ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

Ստեփան Դալլաքեան- 70

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

dzovinarlok@gmail.com

Հոկտեմ­բե­­րի 6-10ը Երե­­ւանը դար­­ձաւ Տե­­ղեկա­­տուա­­կան Տեխ­­նո­­­լոգիանե­­րի (WCIT) հա­­մաշ­­խարհա­­յին ժո­­ղովի կենտրոն։ Երե­­ւան ժա­­մանե­­ցին 70 երկրնե­­րից աւե­­լի քան 2500 մաս­­նա­­­կից­­ներ, սա­­կայն այ­­սօր ես պի­­տի խօ­­սեմ ոչ թէ այդ մասշտա­­բային իրա­­դար­­ձութեան մա­­սին, այլ մեր փոք­­րիկ երկրի չա­­փազանց կա­­րեւոր հար­­ցե­­­րի շուրջ։

Լո­­ռուայ, աւե­­լի ճիշդ՝ Հա­­յաս­­տա­­­նի սո­­խակի յո­­բելեանը։

Վեր­­ջերս հայ­­րե­­­նաճա­­նաչ­­ման նկրտումներս կենտրո­­նաց­­րին իմ ու­­շադրու­­թիւնը մեր եր­­րորդ քա­­ղաք հա­­մարո­­ւող Վա­­նաձո­­րի վրայ, եւ պի­­տի խոս­­տո­­­վանեմ, որ այն տե­­ղից նա­­յելով Երե­­ւանին՝ մեր մայ­­րա­­­քաղա­­քը իմ աչ­­քին փոք­­րա­­­ցաւ մին­­չեւ աննշան մի գոր­­ծա­­­տեղի (օֆիս, ինչպէս ասում ենք)։ Ես ուղղա­­կի ֆի­­զիկա­­պէս սի­­րահա­­րուե­­ցի Վա­­նաձո­­րին։ Այ­­սօր՝ ար­­դէն վե­­րադառ­­նա­­­լով Երե­­ւան, ես մտո­­վի կա­­նուխ դուրս եմ գա­­լիս իմ Վա­­նաձո­­րի տնից եւ քայ­­լում փո­­ղոց­­նե­­­րով։ Փո­­ղոց­­ներն ու­­նեն իրենց հու­­նը։ Հո­­սան­­քը։ Միախառնւում են եւ բա­­ժան­­ւում են, բայց ան­­պայման մի նշա­­նաւոր տեղ հասցնում։ Ես ճա­­նաչե­­ցի բազ­­մա­­­թիւ տա­­ղան­­դա­­­ւոր արո­­ւես­­տա­­­գէտ­­նե­­­րի եւ պարզ մարդկանց, որոնք տա­­ղան­­դա­­­ւոր էին պար­­զա­­­պէս որ­­պէս մարդ։ Սեպ­­տեմբե­­րի 28-ին հրա­­ւիրո­­ւած էի Շառլ Ազ­­նա­­­ւու­­րի մշա­­կոյ­­թի պա­­լատ, որ­­տեղ պի­­տի նշուէր Լո­­ռուայ սո­­խակ Ստե­­փան Դալ­­լա­­­քեանի ծննդեան 70-ամեայ յո­­բելեանը եւ բե­­մական գոր­­ծունէու­­թեան 50-ամեակը։ Այդ շքեղ պա­­լատի դահ­­լի­­­ճը տե­­ղաւո­­րում էր մին­­չեւ 450-600 մարդ եւ այդ օրը լեփ-լե­­ցուն էր։ Մար­­դիկ եկել էին ունկնդրե­­լու իրենց սո­­խակին, որի երգն ու եր­­գե­­­ցողու­­թիւնը չէին պատ­­կա­­­նում յստակ ժա­­մանակ­­նե­­­րին։ Նա եր­­գում էր սո­­վետա­­կան ան­­խախտ ժա­­մանակ­­նե­­­րից, եր­­գում էր ան­­կա­­­խու­­թեան տա­­րինե­­րին եւ եր­­գում է այ­­սօր, իր յո­­բելեանը նշե­­լով իր եւ իրեն պա­­տուող եր­­գիչնե­­րի եր­­գե­­­րով, մտա­­ւորա­­կան­­նե­­­րի եւ պաշ­­տօ­­­նեանե­­րի ելոյթնե­­րով, սա­­կայն հա­­մեր­­գի ողջ «ծան­­րութիւ­­նը» կրեց որ­­պէս բարձրա­­կարգ ար­­տիստ, որի հա­­մար բե­­մը իր տունն է, իսկ հան­­դի­­­սատե­­սը՝ հիւր, որին նա պար­­տա­­­ւոր է ապա­­հովել բարձրա­­գոյն գե­­ղագի­­տական վա­­յելք։ Երա­­նի՚ Լո­­ռուայ Սո­­խակին ճա­­նաչէին ողջ Հա­­յաս­­տա­­­նում, որով­­հե­­­տեւ նա ողջ Հա­­յաս­­տա­­­նի, այլ ո՛չ միայն Լո­­ռուայ հա­­զուա­­դէպ սո­­խակ­­նե­­­րից է։

Օգոս­­տո­­­սի 22-ին նա նշեց իր յո­­բելեանը նաեւ նեղ շրջա­­նակով. “Այգ” ռես­­տո­­­րանում հա­­ւաքո­­ւեցին 120 հրա­­ւիրեալ­­ներ։ Նախ­­քան այդ երե­­կոն նկա­­րագ­­րելս, պի­­տի անդրա­­դառ­­նամ մի ելոյ­­թի։

Յի­­շելով Սե­­պուհ սրբա­­զանի կա­­րեւո­­րագոյն խօս­­քը

2017-ին մեր որ­­դու հար­­սա­­­նիքին մեզ պա­­տուեց իր ներ­­կա­­­յու­­թեամբ Գու­­գարքի թե­­մի առաջ­­նորդ գե­­րաշ­­նորհ Տէր Սե­­պուհ ար­­քե­­­պիս­­կո­­­պոս Չուլճեանը, եւ մեր յի­­շողու­­թեան մէջ մնաց անջնջե­­լի իր շնոր­­հա­­­ւորա­­կան խօս­­քը, որն ու­­զում եմ հրա­­պարա­­կել՝ ի նկա­­տի ու­­նե­­­նալով խօս­­քի ան­­սահման կա­­րեւո­­րու­­թիւնը.

- Սի­­րելի Ազատ եւ Անի,

Եր­­կու հայ ըն­­տա­­­նիք­­ներ՝ Լոք­­մա­­­կէօզեան եւ Անդրէասեան, ըն­­կեր դար­­ձան, եղ­­բայր դար­­ձան, երե­­խանե­­րը դա­­շինք կնքե­­ցին Աստծոյ տա­­ճարում։ Մէ­­կը ասեց. «Տէր եմ», «Ին­­չի՞ Տէր ես», «Տէ­­րը ար­­ժա­­­նապատ­­ւութեանը, պա­­տուին, ազ­­գա­­­յին գի­­տակ­­ցութեանը»։ «Հնա­­զանդ եմ»,- միւսն ասաց։ «Ին­­չի՞ն ես հնա­­զանդ»։ Ոչ թէ ծա­­ռայ եւ ստրուկ, որ թէ կրա­­ւորա­­կան կե­­ցուածք ու­­նե­­­ցող սպա­­սաւոր, այլ հնա­­զանդ Է իր ար­­ժա­­­նապա­­տիւ ամուսնուն, պա­­տուով եւ յար­­գանքով իր ամուսնուն մե­­ծարե­­լով է հնա­­զանդ, եւ ոչ թէ հա­­կադ­­րութեան մէջ է լի­­նելու ամուսնու հետ։ Այ­­սօր այս խնջոյ­­քի սրա­­հում մենք ու­­րա­­­խանում ենք։ Նախ­­կի­­­նում մե­­ծերը իրենց օրհնու­­թիւնն էին տա­­լիս։ Գիւ­­ղա­­­կան հար­­սա­­­նիք­­նե­­­րում ել­­նում էին տա­­տիկը, պա­­պիկը, առանց նրանց խօս­­քի հար­­սա­­­նիքը չէր կա­­րող առա­­ջանալ։ Մին­­չեւ պա­­պիկն իր խօս­­քը չա­­սէր, մին­­չեւ քա­­ւորը, հօ­­րեղ­­բայրնե­­րը եւ այ­­լոք…ու ամէն խօսք ասո­­ղի հետ ողջ ժո­­ղովուրդը եր­­գում էր, այլ ոչ թէ հրա­­ւիրո­­ւած եր­­գի ու պա­­րի հա­­մոյթնե­­րը։ Ան­­շուշտ, լաւ են եր­­գում, գե­­ղեցիկ են պա­­րում, բայց ազ­­գը ին­­քը պի­­տի սո­­վորի եր­­գել, ազ­­գը պի­­տի սո­­վորի միաս­­նա­­­կան պա­­րել։ Այս է պա­­կասում։ Հար­­սա­­­նիքի մաս­­նա­­­կից­­նե­­­րը ազ­­գա­­­յին պա­­րով եւ ազ­­գա­­­յին եր­­գով պի­­տի ար­­ժե­­­ւորեն այդ հար­­սա­­­նիքը եւ ոչ թէ հրա­­ւիրեալ խմբե­­րով։ Ու­­րեմն ես այ­­դուհան­­դերձ մաղ­­թում եմ մեր զոյ­­գե­­­րին եւ ձեզ բո­­լորիդ, որ­­պէսզի ձեր օջախ­­նե­­­րում, ըն­­տա­­­նիք­­նե­­­րում ազ­­գա­­­յին երգն ու պա­­րը ան­­պա­­­կաս լի­­նէն…

Ստե­­փան Դալ­­լա­­­քեանի մա­­տու­­ցած վա­­յել­­քը

Օգոս­­տո­­­սի 22-ին «Այգ» ռես­­տո­­­րանում ես ապ­­շած մնա­­ցի Ստե­­փան Դալ­­լա­­­քեանի պա­­հուած­­քով։ Նա ին­­քը վա­­րեց իր յո­­բելեանը, եւ այն դար­­ձաւ ներ­­կա­­­ների հա­­մար յի­­շար­­ժան իրա­­դար­­ձութիւն։ Ռես­­տո­­­րանը դա առա­­ջին հեր­­թին ու­­տեստ է. զա­­նազան խոր­­տիկներ, խո­­րոված, խմիչքներ, կե­­նաց­­ներ…Սա­­կայն Ստե­­փան Դալ­­լա­­­քեանը մա­­տու­­ցեց իր հիւ­­րե­­­րին հո­­գեւոր եւ գե­­ղագի­­տական «ու­­տեստ»։ Նա ին­­քը վա­­րեց իր յո­­բելեանը։ Ար­­տա­­­սանեց- աս­­մունքեց, եր­­գեց ու եր­­գեց, պա­­րեց մեր ազ­­գա­­­յին պա­­րերը…նրա հետ պա­­րեցին իր գե­­ղեց­­կուհի կի­­նը՝ Թա­­մարա Կա­­զախե­­ցեանը, երեք զա­­ւակ­­նե­­­րը՝ Լու­­սի­­­նէն, Գա­­յանէն եւ Մհե­­րը իրենց ըն­­տա­­­նիք­­նե­­­րով, թոռ­­նե­­­րը, ազ­­գա­­­կան­­նե­­­րը, բա­­րեկամ­­նե­­­րը։ Ճիշտ Սե­­պուհ սրբա­­զանի մաղ­­թանքի հա­­մապա­­տաս­­խան։ Եզա­­կի դէպք էր ներ­­կա­­­յիս ժա­­մանակ­­նե­­­րում։ Եւ որ­­տե­­­ղի՞ց երգչին, որը 50 տա­­րի շա­­րու­­նակ մե­­ներ­­գում է «Հո­­րովել» եր­­գի-պա­­րի հա­­մոյ­­թում, նման ան­­խոնջու­­թիւն։ Կար­­ծում եմ հենց այդ յի­­սուն տա­­րինե­­րի փոր­­ձա­­­ռու­­թիւնն ու վար­­պե­­­տու­­թիւնը թոյլ չէին տա­­լիս 70-ը բո­­լորած արո­­ւես­­տա­­­գէտին նա­­հան­­ջել եւ խթա­­նում էին անցնել նոր մեկ­­նարկի։