Paris’te faaliyet gösteren Sourp Khatch (Surp Haç) Tbrevank Derneği’nin, 2024 yılında hayatını kaybeden ve aynı zamanda Üsküdar Surp Haç Tıbrevank Okulu mezunu olan üç değerli ismi anmak üzere düzenlediği konferans, Paris’te yaşayan İstanbullu Ermenileri ve Tıbrevanklıları bir araya getirdi.
Anma etinlikliği, 14 Kasım 2025 Cuma akşamı saat 20.00’de Paris 8. bölgesinde bulunan Hovhannes Mıgırdiç (Saint-Jean-Baptiste) Ermeni Kilisesi’nin içinde bulunan Nourhan Fringhian salonunda gerçekleşti.
Anma etkinliğine Paris’te yaşayan Tıbrevanklılar ve İstanbullu Ermenilerin yanı sıra Fransa Ermeni Apostolik Kilisesi Piskoposluğu Başpiskoposu Krikor Khachatryan, önceki dönem Fransa Ermeni Piskoposluğu Başpiskoposu Norvan Zakarian ve Fransa’daki diğer din adamları da katıldı.
Konferans, Almanya Ermeni Kilisesi’nin Ruhani Önderi Başepiskopos Karekin Bekçiyan, ADAM Yayınları’nın kurucusu ve Agos gazetesi yazarı Nazar Büyüm ile Aras Yayıncılık’ın kurucularından Yetvart Tovmasyan anısına düzenlendi. Üç ismin kültürel, entelektüel ve ruhani mirası etkinlik boyunca farklı yönleriyle ele alındı.
Anma duasının ardından, açılış konuşmasını gerçekleştiren Paris Sourp Khatch Tbrevank Derneği Başkanı Hagop Demir, Surp Haç Tıbrevank Okulu’nun köklü geçmişinden, topluma kültürel, entelektüel ve ruhani anlamda katkı sunan mezunlarından bahsederek katılımcıları selamladı.
Ardından Paris’te bulunan Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Enstitüsü’nde akademisyen olarak görev yapan moderatör Nazıl Temir Beyleryan, oturumun konuşmacıları, Nice’ten gelen orkestra şefi Haçik Yılmazian ve İstanbul’dan gelen Agos gazetesi ve Aras Yayıncılık’ın eski genel yayın yönetmeni, yazar Rober Koptaş’ı tanıttı.
Yılmazian, her üç ismin Ermeni kültürel yaşamına kattığı değerlere dair kişisel anılarını paylaşırken, özellikle Başepiskopos Bekçiyan’ın ruhani katkılarının yanında Fransa ve Almanya’da yürüttüğü kültürel faaliyetlerden de bahsetti. Yılmazian, Bekçiyan’ın çeviri faaliyetlerine, Ermeni diline olan özel ilgisine ve birçoğu Anadolu’dan gelen Tıbrevanklı’ya Ermeniceyi öğretme azmine de değindi.
Koptaş da özellikle Büyüm ve Tovmasyan’ın Türkiye Ermeni yayıncılığına etkisini tarihsel bir çerçevede değerlendirdi. Aras Yayıncılık’ın kuruluş sürecini, genç bir öğrenci olarak Yetvart Tovmasyan’la tanıştığı günleri anlatan Koptaş, fotoğraflarla birlikte Tomasyan’ın yaşam öyküsünü sundu ve dönemin diğer Tıbrevanklılarını da anarak İstanbul’da yürüttükleri kültürel faaliyetlerden bahsetti. Koptaş, Cumhuriyet döneminde tekrar Ermenice kitaplar yayımlayan Aras Yayıncılık’ın hem Ermeni kültür dünyasına katkılarından hem de Türkçe okuru Ermeni edebiyatı ile buluşturma misyonundan bahsetti.
Anma etkinliğinde yer alan müzisyen Roupen Kniasian konuşma aralarında yaptığı duduk dinletisiyle etkinliğe katkı sundu. Duduk virtüözü Kniasian ayrıca kendisinin gün yüzüne çıkardığı Kesab bölgesinden bir ezgiyi de ilk kez dinleyiciyle buluşturdu.
Konferansın moderatörü Nazlı Temir Beyleryan, üç ismin farklı alanlarda yürüttükleri çalışmaların Ermeni toplumu için adeta birbirini tamamlayan bir bütün oluşturduğunu vurguladı. Katılımcıların yoğun ilgi gösterdiği etkinlik, konuşmaların ardından kısa bir soru-cevap bölümü ve katılımcıların paylaştığı anılar ve katkıların sunulmasıyla zenginleşti. Organizatörler, her üç ismin bıraktığı kalıcı mirasın gelecek kuşaklara aktarılması için benzer etkinliklerin süreceğini belirtti.
Nazar Büyüm’ü 20 Kasım, Başepiskopos Karekin Bekçiyan’ı 21 Kasım, Yetvart Tovmasyan’ı ise 13 Aralık 2024’te kaybetmiştik.
