Pakrad Estukyan

Ermeni çocuk edebiyatı umut vaat ediyor

UNESCO’nun Batı Ermenicesini yok olmaya yüz tutmuş diller listesinde saymasının ardından doğal olarak bu dille ilgili hem eğitim materyallerinde hem de yardımcı eğitim yayınlarında gözle görülür bir artıştan söz etmek mümkün. Geçtiğimiz pazartesi günü, gazetemizi ziyaret eden eğitimciler ve yazarlar, bu konudaki çabaların somut bir örneği oldular.

Bir toplumsal muhalefet örneği olarak “Evvel Temmuz”

Nusayrilere özgü bir gelenek olarak Evvel Temmuz festivali her yıl 14 Temmuz’a giden günlerde Antakya Samandağ’da kutlanan bir şenlik. Belediyelerin ve STK’ların katkılarına rağmen Evvel Temmuz’un bir halk kutlaması olduğunu belirtmek gerekir.

İran ve İsrail'de Ermeni toplumu ne durumda?

Ortadoğu coğrafyasındaki her çatışma kaçınılmaz olarak bölge ülkelerindeki Ermeni diasporasına etkileri açısından da önem taşıyor. Gazze’de yaşayan Ermeniler hakkında bilgi almaya çalışırken savaşın boyutu İran’a ve İsrail’e yayıldı. Bu ülkelerde yaşayan Ermenilerden derlediğimiz bilgiler şöyle:

26 Haziran 2025

Hatıran solmasın Sırrı Can

Sık sık gururlanarak "Hepinizden daha fazla Ermeni arkadaşım var" derdi. Bu "Ermeni" kelimesi gerektiğinde Rum, Yahudi, Arap, Roman veya eşcinsel ile değiştirilebilirdi. Kim egemen gücün zulmüne maruz kalırsa, Sırrı hemen tüm varlığıyla onun yanında olurdu.

Kapitalizm kötülük doğurur

Sonuçta Trump’ın densiz açıklamaları sadece kendi karakter yapısıyla açıklanamaz. O dünyanın yeni düzenini temsil ediyor. Bu yeni düzende de güçlü olan haklıdır ilkesi geçerlidir. Annemin ‘Dostunu söyle kim olduğunu söyleyeyim’ sözü aklıma geliyor. Trump’ın ortaya koyduğu karakter Vladimir Putin’le, Recep Tayyip Erdoğan’la, İlham Aliyev’le ve dünyada pek çok liderle nasıl da uyumlu olduğunu ortaya koyuyor. Neo-Osmanlıcılık’ı yeni emperyalizmden bağımsız düşünmek mümkün mü?

Gomidas 155 yıl sonra Kütahya’da

20 Ekim 2024 tarihi, Kütahya kent hafızasında, rahip Gomidas’ın doğduğu yerde ilk kez anıldığı gün olarak kayıtlara geçti.

Bir kilise, bir tarihi org ve ilham verici bir roman

Boyacıköy Kilisesi bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Sayat Nova Korosu’nun üyeleri ve kilise yönetimi olarak kilisenin tarihi orgunu tamir etmeye giriştik bir süre önce. Orgu tam 52 yıl önce satın almıştık ve 20 yıldır atıl halde kilisenin deposunda duruyordu. Ancak bu orgu tamir etmemizin ilginç bir hikâyesi var. Yazar Sepin Sinanlıoğlu’nun ‘Hoyrat’ adlı romanı bize ilham verdi. O romanda dağılmış bir ailenin ortak mirası olan tarihi bir orgdan bahsediliyordu. Orgu tamir edenler de romanın kahramanları arasındaydı. Buradan aldığım ilhamla yazar Sinanlıoğlu ile iletişime geçtim, o da bize org tamircileri bulma konusunda yardımcı oldu. Sonuçta o tarihi orgu tamir ettik. Ancak bize ilham veren Sepin Sinanlıoğlu’nu unutamazdım:

1 Ağustos 2024

"Ekümenik" mesele: Devlet ciddiyeti ve Kilise hiyerarşisi

Türkiye siyasi aklının “Muhatabı Eminönü kaymakamıdır” diyerek aşağıladığı Patrik Bartholomeos ziyaret ettiği ülkelerde devlet başkanlarına uygulanan protokolle ağırlanıyor. Keza Türkiye’yi ziyaret eden devlet başkanları ve diplomatlar, Ekümenik Patrikhane’yi ziyaret etme konusunda istekli davranıyorlar.

27 Haziran 2024

Ermenistan bir kez daha zor dönemeçte

Herkesin net şekilde gördüğü gerçeklik, Türkiye’ye ve İsrail’le dayanışma halindeki Azerbaycan’a karşı Ermenistan’ın askeri bir üstünlüğü olamayacağı. Bu durumda muhalefetin vaat ettiği tek şey, Putin’in desteğini yeniden tesis etmenin ötesine geçemiyor.

Savaş sona erdi ama barış halen uzakta

Azerbaycan’ın 19 Eylül’de Karabağ’a yönelik gerçekleştirdiği saldırıdan sonra, bir hafta içinde 100 bin Ermeni, evlerini bırakarak sadece birkaç parça eşya ile Ermenistan’a sığındı. Sığınmacıların bir kısmının Ermenistan’da gidecek adresleri vardı. Ancak önemli bir bölümü evsiz, barksız ve geleceksiz bir durumda buldular kendilerini. Agos’tan Pakrat Estukyan ve Berge Arabian bir hafta boyunca Ermenistan’ı baştan başa gezdiler, sığınmacılarla, sivil toplum örgütleriyle görüştüler. Estukyan’ın izlenimleri ve Arabian’ın fotoğraflarını bir yazı dizisi olarak yayınladık. Yazı dizimizin bu üçüncü ve son bölümünde Ermenistan gezisinin son gününden röportajlar ve izlenimler var.

Anavatanı bir kez daha kaybetmek

Azerbaycan’ın 19 Eylül’de Karabağ’a yönelik gerçekleştirdiği saldırıdan sonra, bir hafta içinde 100 bin Ermeni, evlerini bırakarak sadece birkaç parça eşya ile Ermenistan’a sığındı. Sığınmacıların bir kısmının Ermenistan’da gidecek adresleri vardı. Ancak önemli bir bölümü evsiz, barksız ve geleceksiz bir durumda buldular kendilerini. Agos’tan Pakrat Estukyan ve Berge Arabian bir hafta boyunca Ermenistan’ı baştan başa gezdiler, sığınmacılarla, sivil toplum örgütleriyle görüştüler. Estukyan’ın izlenimleri ve Arabian’ın fotoğraflarını bir yazı dizisi olarak yayınlıyoruz. Bu hafta Ermenistan gezisindeki ikinci günden röportajlar ve izlenimler var.

Karabağlı Ermenilerde umut ve umutsuzluk

Azerbaycan’ın 19 Eylül’de Karabağ’a yönelik gerçekleştirdiği saldırıdan sonra, Karabağ yönetiminin şartları kabul etmesiyle 20 Eylül’de ateşkese varılmış, Karabağlı Ermeniler ateşkesin ardından Ermenistan’a sığınmışlardı. Azerbaycan’ın Karabağ’a uyguladığı ve 9 ay süren ablukanın ardından gelen savaş sonrasında bir hafta içinde 100 bin Ermeni, evlerini bırakarak sadece birkaç parça eşya ile Ermenistan’a sığındı. Sığınmacıların bir kısmının Ermenistan’da gidecek adresleri vardı. Ancak önemli bir bölümü evsiz, barksız ve geleceksiz bir durumda buldular kendilerini. Agos’tan Pakrat Estukyan ve Berge Arabian bir hafta boyunca Ermenistan’ı baştan başa gezdiler, sığınmacılarla, sivil toplum örgütleriyle görüştüler. Estukyan’ın izlenimleri ve Arabian’ın fotoğraflarını bir yazı dizisi olarak yayınlayacağız. Bu hafta Ermenistan gezisindeki ilk günden röportajlar ve izlenimler var.

Manuel Çıtak’ın ardından bir anı

Kendisinin tüm itirazlarına rağmen Ara Güler’in bir fotoğraf sanatçısı olduğunu düşünürüm. Onu sanatçı yapanınsa sanat yapma gayreti değil, Allah vergisi sezgileri olduğu inancındayım. Ara Güler çektiği karelerle pek çok gencin fotoğraf sanatına yönelmesinde ilham kaynağı olmuştur.

Lozan'dan sonra ne oldu?

Dönemin terminolojisi ile ekalliyet olarak tanımlanan dinsel azınlıklar için tanındığı söylenen hakların kısa bir sürede kullanılmaz hale geleceğini hem İsmet Paşa, hem de Lord Curzon çok iyi bilmekteydi. Nitekim ilerleyen yıllarda 1934 Trakya Pogromu ile Yahudiler, İmroz ve Tenesos operasyonuyla adalı Rumlar, sistematik yıldırma politikalarıyla Sivas, Yozgat, Malatya, Tokat, Diyarbakır Ermenileri, Mardin ve çevre illeri kapsayan TurAbdin Süryanileri anayurtlarını terk etmek zorunda bırakıldılar.

Deniz Gezmiş ve dönemi siyasi fotoroman oldu: Aşk Olsun Çocuk

“Deniz Gezmiş’in Yaşamı ve Mücadelesi” adlı çalışma, fotoroman başlığıyla ve formatıyla okuyucuyla buluştu. Ali Cabbar’ın uzun uğraşılarla gazete arşivlerinden derlediği tarih yolculuğu, bol görsel malzemeyle okura sunuluyor. Çalışmanın başlangıç noktası, Deniz Gezmiş’in de doğum tarihi olan 1947 yılı.

Simonyan’dan Gomidas’ın ‘mirası’na eklemeler

Diller mezarlığında kabristan ziyareti

Yeryüzünde halen konuşulan binlerce dile karşılık özgün yazı karakterlerinin, yani alfabelerin sadece 28 ile sınırlı olması bir hayli ilginç. Bunlar arasında birçok farklı ulustan halkların kendi anadillerini yazıya geçirmek için kullandıkları Latin, Kiril, Grek, Arap harflerinin yanı sıra sadece tek bir dili ifade etmek üzere tasarlanan örnekler de mevcut. İbrani, Gürcü, Ermeni veya Süryani yazılarını bu gruba örnek olarak göstermek olası.

Kimlik siyasetinin dayanılmaz hafifliği

Diyarbakırlı seçmenin “Cumhurbaşkanımız söyledi, Demirtaş Kürt değilmiş, o halde oylarımızı AKP’ye verelim” diyeceğini ummak, Diyarbakır’ı da Diyarbakırlıyı da tanımamış olmayı gerektirir. Recep Tayyip Erdoğan’ın ve kurmaylarının bunu bilecek bilgi ve deneyime sahip olduklarına şüphe yok. Bu durumda görünen şey, sözün tükendiğidir.

"İkinci Dünya Savaşı atmosferini yaşıyoruz"

Rusya'nın Ukrayna topraklarındaki işgal harekatı 6. gününe girerken başkent Kiev'dan patlama sesleri gelmeye devam ediyor. Yeni yayınlanan uydu fotoğrafları, 64 kilometre uzunluğunda dev bir Rus konvoyunun Kiev'e doğru ilerlediğini gösteriyor. Tüm bu atmosfer içinde Kiev Ermeni Toplumu Başkanı Norik Gevorgyan Agos'un sorularını yanıtladı

61 yıllık geleneğin temsilcisi olarak TİP

O yıl, bugün parti genel başkanı sıfatıyla Erkan Baş’ın yaptığı konuşmayı Mehmet Ali Aybar yapmıştı. Moğollar ve Bajar yerine ise Aşık İhsani ve Ruhi Su’yu dinlemiştik. Programın sunucusu ise Osman Saffet Arolat’tı. Pazar günü salonu hıncahınç dolduran kitle, sosyal mesafe kuralına uyamasa da maske konusunda oldukça duyarlıydı.

‘Duvar’ın tarihsel ve güncel anlamı

Duvarın tarihteki ve günümüzdeki işlevi tamamen farklı. Eskiden saldırı ve istilaları önlemeye yarayan araç, şimdilerde saldırgan ülkelerin mağdur ettiği çaresiz insanların yaşama tutunma çabalarını engellemeyi amaçlıyor.

Ölerek ölümü yenmeye dair

1996 yılında Agos’un Diriliş Yortusu’nda yayınlanmasına anlam atfedenlerin bakışı ise tümüyle farklıydı. Cumhuriyet tarihi boyunca hakları gasp edilen Türkiye Ermenileri ilk kez kamusal alanda seslerini yükseltecekleri, uğradıkları haksızlıklara itiraz edecekleri bir basın organına kavuşuyorlardı

"Diril çifti sırtını devlete dayayanlarca kaçırıldı"

HDP Mardin Milletvekili Tuma Çelik kendilerinden 11 Ocak'tan beri haber alınamayan Keldani Diril çifti ile ilgili on-line basın toplantısı düzenledi. Çiftten Şimuni Diril'in cesedi kaybolduktan 70 gün sonra evinin yakınlarında bulunmuştu. Ancak Hürmüz Diril'den hala haber yok.

Ermenistanlı göçmenlere dair gerçekçi bir tanıklık

Genelde belgesel filmlerin en önemli açmazlarından biri, onların sinematografik anlatımdan kopuk olarak adeta bir sözlü tarih anlatımına dönüşme riskidir. Rena Lusin Bitmez, bu riski ustaca bertaraf etmeyi başararak özenli bir sinema diliyle meramını anlatmayı başarmış.

Kayseri Dokuma Fabrikası ve 1930'larda Türkiye Sovyetler ilişkileri

Ermenistan'da çalışmalarını sürdüren Türkolog Anush Hovhannisyan Hrant Dink Vakfı tarafından düzenlenen ve Şişli Kaymakamlığı tarafından yasaklanan “Kayseri ve Çevresi, Toplumsal, Kültürel ve Ekonomik Tarihi” konferansının konuşmacılarından biriydi. Hovhannisyan ile konferansın yasaklanmasını ve yapmak istediği ama yapamadığı sunumu konuştuk.

Gomidas için üç dilli bir şölen

Rahip, müzikolog ve derlemeci Gomidas Vartabed, doğumunun 150. yılı vesilesiyle İstanbul’da Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda Ermenistan, ABD ve Türkiye’den birçok sanatçının katıldığı büyük bir konserle anıldı

‘Hoş geldin kardeşim’ İhmalyan

Şişli Belediyesi Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Evi’nde, çağdaş resmin önemli isimlerinden Jak İhmalyan’ın 100’e yakın eserinin yer aldığı bir sergi açıldı. Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı tarafından hazırlanan sergi, ‘Hoş Geldin Kardeşim’ adını taşıyor. 15 Mayıs’ta açılan sergi 15 Haziran’a dek görülebilecek. 1940'lardan, 1970'lere kadar o dönemin TKP'si içinde de aktif bir isim olan Jak İhmalyan'ın sergisini, ressamın Moskova’da yaşayan oğlu Vaçe İhmalyan’la konuştuk.

Bilinmesinde fayda olan anılar

Mutafyan kimi eleştirilere tahammül edememiş, gazeteye ilan ambargosu koymaya kadar vardırmıştı işi. Bu ambargonun Hrant Dink’in öldürülmesinden sonra kaldırılması ve bunun bir telefonla Agos’a bildirilmesi içimizi ne kadar acıtmıştı. Ne tuhaf, bugün de ilan ambargoları veya ilan yoluyla medya besleme anlayışı hem Türkiye Ermeni toplumu içinde, hem de genel olarak ülkede geçerliliğini koruyor

‘İstanbul Ermenileri Ermenistan’a yatırım yapmalı’

Ermenistan Sağlık Bakanı Arsen Torosyan bir dizi temas için Türkiye’deydi. 15 Şubat Cuma günü İstanbul’daki Ermenistan’ın Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Nezdindeki Daimi Temsilciliği’nde Ermenistan Sağlık Bakanı Torosyan ile görüşme imkânı bulduk.

Yergatakir’den günümüze Ermeni kaligrafi geleneği

Hrant Dink Vakfı’nın düzenlediği “”Ermenistan’da Çağdaş Sanat” konuşmaları dizisinin sonuncusu geçtiğimiz 21 Aralık Cuma akşamı, Anarad Hığutyun binası ‘Havak’ salonunda gerçekleşti. Ruben Malayan “Ermeni Kaligrafi Geleneği: Dün, Bugün ve Yarın” başlıklı bir sunum gerçekleştirdi.

Kapalı sınırlara rağmen akademik diyalog

Ermenistan Ulusal Kütüphanesi’nin müdürü Dikran Zarkaryan, geçen hafta, Hrant Dink Vakfı’nın Ermeni Araştırmaları konferans dizisi kapsamında bir konuşma yapmak üzere İstanbul’daydı. Konuşmasında Ulusal Kütüphane’nin çalışmaları, özellikle de verilerin dijital ortama aktarımı konusunda önemli bilgiler veren Dr. Zakaryan’la İstanbul ziyareti vesilesiyle söyleştik.

Yeni tarih yazımı umut veriyor

Bilim ve akademi çevrelerine yönelik çok katılımlı uluslararası toplantıların yanı sıra Hrant Dink Vakfı tekil konuşmacıların katıldığı konferanslar ve atölye çalışmalarını da yoğun şekilde sürdürüyor. Çoğunlukla vakfın merkezinin ve ‘Agos’ gazetesinin de yer aldığı ‘Anarad Hığutyan’ binasında gerçekleşen bu toplantıların sonuncusu geçtiğimiz Çarşamba ve Cuma günleri Fransalı Ermeni tarihçi ve AGBU-Nubar Kütüphanesi Müdürü Boris Acemyan’ın katılımıyla yaşandı. Etiyopyalı Ermeniler ve Paris’te bulunan Nubar Kütüphanesi üzerine yaptığı konuşmalar vesilesiyle, kütüphanenin müdürü Acemyan’la bir söyleşi gerçekleştirdik.

15 Aralık 2017

1
2
3