Mardin’de özel bir mülkiyete ait alanda yapılan temizlik çalışmalarında, tarihi bir değirmende haç işaretli motiflerin de olduğu 1500 yıllık mozaik ve "Tittos Domestikos" yazılı yazıt ortaya çıktı.
Mardin'in Midyat ve Nusaybin ilçeleri arasında yer alan, birçok antik kale, kervansaray ve arkeolojik yerleşime sahip Çağ Çağ Çayı Vadisi'nin Sivrice Mahallesi Beyazsu mesire alanı mevkisinde özel bir mülkiyete ait alanda, atıl durumdaki tarihi değirmenin tabanında yapılan temizlik çalışmaları sırasında mozaik bulundu.
Mülk sahipleri tarafından Mardin Müze Müdürlüğü’ne haber verilmesi ve müdürlüğün yaptığı inceleme sonucu, alanın tescili için çalışmalara başlandı. Bu kapsamda Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izniyle kurtarma kazısı yapılması kararlaştırıldı.
Mardin Müze Müdürü İdris Akgül başkanlığında, arkeologlar Volkan Bağlayıcı ve Mehmet Şan ile uzmanlar tarafından yapılan kazıda, değirmenin iç bölümündeki iki alanda farklı renkte mozaik taban döşemelerine ulaşıldı.
1500 yıllık olduğu düşünülen mozaik döşemelerde kare, dikdörtgen, daire ve üçgen gibi geometrik şekillerin yanı sıra dalga, düğüm, haç ve sonsuzluk motifi ile "Tittos Domestikos" yazılı yazıta ulaşıldı.
“Tittos Domestikos” ifadesi, Latince ve Yunanca kökenli iki kelimeden oluşuyor. Arkeologlara göre “Tittos” bir özel isim, yani o dönemde yaşamış bir kişiyi ifade ediyor. “Domestikos” da Bizans döneminde sıkça kullanılan bir unvan. Genellikle askeri veya dini görevlerde yer alan kişiler için kullanıldığı biliniyor. Bu nedenle mozaikteki yazıtın, bir idareci veya yüksek rütbeli bir görevliye ait olabileceği düşünülüyor.
Mozaik, Mardin Müze Müdürlüğü tarafından koruma altına alındı.
Mardin Müze Müdürü ve Kazı Başkanı Akgül, AA muhabirine, mülkiyet sahibinin yaptığı başvuru üzerine alanda incelemelerde bulunduklarını söyledi. Yapılan ilk incelemede tarihi değirmenin tabanında mozaik döşeme tespit ettiklerini anlatan Akgül, şunları kaydetti:
“Değirmen, sonraki dönemlerde eklenti olarak yer almakta. Mozaiğin bulunduğu yapı kalıntısı ise daha eskiye doğru gitmekte. Mozaikli taban döşemesinde yaptığımız kazı çalışmasında 1 nolu mekanda daha çok geometrik motifler yer almakta. Bizi en çok sevindiren ve heyecanlandıran, mozaiğin üzerinde bir yazıtın yer alması. Yazıt iki kelimeden (Tittos Domestikos) oluşmakta. Tittos bir özel isim ama Domestikos'a baktığımızda kaynaklarda daha çok bir ünvan olarak geçmekte. Bu ünvandaki kişilerin daha çok askeri bölümlerde ve kiliselerde herhangi bir görevli olarak yer aldıkları bilinmekte.
Madalyonların içinde haç işaretli motifler bulundu
40 metrekareye yakın bir mozaik ortaya çıkardık. Ana panolarda düğüm motifi şeklinde madalyonlar bulunmakta. Bu madalyonların içerisinde de geometrik şekiller ile haç işareti olarak nitelendirebileceğimiz motifler tespit edilmiştir. Yapı kalıntısı olarak baktığımızda mekan diğer parsellere doğru genişlemekte. İlk aşamada tam olarak ne olduğunu bilmesek de yazıttan buranın sivil bir idareciye ait yapı olduğunu söyleyebiliriz."
Akgül, alanda yapılacak konservasyon (resim, heykel gibi sanat eserlerinin nesiller boyu özelliklerini kaybetmeyecek şekilde korunması işi) çalışmalarından sonra yapı ile ilgili daha sağlıklı bilgilere ulaşacaklarını belirtti. Akgül, "Burası bir işletme, bir tesis alanı. Mülkiyet sahibinin burayı projelendirip ziyarete açmak gibi önerileri var. Yapılacak çalışmalar sonrasında mozaiğin bu alanda sergilenmesi planlaması da var" dedi.
Mülkiyet sahiplerinden Reşit Coşkun da, harap hâldeki tarihi su değirmenini turizme ve ticarete kazandırmak için temizlik çalışmaları yaptıklarını dile getirdi.
Kaynak: Anadolu Ajansı
