OHANNES KILIÇDAĞI

Peki, Hrant Dink’in bu iki konuya, yani soykırım ve diaspora meselelerine bakışı nasıldı? Tabii ki, burada bu soruya kapsamlı cevaplar verecek kadar yerimiz yok. Fakat, en azından “soykırım demez” miydi, “diasporaya karşı” mıydı, bu sorulara cevap verebiliriz.

Peki, Türkiyeli diyeceğiz de ne olacak, bu tabirde ısrar niye? Başta da söylediğim gibi, bizim ihtiyacımız olan şey bu ülkede yaşayanların üzerinde anlaşabileceği, herkesin kendini ait hissedebileceği bir tanım ve kategori yaratmaktır. Türkiye’de toplumsal barışı tesis etmenin yolu buradan geçer, çünkü böylece kimse kendini siyasi ve sosyal bir hiyerarşinin alt basamaklarında görmeyecek, eşit olduğunu hissedecektir.

HDP’nin kendi adayını çıkarması siyaseten doğru karardır. Erdoğan’ın ilk turda %50+1 alıp almamasını etkilemez. Daha da ötesi, HDP'nin de söylediği gibi, kendi adayını çıkarmak müzakereye kapıyı tamamen kapatmak manasına gelmez. Bunları söyledikten sonra, kendi söylediğime bir şerh düşmek istiyorum. Şöyle ki, ‘pazarlık’ derken duruma göre her adaya oy verilebileceğini kastetmiyorum. Bunları Mansur Yavaş’a istinaden söylediğimi tahmin etmişsinizdir.

En temel doğruları ifade eden bu sözler karşısında âdeta infiale kapılarak öfke dolu cevaplar veren, yorumlar yapan sadece mevcut iktidarın destekçileri de değil; en az onlar kadar kendini muhalif olarak tanımlayanlar da Babacan’ı “bölücü”, “hain” olarak tanımlamaktan kaçınmamışlar. Bu da bize, Türkiye’deki demokrasi sorununun iktidarla sınırlı olmadığını bir kere daha gösteriyor.

Her çağın yaşlılığı (o manada çocukluğu, gençliği de) ve yaşattığı tecrübeler aynı değil. Bu söylediğim yalnız teknolojik ve tıbbi imkanlarla sınırlı olan bir durum da değil. Çağa göre değişim gösteren zihniyet, kültür ve onlar vasıtasıyla toplumda yaşlıya ve yaşlılığa olan bakış da en az onlar kadar etkilidir. Bunlar, yani teknoloji, tıptaki gelişmeler ve kültür hepsi içiçe geçmiş biçimde ilerler.

Pangaltı Mıhitaryan Katolik Vakfı seçimi de dâhil olmak üzere, adında ‘Katolik’ ibaresi bulunan vakıflarda, Katolik olmayan Ermeniler oy kullanamadı. Gelin, bu uygulamaya tutarlılık açısından bakalım. Başka bir deyişle, vakıf seçimlerinde ve faaliyetlerinde mezhep ayrımı yapmanın farklı gereklilikleri nelerdir, ona bakalım.

Türkiye gazetesi yazarı Necmettin Batırel, “Kılıçdaroğlu’nun vizyon belgesini FETÖ’nün övdüğü ermeni Daron Acemoğlu hazırlamış, kan çekmiştir” diyerek çıtayı ırkçılık boyutuna çekti, daha doğrusu indirdi. Olumlu manada şaşırtıcı olan, geniş bir kesimden bu ifadeye karşı verilen tepkilerin boyutu oldu. Öte yandan, tepkilerin bazıları ise ya gene ırkçıydı ya da siyaseten yanlıştı

Karmaşanın büyük bir kısmı ise pek de iyi niyetli olduğunu söyleyemeyeceğiz kimi mevcut yönetimlerin seçim yönetmeliğindeki yanlışlıkları, eksiklikleri, boşlukları istismar etmelerinden kaynaklanıyor. Bu tip girişimlere karşı Patrik Sahak Maşalyan ve bazı vatandaşlar VGM’ye, ilgili bakanlığa şikâyette bulunuyor ki bu da anlaşılır. Fakat, işin paradoksal yanı şu ki başvurulan yerler, makamlar, yönetmelik yazma işini geniş istişareyle yapmayıp bu karmaşanın yaşanmasının yolunu açanlar.

Lozan’da mübadele edemedikleri Ermenileri, takip eden yıllarda, Anadolu’da yaşadıkları yerlerden çıkararak Lozan’da yapamadıklarını yapmış oldular. Müslüman olmayan azınlıkların sosyal ve kültürel kimliğinin, varlığının korunması için Lozan’da verilen taahhütleri uygulamaya, en başından beri hiç niyetleri yoktu.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında Anadolu’nun en azından 8-10 şehrinde, kendi hâline bırakılsa gelişip serpilebilecek Ermeni toplulukları bulunuyordu. Fakat devleti yönetenlerin istemediği, tam olarak buydu. Nitekim, sayıların da gösterdiği gibi, Anadolu’da kalan Ermenileri doğrudan ve dolaylı yollarla İstanbul’a sürdüler.