«Ակօս»ի օրակարգը

Էջ 120
Փաստեր, յուշեր, վկայութիւններ
Փաստեր, յուշեր, վկայութիւններ
Ասում են մէկ հո­գու ող­բերգու­թիւնը ող­բերգու­թիւն է, իսկ մի­լիոն­նե­րի՝ վի­ճակագ­րութիւն։ Ան­շի­րիմ մնա­ցած զո­հերի առ­ջեւ մենք պար­տա­ւորու­թիւն ու­նենք. փա­ռատել վի­ճակագ­րութիւ­նը եւ մէկ առ մէկ անցնել զո­հերի հետ իրենց Գող­գո­թայի ճամ­բան։ Եղեռ­նին իր 5 զա­ւակ­նե­րին կորցրած Մա­րիցա Եղո­յեանի յու­շա­տետ­րը Կիւմրի քա­ղաքի «Կու­մայրի» թեր­թին տրա­մադ­րել էր նրա որ­դի՝ Զի­դալ Եղոյեանը (ծն. 1934-ին), եւ այս յու­շե­րը լոյս տե­սան 1995-ի Ապ­րի­լեան թի­ւի մէջ, իսկ ինձ հա­սան դրանք Եղո­յեանի փե­սայի՝ դստեր ամուսնու, Յով­հաննէս Դուրգա­րեանի մի­ջոցով։ Հա­զարա­ւոր վկայու­թիւննե­րի մէջ ես զա­տեցի այս մէ­կը, որ­տեղ ցայ­տուն կեր­պով ար­տա­յայ­տուած է ոչ միայն ող­բերգու­թեան խե­լակո­րու­սութիւ­նը, այլ այդ ող­բերգու­թեանը դի­մադ­րո­ղակա­նու­թեան զօ­րաւոր ու­ժը, որի շնոր­հիւ մենք որ­պէս ազգ այ­սօր կանք։ Ահա­ւասիկ Մա­րիցա Եղո­յեանի վշտա­պատու­մը։
24 Ապրիլ 2015
Գիրքի մը ոդիսականը՝ «Մեծ Մօրս Հէքեաթները»
Գիրքի մը ոդիսականը՝ «Մեծ Մօրս Հէքեաթները»
Կարգ մը գիրքեր գնահատանքի արժանի են ոչ միայն իրենց բովանդակութիւնով, այլ նաեւ ստեղծման ամբողջ գործընթացով։ Այս հաստատումը կ՚ընենք, քանի որ կը տեսնենք թէ անոնք մեծ դժուարութիւններ յաղթահարելով հասած են ընթերցողին։ Այդ տեսակ գիրք մըն է Սերտար Ճանի «Մեծ Մօրս Հէքեաթները» անուն գիրքը, որուն հեղինակը ամենածանր տանջանքներով ծանօթ Տիյարպէքիրի բանտէն արձակուելով, 1991-ին, Թուրքիոյ համար խիստ դժուար տարեթիւի մը համարձակեցաւ 1915-ի Հայոց ցեղասպանութեան մասին գրելու։ Մահապարտ մըն էր ան ու ամէն օր կը սպասէր այդ պատիժին գործադրման։ Բայց յեղափոխականը մահուան ճանապարհին իսկ պիտի մտածէ Թուրքիոյ պետութեան ուրացումով, ժխտումով, սուտով հիւսած պարիսպը փլելու մասին։ Երջանկութիւն է տեսնել որ այդ պարիսպը փլելու ուխտածներու թիւը օրըստօրէ կ՚աւելնայ։ Այս գիտակցութիւնով գիրքի հրատարակութենէն 24 տարիներ ետք ուզեցինք հեղինակին՝ Սերտար Ճանի հետ զրուցել։
14 Ապրիլ 2015
Նոր Լոզան կամ նոր Թուրքիա
Նոր Լոզան կամ նոր Թուրքիա
Մերձաւոր արեւելեան քաղաքատնտեսական ներկայ զարգացումներու վրայ իր առանձնայատուկ ազդեցութիւնը ունի քրտական գործօնը։ Միջազգային յարաբերութիւններու մակարդակով քրտական հարցը առաջին անգամ բարձրացուած է Վերսայլեան աշխարհակարգի հաստատման շրջանակներուն։ 1920 թուի Սեւրի դաշնագիրը Թուրքիոյ կը պարտադրէր Քիւրտիստանին ինքնավարութիւն տրամարդրել։ Երբ 1923-ին Սեւրին յաջորդեց Լոզանի խորհրդաժողովը, քրտական հարցը դարձեալ քննարկման նիւթ եղաւ։ Թուրքիոյ Ազգային Ժողովը անմիջապէս հեռագրեց Լոզան, ըսելով որ քրտերը երբեք չեն բաժնուիր Թուրքիայէն։ Հեռագիրը ստանալով թրքական պատուիրակութեան ղեկավար Իսմէթ Փաշան Լոզանի մէջ յայտարարեց թէ Թուրքիա կը պատկանի երկու ժողովուրդներու՝ թուրքերուն եւ քիւրտերուն։ Սակայն ինչպէս յայտնի է աւելի ետք Թուրքիոյ մէջ արգիլուեցաւ քրտերէնը եւ քիւրտերը հռչակուեցան «Լեռնային Թուրքեր»։
18 Մարտ 2015