Արուեստի խենթութիւնը

Աշխար­հը խեն­­թա­­­ցել է վերջնա­­կանա­­պէս։ Նախ­­կին հե­­տախոյզներն ու յա­­տուկ ծա­­ռայու­­թեան աշ­­խա­­­տակից­­նե­­­րը, որոնք քաջ տե­­ղեակ են մեծ տի­­րոյթնե­­րի կող­­մից Մեր­­ձա­­­ւոր Արե­­ւել­­քում ահա­­բեկ­­չա­­­կան խմբա­­ւորումնե­­րի ստեղծման մա­­սին, կան­­խա­­­տեսում են արեան եւ ար­­ցունքի ծո­­վեր։ Հենց այդ խմբա­­ւորումնե­­րը հիմք դրե­­ցին Իրա­­քում «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թիւն» ահա­­բեկ­­չա­­­կան կազ­­մա­­­կեր­­պութեանը։ Ի՞նչ անել։ Ինչպէ՞ս կա­­սեց­­նել «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թեան» սպառ­­նա­­­լիք­­ներն ու ահա­­բեկ­­չա­­­կան գոր­­ծո­­­ղու­­թիւննե­­րի հե­­ռան­­կա­­­րը։ Մե­­ծից փոքր այ­­սօր տա­­րուած են միայն այդ հար­­ցի լուծմամբ։ Սա­­կայն նրանք, ով­­քեր կար­­ծում են, թէ «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թիւն» կո­­չուա­­ծը դա հրէշ է, որը պէտք է ոչնչաց­­նել, սխալ­­ւում են, քան­­զի այդ «հրէ­­շը», այդ «վի­­շապը» ու­­նի հե­­տեւորդներ։ Ահա թէ ինչ է ասում այդ մա­­սին, օրի­­նակ, լի­­տուա­­ցի քա­­ղաքա­­գէտ Ռո­­լան­­դաս Պաու­­լաուսկա­­սը.

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

dzovinarlok@gmail.com

Աշխար­հը խեն­­թա­­­ցել է վերջնա­­կանա­­պէս։ Նախ­­կին հե­­տախոյզներն ու յա­­տուկ ծա­­ռայու­­թեան աշ­­խա­­­տակից­­նե­­­րը, որոնք քաջ տե­­ղեակ են մեծ տի­­րոյթնե­­րի կող­­մից Մեր­­ձա­­­ւոր Արե­­ւել­­քում ահա­­բեկ­­չա­­­կան խմբա­­ւորումնե­­րի ստեղծման մա­­սին, կան­­խա­­­տեսում են արեան եւ ար­­ցունքի ծո­­վեր։ Հենց այդ խմբա­­ւորումնե­­րը հիմք դրե­­ցին Իրա­­քում «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թիւն» ահա­­բեկ­­չա­­­կան կազ­­մա­­­կեր­­պութեանը։ Ի՞նչ անել։ Ինչպէ՞ս կա­­սեց­­նել «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թեան» սպառ­­նա­­­լիք­­ներն ու ահա­­բեկ­­չա­­­կան գոր­­ծո­­­ղու­­թիւննե­­րի հե­­ռան­­կա­­­րը։ Մե­­ծից փոքր այ­­սօր տա­­րուած են միայն այդ հար­­ցի լուծմամբ։ Սա­­կայն նրանք, ով­­քեր կար­­ծում են, թէ «Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թիւն» կո­­չուա­­ծը դա հրէշ է, որը պէտք է ոչնչաց­­նել, սխալ­­ւում են, քան­­զի այդ «հրէ­­շը», այդ «վի­­շապը» ու­­նի հե­­տեւորդներ։ Ահա թէ ինչ է ասում այդ մա­­սին, օրի­­նակ, լի­­տուա­­ցի քա­­ղաքա­­գէտ Ռո­­լան­­դաս Պաու­­լաուսկա­­սը.

-«Իս­­լա­­­մական Պե­­տու­­թիւն» կամ «Հա­­մաշ­­խարհա­­յին Խա­­լիֆա­­յու­­թիւն» հաս­­կա­­­ցու­­թիւնը մենք ըն­­դունում ենք միայն որ­­պէս սար­­սա­­­փազ­­դու երե­­ւոյթ եւ ոչ աւել։ Սա­­կայն արա­­բական աշ­­խարհում, որը հա­­շուում է աւե­­լի քան մի­­լիառ մարդ, այդ պե­­տու­­թեան գա­­ղափար­­նե­­­րը, հիմ­­նուած կրօն­­քի եւ սո­­ցիալա­­կան ար­­դա­­­րու­­թեան վրայ, ու­­նեն շատ երկրպա­­գու­­ներ։ Այդ խա­­լիֆա­­յու­­թիւնը առա­­ջար­­կում է նոր երա­­զանք, այն ինչ կա­­տարուեց Ռու­­սա­­­կան Կայսրու­­թիւնում 1917-ին, երբ պոլ­­շե­­­վիկ­­նե­­­րը առաջ քա­­շեցին մի գա­­ղափա­­րախօ­­սու­­թիւն, որին հա­­ւանու­­թիւն տուեցին բազ­­մա­­­թիւ մար­­դիկ։ Որ­­քան արիւն չպա­­հան­­ջուի, միեւ­­նոյնն է մար­­դիկ չեն հրա­­ժարուի այդ գա­­ղափա­­րից։ Այսպի­­սով «Հա­­մաշ­­խարհա­­յին Խա­­լիֆա­­յու­­թիւն»ը ու­­նի ահ­­ռե­­­լի նե­­րուժ։ Եւ քա­­նի որ այն կա­­պուած չէ որո­­շակի տա­­րած­­քի հետ, պայ­­քա­­­րել նրա հետ անհնար է։ Անհնար է պայ­­քա­­­րել գա­­ղափա­­րի հետ։

Մենք, որ ծնուել ենք մի երկրում, որն այ­­լեւս գո­­յու­­թիւն չու­­նի, այ­­սինք Սո­­վետա­­կան Միու­­թիւնում, քաջ տե­­ղեակ ենք, թէ ինչ է նշա­­նակում նոր գա­­ղափա­­րախօ­­սու­­թիւն, որն իրա­­կանաց­­նե­­­լու հա­­մար արեան մէջ խեղ­­դե­­­ցին Սո­­վետա­­կան Միու­­թեան կազ­­մի մէջ մտած 15 հան­­րա­­­պետու­­թիւննե­­րի մի­­լիոնա­­ւոր մարդկանց, առա­­ջին հեր­­թին լա­­ւագոյն մարդկանց, բա­­ցար­­ձակ ար­­մա­­­տախիլ անե­­լով ազ­­նուական դա­­սը, որի ձե­­ւաւոր­­ման հա­­մար հա­­րիւ­­րա­­­ւոր սե­­րունդներ են հար­­կա­­­ւոր… Ինչպէ՞ս հաս­­կացնես մարդկանց, թէ ին­­չով ան­­ցաւ 146 մի­­լիոնա­­նոց եր­­կի­­­րը, որ­­պէսզի վեր­­ջա­­­պէս տա­­պալուի անի­­րական գա­­ղափա­­րախօ­­սու­­թիւնը, որի վե­­րար­­տադրու­­մը որ­­պէս սպառ­­նա­­­լիք կա­­խուած է կրկին ՌԴ-ան քա­­ղաքա­­ցինե­­րի գլխին։ Գի՞րք գրես։ Գրուեցին։ Կեր­­պա­­­րուես­­տո՞ւմ պատ­­կե­­­րես։

Մեր ժա­­մանակ­­նե­­­րում նոր հնա­­րաւո­­րու­­թիւններ են բա­­ցուել։ Աք­­ցիաներ անել։ Փեր­­ֆորմանս։ Գոր­­ծո­­­ղու­­թիւններ արուես­­տի շրջա­­նակ­­նե­­­րում։ Փեր­­ֆորման­­սի մէջ մտնում է ոչ միայն արուես­­տա­­­գէտի գոր­­ծո­­­ղու­­թիւնը, այլ հա­­սարա­­կու­­թեան, ոս­­տի­­­կանու­­թեան, իրա­­ւական մար­­միննե­­րի եւ բու­­ժաշխա­­տող­­նե­­­րի գոր­­ծո­­­ղու­­թիւննե­­րը, որով­­հե­­­տեւ կա­­րեւո­­րը ար­­ձա­­­գանգն է եւ աք­­ցիայի ազ­­դե­­­ցու­­թիւնը հա­­սարա­­կու­­թեան վրայ։ Այժմ տես­­նենք թէ ինչ կա­­տարուեց 2015-ի Նո­­յեմ­­բե­­­րի 9-ին Մոս­­կուայի Լու­­բեան­­կա­­­յի վրայ։ Լու­­բեան­­կա ասե­­լով մար­­դիկ հաս­­կա­­­նում են ամե­­նասար­­սա­­­փազ­­դու հիմ­­նարկը, որ եր­­բե­­­ւէ եղել է մարդկու­­թեան պատ­­մութեան մէջ։ Տար­­բեր շրջան­­նե­­­րում այն փո­­խել է իր անուանու­­մը. ՆԿՎԴ, ՄՎԴ, 1954-ից կո­­չուել է ԿԳԲ, այ­­սինքն Պե­­տական Անվտան­­գութեան Կո­­միտէ, 1996-ից՝ ՖՍԲ, այ­­սինքն Դաշ­­նա­­­յին Անվտան­­գութեան Ծա­­ռայու­­թիւն։ Ու­­րեմն գի­­շերուայ ժա­­մը 01.15-ին մի տղա­­մարդ է մօ­­տենում շէն­­քի մուտքին եւ դրան վրայ պէն­­զին լցնե­­լով կրա­­կայ­­րի­­­չով հրկի­­զում է դու­­ռը։ Այ­­նուհե­­տեւ հան­­գիստ կանգնում է ՖՍԲ-ի այ­­րուող դրան առ­­ջեւ։ Աք­­ցիայի հե­­ղինա­­կը Պետր Պավ­­լենսկին էր, ար­­դէն յայտնի իր նա­­խորդ աք­­ցիանե­­րով։ Մի քա­­նի ժամ յե­­տոյ հա­­մացան­­ցում վի­­տէօ է յայտւում աք­­ցիայի բա­­ցատ­­րութիւ­­նով։

«Լու­­բեան­­կա­­­յի այ­­րուող դու­­ռը դա ձեռ­­նոց է, որը նե­­տում է հա­­սարա­­կու­­թիւնը ահա­­բեկ­­չա­­­կան սպառ­­նա­­­լիքի երե­­սին։ ՖՍԲ-ն ան­­դա­­­դար ահա­­բեչու­­թեամբ պա­­հում է իր իշ­­խա­­­նու­­թիւնը 146 մի­­լիոն մարդկանց վրայ։ Վա­­խը ազատ մարդկանց վե­­րածում է ան­­ջատ մար­­միննե­­րի իրար կպած զան­­գուածի։ Ան­­խուսա­­փելի բռնու­­թեան դա­­ժան սպառ­­նա­­­լիքը կա­­խուած է իւ­­րա­­­քան­­չիւրի վրայ, ով գտնւում է հսկո­­ղու­­թեան սար­­քե­­­րի հա­­սանե­­լիու­­թեան սահ­­մաննե­­րում»։

Հա­­սարա­­կու­­թեան ար­­ձա­­­գանգնե­­րը.

1. «Ակնյայտ է խորհրդա­­նիշ­­նե­­­րի ամ­­բողջու­­թիւնը։ Լու­­բեան­­կա­­­յի դու­­ռը դա դժող­­քի դար­­բասներն են, մուտք դէ­­պի բա­­ցար­­ձակ չար աշ­­խարհ»։

2. «Պավ­­լենսկին պաշ­­տօ­­­նապէս դուրս է գա­­լիս պե­­տական ահա­­բեկ­­չութեան դէմ, որն իրա­­կանաց­­նում է ՖՍԲ-ն Ռու­­սաստա­­նի բնակ­­չութեան հան­­դէպ։ Շատ հա­­մար­­ձակ աք­­ցիա է։ Նման բան չէր եղել Ռու­­սաստա­­նի ողջ պատ­­մութեան ըն­­թացքում։ Սո­­վետա­­կան Միու­­թեան եւ ՌԴ ժա­­մանա­­կաշրջա­­նում ոչ ոք չէր յանդգնել գրո­­հել Լու­­բեան­­կա­­­յի մռայլ շէն­­քը։ Բո­­լորի երե­­ւակա­­յու­­թեան մէջ այդ շէն­­քը մարմնա­­ւորում էր ու­­ժի միս­­թիկ կեդ­­րոն։ Մար­­դիկ կար­­ծում էին, որ չեն կա­­րող նոյ­­նիսկ մօ­­տենալ նրան։ Պար­­զուեց, որ դա ֆէ­­թիշ է։ ՖՍԲ-ի շէն­­քը ըն­­դա­­­մէնը փտած կուռք էր։ Այդ իմաս­­տով աք­­ցիան հա­­նեց թա­­պուն, ոչնչաց­­րեց սար­­սա­­­փը ՖՍԲ-ի կար­­ծե­­­ցեալ ամե­­նազօ­­րու­­թեան հան­­դէպ։ Աք­­ցիան կը շա­­րու­­նա­­­կուի ար­­դէն բան­­տում։ Բայց Պավ­­լենսկուն կոտ­­րել դժուար կը լի­­նի. մարդ, որը հա­­մակար­­գում մնում է ինչպէս որ կայ, հա­­մոզուած լի­­նելով իր ար­­դա­­­րացիու­­թեան մէջ, գործնա­­կանօ­­րէն ան­­խո­­­ցելի է»։

3. «Պավ­­լենսկին մե­­ծագոյն արուես­­տա­­­գէտ է։ Նո­­յեմ­­բե­­­րի 9-ը նոր ու­­ղե­­­նիշ է Ռու­­սաստա­­նի պատ­­մութեան մէջ։ Ինձ թւում է, որ ես դեռ չեմ հա­­սու­­նա­­­ցել, որ­­պէսզի խօ­­սեմ այդ մա­­սին։ Այստեղ պատ­­մա­­­կան եւ մշա­­կու­­թա­­­յին այնպի­­սի չափ­­սե­­­րի իրա­­դար­­ձութիւն է, որ ուղղա­­կի պա­­պանձւում ես։ Փա՜ռք հե­­րոսին»։

4. «Մար­­դիկ, որոնք հաս­­կա­­­նում են, թէ ինչ է արուես­­տը, կար­­ծում են, որ արուես­­տի խնդիր­­նե­­­րից մէկն է բա­­ցայայ­­տել հա­­սարա­­կու­­թեան չգի­­տակ­­ցուած թրավ­­մա­­­ները, ան­­տե­­­սանե­­լին դարձնել տե­­սանե­­լի»։

Պավ­­լենսկուն մե­­ղադ­­րե­­­ցին «վան­­տա­­­լութեան» (բար­­բա­­­րոսու­­թեան) մէջ, սա­­կայն նրա փեր­­ֆորմա­­սի նպա­­տակն էր՝ ստա­­նալ մե­­ղադ­­րանք «ահա­­բեկ­­չութեան» մէջ։ Յի­­րաւի, եթէ ահա­­բեկ­­չութեան նպա­­տակը վա­­խեց­­նե­­­լու մէջ է, ապա նա իրօք որ վա­­խի մէջ գցեց այն հիմ­­նարկը, որն ահ ու սար­սա­փի մէջ էր պա­հում սե­փական ժո­ղովուրդը։