Ազգակործան ազգայինը

Դիտելով Հայաստանէ ներս ելեկտրա­կանու­թեան սա­կագի­ներու 20 տո­կոսով բարձրաց­ման դէմ ժո­ղովուրդի դի­մադ­րութիւ­նը, կը ստի­պուինք երկրի վար­չա­ձեւին մա­սին մտա­ծելու։ Գի­տենք որ Հա­յաս­տա­նի ելեկտրա­կանու­թիւնը հիմ­նա­ւորա­պէս կ՚ապա­հովուի Մե­ծամօ­րի ատո­մակա­յանի ար­տադրու­թիւնով։ Իսկ ար­տադրուած հո­սան­քը սպա­ռող­նե­րու մա­տակա­րարե­լու գոր­ծը ռու­սա­կան ըն­կե­րու­թեան մը սե­փակա­նու­թիւնն է։ Այդ ըն­կե­րու­թիւնը ի վի­ճակի է նաեւ իր ծա­ռայու­թեան ար­ժէ­քը ճշտե­լու։ Արեւմտեան աշ­խարհի կող­մէ բո­լոր եր­կիրնե­րուն պար­տադրուած «Ազատ շու­կա­յի տնտե­սու­թիւն»ն է այս։ Այդ տնտե­սու­թիւնը գոր­ծադրե­լու հա­մար անհրա­ժեշտ է կարգ մը քա­ղաքա­կան հաս­տա­տումնե­րու ալ իւ­րա­ցու­մը։ Հաս­տա­տումնե­րուն կա­րեւո­րագոյննե­րէն է սահ­մաննե­րու ան­ձեռնմխե­լիու­թիւնը։ Նման տնտե­սական հա­մակար­գը միայն ազ­գա­յին պե­տու­թիւննե­րու առ­կա­յու­թեամբ կա­րելի կ՚ըլ­լայ։ Ան­շուշտ այստեղ պար­տինք եր­կիրնե­րը իրենց հզօ­րու­թեան հա­մապա­տաս­խան դա­սաւո­րու­մով մը դի­տելու։ Գեր­պե­տու­թիւննե­րը ազատ են իրենց կամ­քով գոր­ծե­լու։ Բայց այդ «Գեր» սահ­մա­նու­մէն դուրս մնա­ցած­նե­րը, որոնց կար­գին է նաեւ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պետու­թիւնը, «ազատ-ան­կախ» կրնան ըլ­լալ միայն կար­ծե­ցեալ կեր­պով։ Իշ­խա­նու­թիւննե­րը դա­սագիր­քե­րու մի­ջոցաւ կը լո­լոզեն նա­խակրթա­րանի երե­խանե­րը, վստա­հեց­նե­լով թէ անոնք ազատ ան­կախ հան­րա­պետու­թեան մը քա­ղաքա­ցիներն են։ Իրո­ղու­թիւնը բո­լորո­վին տար­բեր է։

Տա­րիներ առաջ Վահ­րամ Մա­վեանի «Ամէն Տեղ Հայ Կայ» պատ­մուածքնե­րու հա­տորին մէջ սփիւռքա­հայու մը զար­մանքը կը պատ­մուէր, երբ ան կը նկա­տէր թէ Հա­յաս­տա­նի ոս­տի­կան­նե­րը զէնք չէին կրեր։ Իր այս զար­մանքին ալ կը զար­մա­նար Հա­յաս­տանցի բա­րեկա­մը։ «Հա­յաս­տա­նի ոս­տի­կանը որո՞ւ դէմ զէնք պի­տի պա­հէ իր հայ­րե­նիքին մէջ» կը հարցնէր ինքնավստահ։ Այդ գիր­քին մէջ ծա­նօթա­ցուած Հա­յաս­տա­նը ազ­գա­յին պե­տու­թիւն մը չէր։ Նոյ­նիսկ սփիւռքի կարգ մը գե­րազ­գա­յին մո­լեռանդ տար­րեր, հա­կասո­վետա­կան թրդումնե­րով «ապազ­գա­յին» կը կո­չէին Խորհրդա­յին Հա­յաս­տա­նը։

Ու­րեմն շատ ալ սխալ պի­տի չըլ­լայ ըսել թէ ազ­գա­յին պե­տու­թիւննե­րը կրնան ազ­գա­կոր­ծան բնոյթ ու­նե­նալ, եթէ չեն մղուիր ազ­գի շա­հերէն։ Ազ­գի շա­հերը բնա­կանա­բար ժո­ղովուրդի մե­ծամաս­նութեան շա­հերն են։ Իսկ ազատ շու­կա­յի տնտե­սու­թիւնը որ­դեգրած եր­կիրնե­րու մէջ բնակ­չութեան ամե­նափոքր հա­տուա­ծը կը յափշտա­կէ երկրի հարստու­թեան ամե­նամեծ բա­ժինը։

Ան­շուշտ այս ման­րա­մաս­նութիւննե­րը կա­րեւոր նշա­նակու­թիւն չու­նին մեր այդ գե­րազ­գա­յին բա­րեկամ­նե­րուն հա­մար։ Իրենց օրա­կար­գը ար­դէն լե­ցուն է ամե­նամեծ դրօ­շակը պատ­րաստե­լու, ծո­վից ծով Հա­յաս­տա­նի մը փա­ռաբա­նու­թիւնը հիւ­սե­լու, խա­չակիր քայ­լարշաւ­ներ կազ­մա­կեր­պե­լու նման խիստ ազ­գա­յին խնդիր­նե­րով։ Անոնց հա­մար վե­րացա­կան ազ­գը կա­րեւոր է, այլ՝ ոչ թէ սղա­ճի դի­մաց ալ աւե­լի դժուար կա­ցու­թեան մատ­նուած հայ ան­հա­տը։

Ցե­ղաս­պա­նու­թեան դա­րադարձն է եւ մենք հա­յոց են­թարկուած դա­րաւոր անար­դա­րու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչում ապա­հովե­լու մար­մա­ջով կը շա­րու­նա­կենք հա­յաթափ ընել բուռ մը հայ­րե­նի հո­ղը։

Այս պա­հուն ի զուր է նման վեր­լուծումնե­րու դի­մել։ Պա­հը հրա­տապ է։ Ժո­ղովուրդը այ­լեւս հան­դուրժո­ղու­թիւն չու­նի աւե­լի շատ կո­ղոպ­տուելու։ Այս իրո­ղու­թիւնը ամե­նայստակ ար­տա­յայ­տութիւ­նը կը գտնէ «վերջ թա­լանին» կար­գա­խօսով։ Իշ­խա­նու­թիւննե­րը պար­տա­ւոր են ժո­ղովուրդի այս ընդվզու­մը տես­նե­լու։ Նաեւ պար­տա­ւոր են գի­տակ­ցե­լու թէ ոս­տի­կանա­կան բռնու­թիւնը վերջ ի վեր­ջոյ ան­զօր կը մնայ ժո­ղովուրդի կամ­քին դի­մաց։ Գո­նէ մեր ապ­րած օրե­րը այս հաս­տա­տու­մը կ՚ար­դա­րաց­նեն բազ­մա­թիւ օրի­նակ­նե­րով։ Ստի­պուած չենք ան­պայման նոյն փորձութիւնը սեփական երկրի վրայ հարազատ ժողովուրդը տանջելով ապրելու։