Հայաստանի Հանրապետութիւնը հիմնարկութեան առաջին օրէն իսկ գիտակցած է այն իրողութեան թէ, ան հայրենիքն է համաշխարհային հայութեան։ Երկրի կառավարութիւնը պատասխանատու է բովանդակ հայ ազգի դիմաց։ Բնական շփում մը պէտք է գոյանայ հայրենի երկրի եւ սփիւռքի միջեւ։
Այդ գիտակցութեամբ է որ Ռաֆֆի Յովհաննէսեան, Ժիրայր Լիպարիտեան կամ Վարդան Ոսկանեանի նման անուններ շատ կարեւոր պաշտօններ ստանձնեցին երկրի ղեկավար շարքերուն մէջ։
Կար նաեւ շատ կարեւոր ուրիշ երեւոյթ մը՝ որ կը բացատրուէր «քաղաքացի» կոչումով։ Որքան ալ յարգուէր համայն հայութեան իրաւունքները, ի վերջոյ կարելի չէր նոյն նժարին դնել երկրի բնակիչը եւ արտասահմանցին։ Մէկուն համար լոկ զգացական նշանակութիւն ներկայացնող արժէքներ միւսին համար անմիջական բնոյթ կը ներկայացնէին եւ կ՚ազդէին իր կեանքին։
Այդ իսկ պատճառաւ պետութիւնը քաղաքացիական իրաւունք շնորհեց ցանկացած սփիւռքահայու, միայն ընտրելու եւ ընտրուելու իրաւունքը վերապահելով բնակութեան պայմանին։
Այս սկզբունքին յարգանք ցուցաբերողներ աւելի զուսպ մնացին երկրին ներքաղաքական խնդիրներուն դիմաց։ Չուզեցին կ՚անխապաշարուած միտքերով միջամուխ ըլլալ կուսակցական կռիւներուն։ Նշենք որ այդ փափկանկատութիւնը զանց առնողներն ալ քիչ չեն։
Անոնք իրենց իրաւունք կը տեսնեն դուրսէն միտքեր ածելու, եւ նոյնիսկ երբեմն կը յանդգնին իրենց կարծիքները մերժողներու դաս տալու։
Խուսափեցանք նման դիրքի մը մատնուելէ։ Այս չի նշանակեր թէ անտարբեր եղանք հայրենիքի հոգերուն հանդէպ։ Ընդհակառակ՝ մեծ յուզումով հետեւեցանք 27 Սեպտեմբերէն մինչեւ օրս բոլոր զարգացումներուն։ Մերդ տարուեցանք իշխանութեան սփոփիչ լուրերով, մերթ ալ նկատեցինք ապատեղեկատուութեան կեղծիքները։
Երեսունամեայ սնամէջ ու ռազմատենչ քարոզչութիւնը իր տխուր աւարտին հասաւ 18-ամեայ պատանիներու հերոսական նահատակութեամբ։ Ի գին կեղծ հայրենասիրութեան, ամբողջ սերունդ մը զոհեցինք, որուն հաշիւը պարտական են անցնող երեք տասնամեակներու ընթացքին յաղթանակը համերաշխ ու երկկողմանի պատուաբեր հաշտութեան մը վերածելէ խուսափողները։
Փոխ զիչումներու իւրաքանչիւր քայլ մեղադրուեցաւ «հող տուող» ածականով։ Իսկ երբ անխուսափելի դարձաւ մարդկային մեծ կորուստներու դիմաց նահանջել, նոյն մեղադրանքը ուղուեցաւ երկրի իշխանութեան, յատկապէս ալ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին։
Բնական է պարտութիւնով աւարտած պատերազմէ ետք քաւութեան նոխազ փնտռելու երեւոյթը։ Բայց կ՚արժէ հարց տալ թէ որքա՞ն արդար է 30 տարուայ սխալ քաղաքականութեան մեղքը բեռցնել մէկու մը, որ հազիւ վերջին երկու ու կէս տարիներուն հարկադրուած էր այդ պատասխանատու պաշտօնը ստանձնելու։
Արցախեան պատերազմը բացի զինուորական պարտութենէ, տուաւ նաեւ քաղաքական պարտութիւն։ Տեսանք որ թաւշեայ յեղափոխութիւնով եւ ժողովուրդի համազգային կամքով գահընկեց եղածները առիթ համարեցին վրէժ լուծելու համար։ 17+ ի դաշինքը, որ ամուր կը մնար Փաշինեանի հրաժարումը պահնջելու պահուն, պառակտեցաւ Ռոպէրթ Քոչարեանի կամ Սերժ Սարգսեանի քաղաքականութեան վերադառնալու ազդանշաններով։
Այս թոհուբոհի մէջ Էջմիածնի եւ Կիլիկիոյ կաթողիկոսները, նաեւ ՀՅԴ աշխարհասփիւռ հայութեան դիմաց մատնուեցան բարոյական անկումի։
Դէպքերու պարզումը ապացուցեց թէ հարիւր տարի անց տակաւին շատ հեռու ենք աշխարհի, մանաւանդ ալ արեւմտեան իբրեւ թէ «քաղաքակիրթ» սատանայական դրուածքին դիմաց միասնական միտք ու կամք գոյացնելէ։
