Նախքան այս գրութեան, օրուայ ընթացքին մէկէ աւելի անգամներ դէմ յանդիման մնացի «յոգնած կ՚երեւիս» խօսքին։ Զարմանալի բան՝ ես այդպէս չէի զգար, բայց շուրջիններս կարծես խօսք մէկ ըրած կը պնդէին թէ յոգնած կ՚երեւիմ։ Ճիշդ է որ սովորական օրերու եռանդը կը բացակայէր այսօր։ Բայց ես չէի անդրադարձած որ եռանդի այդ բացակայութեան ետին ի՞նչ գործօն կայ։ Եւ յետոյ մտաբերեցի իրերայաջորդ լսած մահուան երկու գոյժեր էին, որոնք խանգարած էին ամենօրեայ իմ տրամադրութիւնը։
Առաջինը կը վերաբերէր ընտանեկան բարեկամութեան մը՝ բազմավաստակ ուսուցչուհի Թագուհի Վոլքանի մահուան գոյժը բաւական ցնցած էր զիս։
Յովհաննէս Թումանեան «Անուշ»ի տողերուն մէջ Սարոյի սպանութեամբ գոյացող սուգի պատկերը նկարագրելու ժամանակ կը գործածէ «Իրենց կորցրածն էլ յիշելով նորից» զգացումը։ Ճիշդ է՛, իւրաքանչիւր մահի հետ մենք կը վերյիշենք մեր կորցրածներն ալ վերստին։ Թագուհի Վոլքանի մահով ակամայ ես պիտի յիշեմ իմ ծննդավայր Ռումելի Հիսար թաղը, պիտի յիշեմ տիկին Թագուհիի քոյրը՝ Լուսինէն։ Անոնց հետ միասին պիտի յիշեմ իմ հայրս եւ ինչո՞ւ չէ դէմքը իսկ չեմ տեսած, մեծ հայրս։ Պիտի յիշեմ՝ քանի որ քաջ գիտեմ անոնց բարեկամութիւնը։
Ցնցեց, ցաւ պատճառեց ուսուցչուհի Թագուհի Վոլքանի մահը։ Ցաւ պատճառեց՝ քանի որ տակաւին մօտ անցեալին կը ծրագրէինք այցելել զինք։ Այս շաբաթավերջին պիտի յուղարկաւորենք զինք դէպի իր հարազատներուն հարեւանութեան Ռումելի Հիսարի Սուրբ Սանդուխտ եկեղեցիէն, դէպի գիւղի գերեզմանը։
Ինչ որ ըսի ծանր էր տիկին Թագուհիի կորուստը, բայց ափսոս վրայ հասաւ մեր սիրելի գործընկեր Արման Թայրանի եղբօր Մուրատի անսպասելի մահը։
Անսպասելի է այս կորուստը, քանի որ նախապէս ոչ մէկ ազդանշան յայտնուած էր, ըստ երեւոյթի կրիպի պարզ վարակ մը, որու համար այս շաբաթ մեր ընկերը չէր կրցած իրականացնել իր ամէն շաբաթուայ առաքելութիւնը։ Չէ կրցած գոնէ շաբաթավերջուայ համար հիւանդանոցէն տուն բերել իր եղբայրը։ Խորհուրդ տուած էին թէ յարմար պիտի չըլլայ հիւանդանոցէն դուրս գալ։ Հետեւաբար աւելի ճիշդ է այս շաբաթ զինք թողուլ հիւանդանոցը։ Խեղճ Արմանին միտքով իսկ չէր անցներ թէ այսպէսով ան զրկուած եղաւ իր եղբայրը առյաւէտ տեսնելու առիթէն։
Տակաւին երեկ էր կ՚ըսէ թէ պէտք է հիւանդանոց երթամ ու ստորագրութիւն տամ ախտաճանաչման պարզ գործողութեան մը համար։
Այս շաբաթ երկու շունչեր մարեցան Սուրբ Փրկիչ Հիւանդանոցի մէջ եւ կարծես ես ուրիշ պատճառ մը չունիմ յոգնած երեւալու համար։ Մին ծանօթ, միւսը ոչ երկու կորուստներ, որոնք խորապէս ցնցեցին մէկը իմ կորցրածներս ալ կրկին յիշելու պատճառ դառնալով, իսկ միւսը ճարահատութեան դէմ ընդվզումի, բողոքի նոյնիսկ պոռթկումի պատճառ դառնալով։
Կրկին ապաւինինք բանաստեղծութեան։ Նազըմ Հիքմեթ կ՚ընդվզի այդ նշանաւոր արեւելապաշտ Փիյէր Լոթիի մտքերուն՝ երբ ան կը փառաբանէ մահուան արդարութիւնը, ըսելով թէ նոյն ուժով կը հարուածէ աղքատը թէ հարուստը։ Ինչպէս կեանքը, մահն ալ արդար չէ երբեք եւ անոր տուած հարուածն ալ նոյն ուժով չի խփեր հարուստն ու աղքատը։
Ճիշդ է հիմա կը զգամ, թէ յոգնած եմ այսօր եւ շատ յոգնած։ Հողը թեթեւ թող ըլլայ երկուքին վրայ ալ։
pakrates@yahoo.com