Յետ եղեռնեան հայ իրողութեան մէջ յատուկ նշանակութիւն ունի կորուստեալ հայրենիքի վերյիշման համար գրի առնուած ուսումնասիրութիւնները։ «Յուշամատեան» ընդհանուր խորագիրով ծանօթ այդ հատորներու մէջ ընթերցողը կը գտնէ իր պապենական երկրի պատմական, աշխարհագրական, մշակութային եւ ընկերային կեանքի վերաբերեալ բազմաթիւ գիտելիքներ։
Արշակ Ալպոյաճեան, որպէս բանասէր ուսումնասիրած է զանազան քաղաքներու հայ անցեալը։ Անոնց շարքէն «Մալաթիոյ Հայոց Պատմութիւնը» վերջերս լոյս տեսաւ «Արաս» հրատարակչատան մատենաշարէն։ Այս առթիւ Մալաթիոյ Հայոց Հայրենակցական Միութեան նախաձեռնութեամբ նախորդ ուրբաթ երեկոյ շնորհանդէս մը կազմակերպուեցաւ Ֆերգիւղի եկեղեցւոյ Նազար Շիրինօղլու սրահին մէջ։
Շնորհիւ միութեան աշխատանքին սրահը ամբողջովին լեցուն էր նախկին մալաթիացիներով, որոնք փութացած էին իրենց իսկ միութեան նախաձեռնութեամբ կայացած այս միջոցառումին։ Ներկայ էին նաեւ նորընտիր Պատրիարք Սահակ Բ. եւ Արամ Արք. Աթէշեան։ Միութեան ատենապետ Սարգիս Չիզմեճի բարի գալստեան ճառ մը արտասանելով շնորհակալութիւն յայտնեց գիրքի հրատարակութեան սատարողներուն։ Ապա բարձրախօսը յանձնուեցաւ միութեան հիմնադիր անդամներէն Յարութ Քուրումլուի, որ հակիրճ կերպով պատմեց թէ առաջին անգամ ինչպէս տեղեակ եղած ու լսած է Ալպոյաճեանի գիրքը եւ ապա ուխտած է թարգմանութիւնը ապահովել եւ մատուցել մալաթիացի նոր սերունդին եւ համայն գրասէրներու ուշադրութեան։
Գրքի թարգմանիչ Սիլվա Մալհաս եւս ունէր իր շնորհակալութեան խօսքը, այս անգամ ուղղուած «Ակօս»ի հայերէն էջերու նախկին խմբագիր Սարգիս Սերովբեանին։ «Ինք էր որ վստահեցաւ իմ հայերէնի իմացութեան եւ խրախուսեց, որ ստանձնեմ թարգմանութեան ծանր աշխատութիւններ։ Ալպոյաճեանի բնագիրը կը կազմեր աւելի քան 1500 էջեր, զոր թարգմանած եմ ամբողջութեամբ։ Իսկ այսօր մեր ձեռքին ունինք այդ հսկայ ծաւալի մէկ երրորդը գերազանցող տարբերակը» ըսաւ Սիլվա Մալհաս։
Տուեալ կրճատումի տեղի տուող պատճառներու մասին ալ խօսեցաւ «Արաս»ի գլխաւոր խմբագիր Ռոպէր Քոփթաշ։ Քոփթաշ յայտնեց թէ այս բնոյթի գիրքերուն մէջ անխուսափելի են կրկնութիւնները, որոնք ի վերջոյ պիտի դժուարացնեն գիրքի ընթերցումը։ «Համոզուած ենք, որ համառօտուած տարբերակը մեծ կորուստ մը չէ ունեցած գիրքի ամբողջական պատճէնէն եւ ընդհակառակը ապահոված է աւելի մատչելի ընթերցում» ըսաւ Քոփթաշ։
Միջոցառման մասնակցած էր նաեւ Մալաթիոյ հայոց շրջանակի համար սիրելի դէմք մը ըլլալով ծանօթ գրող Ճեմալ Իւնալտը, որ իր հերթին խօսեցաւ Մալաթիոյ գրական ասպարէզին տուած արժէքներուն մասին։ Թուեց բազմաթիւ հեղինակներու անուններ, որոնք ծնած ըլլալով Մալաթիա ապագային դարձած էին համբաւաւոր գրիչներ։
Օրուայ Հուսկ բանքը արտասանեց Սահակ Բ. պատրիարք, որ շնորհաւորեց կատարուած աշխատանքը։
