Ermenistan’daki yarı iletken ekosistemi ve mevcut güvenilir ihracat kontrol mekanizmaları hakkında farkındalık artırmak;
- Güvenli yarı iletken tedarik zincirleri için ihracat kontrollerini güçlendirmek;
- Yapay zekâ uygulamaları ve model geliştirilmesine ilişkin etkili ihracat kontrollerini güçlendirmek;
- Yapay zekâ kaynaklarının yönlendirilmesini tanımlamak, tespit etmek ve önlemek için Katılımcılar arasındaki işbirliğini güçlendirmek;
- Yapay zekâ uygulamalarını özgürlük, doğruluk, bütünlük ve amaç konularını gözeterek etkin şekilde kullanabilecek ve entegre edebilecek işgücünü hazırlamak;
- Ermenistan’ın yüksek teknoloji sektöründe yatırım ve altyapı geliştirme fırsatlarını teşvik etmek.
III. Genel Hükümler
1. Süre: Bu MZ, imzalandığı tarihte yürürlüğe girecek olup bir (1) yıl süreyle geçerli olacaktır. İşbirliğinin, Katılımcılardan birinin işbirliğini sona erdirme niyetini sona erme tarihinden en az altmış (60) gün önce yazılı olarak bildirmemesi halinde, üç (3) ek dönem boyunca devam etmesi öngörülmektedir. Bu MZ’nin yorumlanması veya uygulanmasına ilişkin farklılıklar, Katılımcıların yetkili organları arasında dostane istişareler yoluyla çözülebilir.
2. Değişiklikler: Katılımcılar bu MZ’yi karşılıklı yazılı mutabakat ile değiştirebilirler.
3. İrtibat Noktaları: Katılımcılar, bu MZ’nin uygulanmasını koordine etmek üzere kendi kurumlarında irtibat noktaları belirlemeyi amaçlamaktadır.
4. Raporlama ve Diyalog: Katılımcılar, ilerlemeyi gözden geçirmek ve yeni işbirliği fırsatlarını belirlemek amacıyla uzman ve üst düzey dâhil olmak üzere düzenli istişarelerde bulunmayı amaçlamaktadır.
5. MZ’nin Niteliği: Bu MZ hiçbir şekilde uluslararası veya ulusal hukuk kapsamında hak veya yükümlülük doğurmaz. Katılımcılar özellikle bu MZ’nin fon tahsisi anlamına gelmediğini kabul etmektedir. Katılımcılar kendi ayrı misyon ve yetki alanlarını, hesap verebilirliklerini sürdürürler. Bu MZ’de öngörülen işbirliği bir ortaklık veya başka türden bir tüzel kişilik ya da hukuki varlık olarak yorumlanmamalıdır. Katılımcıların her biri bu MZ ile ilgili olarak yaptığı tüm harcamaların maliyetini kendisi karşılayacaktır. Katılımcılar bu MZ’yi, imzalanmasından önce veya sonra yapılmış diğer düzenlemelere müdahale etmeyecek şekilde uygulamayı amaçlamaktadır. Bu MZ hiçbir şekilde münhasır bir işbirliği ilişkisi olarak yorumlanmamalıdır.
MUTABAKAT ZAPTI
Enerji Güvenliği
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Enerji Güvenliği Ortaklığına ilişkin
Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti ile Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti (bundan sonra “Katılımcılar” olarak anılacaktır),
- Ermenistan’ın enerji sektörüne yatırım yapma konusundaki karşılıklı ilgilerini ifade ederek; bu yatırımların Ermenistan’ın enerji çeşitlendirmesine, güvenliğine, dayanıklılığına ve enerji sektörünün modernizasyonuna katkı sağlamayı amaçladığını belirterek;
- Sivil nükleer işbirliğini güçlendirme konusundaki ortak arzularını teyit ederek;
- Katılımcıların çalışmalarının birbirini tamamladığını ve daha yakın stratejik işbirliğinin sağlayacağı faydaları kabul ederek;
aşağıdaki hususlarda mutabakata varmışlardır:
I. Amaç
Bu Mutabakat Zaptının (bundan sonra “MZ”) amacı; Ermenistan’ın enerji sisteminin dayanıklılığını geliştirmek, enerji sektörü mevzuat ve piyasa standartlarını uluslararası iyi uygulamalarla uyumlu hale getirmek ve Ermenistan’ın düşük karbonlu, rekabetçi ve uluslararası entegre bir enerji ekonomisine geçişini kolaylaştırmak üzere işbirliği yapmaktır.
Katılımcılar, Ermenistan’ın enerji sektörü önceliklerine şu yollarla yanıt vermeyi amaçlamaktadır:
- Özel sektör yatırımlarını teşvik etmek;
- Sivil nükleer enerji işbirliğini artırmak;
- Kritik enerji varlıklarının korunmasını ilerletmek;
- Kritik ve sosyal altyapının enerji dayanıklılığı ve bağımsızlığını güçlendirmek;
- Bölgesel enerji işbirliğini ve sınır ötesi enerji ticareti fırsatlarını teşvik etmek;
- Ermenistan’ın enerji sektörü işgücünde beceri geliştirme ve kapasite artırımı sağlamak.
II. İşbirliği Alanları
Katılımcılar, aşağıdakilerle sınırlı olmamak üzere çeşitli alanlarda işbirliği yapmayı amaçlamaktadır:
1. Sivil nükleer enerji işbirliği, küçük modüler reaktör teknolojileri dâhil;
2. Ermenistan’ın kritik enerji altyapısını güçlendirecek yatırımları teşvik etmek, yenilenebilir enerji kaynakları için batarya enerji depolama istasyonları geliştirmek dâhil;
3. Ermenistan’ın elektrik iletim ve dağıtım şebekelerini modernize edecek yatırımları teşvik etmek;
4. Ermenistan enerji altyapısının siber güvenliğini artırmak, teknik destek sağlamak dâhil.
III. Genel Hükümler
1. Süre: Bu MZ, imzalandığı tarihte yürürlüğe girecek olup bir (1) yıl süreyle geçerli olacaktır. İşbirliğinin, Katılımcılardan birinin işbirliğini sona erdirme niyetini sona erme tarihinden en az altmış (60) gün önce yazılı olarak bildirmemesi halinde, üç (3) ek dönem boyunca devam etmesi öngörülmektedir. Bu MZ’nin yorumlanması veya uygulanmasına ilişkin farklılıklar, Katılımcıların yetkili organları arasında dostane istişareler yoluyla çözülebilir.
2. Değişiklikler: Katılımcılar bu MZ’yi karşılıklı yazılı mutabakat ile değiştirebilirler.
3. İrtibat Noktaları: Katılımcılar, bu MZ’nin uygulanmasını koordine etmek üzere kendi kurumlarında irtibat noktaları belirlemeyi amaçlamaktadır.
4. Raporlama ve Diyalog: Katılımcılar, ilerlemeyi gözden geçirmek ve yeni işbirliği fırsatlarını belirlemek amacıyla uzman ve üst düzey dâhil olmak üzere düzenli istişarelerde bulunmayı amaçlamaktadır.
5. MZ’nin Niteliği: Bu MZ hiçbir şekilde uluslararası veya ulusal hukuk kapsamında hak veya yükümlülük doğurmaz. Katılımcılar özellikle bu MZ’nin fon tahsisi anlamına gelmediğini kabul etmektedir. Katılımcılar kendi ayrı misyon ve yetki alanlarını, hesap verebilirliklerini sürdürürler. Bu MZ’de öngörülen işbirliği bir ortaklık veya başka türden bir tüzel kişilik ya da hukuki varlık olarak yorumlanmamalıdır. Katılımcıların her biri bu MZ ile ilgili olarak yaptığı tüm harcamaların maliyetini kendisi karşılayacaktır. Katılımcılar bu MZ’yi, imzalanmasından önce veya sonra yapılmış diğer düzenlemelere müdahale etmeyecek şekilde uygulamayı amaçlamaktadır. Bu MZ hiçbir şekilde münhasır bir işbirliği ilişkisi olarak yorumlanmamalıdır.
