Ohannes Kılıçdağı - Agos Gazetesi

Ohannes Kılıçdağı

Sayfa 4

Üç Horan’ın yılan hikâyesi

Karşı karşıya kaldığımız sorun, her zaman söylediğimiz gibi azınlık vakıflarına dair temel, yapısal yanlışlıklardan kaynaklanıyor. Bunun yanı sıra, mevcut seçim yönetmeliği hazırlanırken bunun devletin âdeti olduğu üzere tepeden inme değil, açık ve zamana yayılmış istişareyle hazırlanması gerektiğini söyledik. Ayrıca, yönetmelik yayınlanınca da bu metnin yetersizlikleri, boşlukları, yanlışları, iç çelişkileri olduğunu anlattık ve değiştirilmesi gerektiğini söyledik.

İsrail diyaloğu da öldürüyor

İsrail ve politikaları, toplumları keskin biçimde ikiye bölen bir faktör hâline gelmiş durumda. İsrail’in eylemleri insanların birbirini dinleme ve anlama isteğini, kapasiteni, tahammül eşiğini dramatik biçimde aşağı çekti, çekiyor.

Tarihin azı karar, çoğu zarar

Bir topluluğun bir coğrafyada, başka gruba tabi olmadan, eşit ve özgür olarak yaşayabilmesi için geçmişte herhangi bir zamanda o topraklar üzerinde bir devlet kurmuş olmasına, hatta tarihin çok eski çağlarından beri orada yaşıyor olmasına gerek yoktur

İsrail’in yıktığı sadece Gazze değil

İsrail’i durdurmak, sadece Gazze’deki insanların hayatını kurtarmak için değil (ki bu da tek başına yeterli olurdu), aynı zamanda insanlık olarak hâlâ etrafında toplanacağımız, toplanabileceğimiz bazı değerler olduğunu gösterebilmek, buna inanabilmek için de gerekli. Batılı (AB, ABD) devletleri yönetenler, bu değerleri koruma konusunda utanç verici bir durumdalar. Fakat, Batılı sivil toplum kuruluşlarından, Batılı halklardan gelen itirazlar her geçen gün artıyor.

‘Kendine Müslüman’

Türkiye’de insan hakları savunusunda ilkesel tutarlılık sağlanamamasının tek sebebi sadece kültür ve kimlik olarak kendine yakın gördüklerini, ‘bizden’ saydıklarını savunmaktan ibaret değil. Hakları ihlal edilen insanların haklarını savunmanın siyaseten muarız kabul edilen bir harekete, akıma yarayacağı düşünülüyorsa Türkiye’deki çoğu ‘demokrat’ da kafasını öte yana çeviriyor, havalara bakıyor.

Cumhuriyet ve azınlıklar için beyaz bir sayfa

Farklı kimliklerin, özellikle de Hıristiyanların ve Yahudilerin, bütün toplumla bir arada, eşit, özgür, haklarının sahibi olarak, huzurlu biçimde yaşatılması söz konusu olduğunda cumhuriyet kendi hakkındaki iddiasının tersine, temiz bir sayfa açmadı. Tam tersine, resmî tarih versiyonu üzerinden şeytanlaştırdığı bu insanların takip eden kuşaklarından da intikam almayı sürdürdü.

“İsrail ne yapsın?”

Nasıl Hamas 7 Ekim’de yaptığı vahşi katliamdan sorumluysa, İsrail de Gazze’de 20 gündür uyguladığı vahşi katliamdan sorumludur. Hamas’ın katliamına bu şekilde karşılık vermek İsrailli yetkililerin tercihidir, bilinçli kararıdır ve sorumluluk da onlara aittir. “Hamas sivillerin arkasına saklanıyor, onları kalkan olarak kullanıyor” diyerek sivilleri öldürmeyi normalleştiremez, meşrulaştıramaz ve öldürmeye devam edemezsiniz.

Umarım Ahmet Hamdi yanılmıştır

Batı, içinde bulunduğumuz kriz ânında hem Hamas şiddetini kınayabilir, reddedebilir hem de İsrail’in vereceği karşılığın meşruiyet sınırları içinde kalmasını talep edebilir ve sağlayabilirlerdi ama İsrailli yöneticilerin arkasında ip gibi dizildiler, en sınır tanımaz eylemlerine peşkir tuttular. Ukrayna’da işgalcinin karşısında dururken (ki doğruydu) Filistin’de işgalcinin en büyük destekçisi oldular.

“Benim milletim katliam yapmaz” mı?

Başka bir husus, kolektif cezanın kabul edilemezliği. Bir cürüm, bir katliam işlendiğinde o suç için sadece failleri cezalandırılabilir; bütün bir topluluğu veya halkı sorumlu tutup cezalandıramazsınız. Son yaşananlarda örneğin, Hamas’ın sergilediği vahşet için bütün Filistinlileri cezalandırmazsınız.

Meşruiyet erozyonu

KHK’yla işinden attığınız binlerce kişiye toptan “terörist”, “FETÖ’cü” dedin mi, başka bir şeyi ispat yükümlülüğün kalmamış oluyor. Toplumda da bu, büyük ölçüde kabul edilmiş durumda. Kimi, iktidarla aynı düşüncede olduğundan, kimi “Başıma ne gelir" korkusundan itiraz edemiyor, hatta iktidarın dümen suyuna giriyor. Bunun başını da konumu itibariyle bu tür hukuksuzluklara en çok itiraz etmesi gereken ana muhalefet partisi CHP çekiyor, maalesef.

Karabağ ve Türkiye’de muhalefet

Azerbaycan’ın insan haklarına ve özgürlüklerine, azınlık haklarına saygılı bir hukuk devleti olduğunu ve güvencenin de bu olduğunu söylemek komik bile değil. Karşımızda gerçekten iyi niyetli bir yönetim olsa, Karabağ Ermenilerinde güven duygusunu tesis edecek önlemleri, örneğin, entegrasyon süreci boyunca uluslararası gözlemcilerin Karabağ’da bulunmasını kabul ederdi. Fakat biliyoruz ki Aliyev rejiminin Ermenileri Karabağ’da tutmak gibi bir niyeti yok.

Vakıfların koordinasyonu: Bir öneri

Özellikle okulu veya hastanesi olan, uhdesindeki gayrimenkuller belli bir seviyenin üzerinde olan vakıfların yönetimi artık gönüllülük esasına göre değil profesyonelce ve tam zamanlı olarak yapılması gereken bir iş. Burada sözünü ettiğimiz ofis vakıfların yönetiminde profesyonellerin katkısını da artıracak bir model olur ki bu da iyi bir şeydir.

Vakıflar arası koordinasyon

Vakıfların ve ona bağlı olarak da toplumumuzun daha iyi bir duruma gelebilmesi, daha kaliteli eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler alabilmesi için vakıflar arası koordinasyon hayati bir meseledir, ondan da öte şarttır.

Bir kez daha Katolik-Apostolik meselesi

Şunu açıkça ortaya koyalım: Katolik-Apostolik –veya Protestan– ayrımı kimden veya nereden gelirse gelsin kabul edilebilir değildir. Bir Apostolik, nasıl, adında Katolik geçen bir vakfın yönetimine aday olabilmeli, seçimlerinde oy verebilmeliyse, bir Katolik de seçim bölgesinde bulunan tüm Ermeni vakıflarının seçimlerinde aday ve seçmen olabilmelidir. Aslında, mezhebin konu dahi olmaması, kimsenin kimseye mezhebini sormaması gerekir.

Vakıflarda şeffaflık ve profesyonelleşme

Bugün artık özellikle okulu, hastanesi, belli bir gayrimenkul stoğu olan vakıflarımızın yönetimi tam zamanlı bir iştir. Başka bir deyişle, kişilerin şahsi işlerinden gönüllülük esasına göre ayıracakları kısıtlı zamanlarla, haftada bir iki saat yönetim kurulu toplantısına katılmakla yapılacak iş olmaktan çıkmıştır. Bu kadar çok zaman gerektiren bir iş olunca, hâliyle, hayatını kazanmak için çalışmak zorunda olduğu için bu vakti ayıramayacak olanlar vakıf yönetimlerine katılmaktan imtina ediyorlar. Böylece potansiyel yönetici havuzu daralmış, kalifiye yönetici adayları elenmiş oluyor.

Hastanelerimizin karakteri ve özellikleri

“Hastanelerimizin karakteri ve öncelikleri ne olmalıdır?” sorusuna verilecek en kısa cevap kanımca şudur: Hastanelerimiz Türkiye Ermeni toplumunun her bir üyesi için hayatın onların karşısına çıkaracağı, bakıma muhtaç bırakacağı sıkıntılı durumlar karşısında bir güvence olmalıdır. Türkiye Ermeni toplumunun her bir üyesi emin olabilmelidir ki hayatta başına ne gelirse gelsin orada kendisine bir yatak bir ekmek verecek bir kurum vardır. Bu güveni duyabilmeleri gerekir.

25 Ağustos 2023

Hastane seçim yönetmeliği

Hastane seçim yönetmeliği henüz kesinleşip resmîleşmedi. Taslağın kamuoyuna duyurulduğu günden yani Haziran ortasından bu yana neler oluyor, yönetmelik neden henüz kesinleşmedi, bu konulardaki ayrıntılara vakıf değiliz, ki bu da hep eleştirdiğimiz üzere, süreçlerin şeffaf işletilmemesinin bir sonucu

11 Ağustos 2023

Lozan ve azınlıklar

Azınlık hakları açısından bakıldığında en kestirme şekliyle söylenmesi gereken şudur: Türkiye’yi yönetenler, Türkiye’nin kurucu antlaşmasını, imzalandığı gün çiğnemeye başlamış ve bugüne kadar çiğnemeye devam etmiştir. Hatta, bu antlaşmayı daha imzalarken azınlık haklarına dair verdikleri taahhütleri uygulamaya niyetleri yoktu.

4 Ağustos 2023

Safsata

Laiklik ve okullar meselesini bir yazıyla ele alıp tüketmek mümkün değil ama Patrik Maşalyan’ın sözlerinden yola çıkarak birkaç noktaya dikkat çekmeye çalışalım.

“Kimsenin anadiliyle sorunumuz yok” mu?

Burada söz konusu olan, basit bir selamlama ve teşekkür. Bunun Kürtçe veya Arapça bilmeyen milletvekilleri tarafından anlaşılmamasının pratik bir önemi yok çünkü sözün muhatabı onlar değil. Kaldı ki, Beritan Güneş Altın da konuşmasının başında Mardin halklarına onların dilinde teşekkür edeceğini söylemiş, açıklamış. Artık burada, “anlamıyoruz” demenin çok bir manası yok. Ayrıca, eğer bir ülkede en çok konuşulan ikinci, üçüncü dilde selamlaşmayı dahi anlamıyorsak asıl tuhaflık buradadır.

“Düşmanlık okyanusunun ortasında”

27 Mayıs tarihli Armenian Weekly gazetesinde, Garen Kazanc’ın Sivas’taki Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi’nin 1950’lerde dinamitlenerek yıkılma hikâyesini dedesinin ağzından aktaran yazısını okuyunca bu konuya bir daha değinmek gerektiğini düşündüm. Anadolu’nun cumhuriyet döneminde kalan Ermenilerden temizlenmesinin üzerinde şimdiye kadar yeterince durulduğunu düşünmüyorum.

‘Kürt partisi’ mi, Türkiyelileşme mi?

Tüm Kürtler sadece Kürtlük ortak paydasında, tek bir partide hem yönetici hem seçmen olarak toplanabilir mi? Hayatın, ideolojinin, siyasetin, dünya görüşünün, sınıf farklılığının normal bir sonucu olarak, diğer topluluklarda olduğu gibi Kürtlerin tamamı da bir partiye oy vermiyor. Üstelik HDP siyaset ve dünya görüşü olarak Kürt toplumunun farklı tayflarını bünyesinde yüksek çeşitlilikte barındırmasına rağmen bütün Kürtlerin oylarını alamıyor ki bu da hem siyaseten hem sosyolojik olarak gayet normal.

23 Haziran 2023

HDP’nin oy kaybı: Türkiyelileşme

Kanımca bu meselede ilk söylenmesi gereken, her kavramın belli bir süre sonra başına geldiği gibi, Türkiyelileşme kavramının da açıklığını kaybetmiş olması, belirsizleşmesidir. Herkesin ‘Türkiyelileşme’den ne anladığı farklı yönlere doğru gitmeye başladı. Dolayısıyla, kulağa klişe bir soru gibi gelse de, ‘Türkiyelileşme nedir, ne değildir?’ sorusu üzerinde durmak gerekiyor.

16 Haziran 2023

HDP’nin oy kaybı: Resmî-gayrıresmî ittifaklar

Hem TİP’le olan ittifakta, hem Kılıçdaroğlu’na verilen destekte HDP’nin tepki ve husumet çekmekten, ‘oyunbozan’ olmaktan çekinme ve HDP’li olmayan kitlelere “uzlaşmaya her zaman hazırım” mesajı verme kaygısından dolayı bağımsız bir hat takip edemediğini söylemek mümkün ve burası tam da ‘Türkiyelileşme’ meselesini konuşmak için doğru bir nokta.

Kötü günler geride kaldı...

Yakın geleceğe dair ümitli ve iyimser sözler söylemeyi isterdim ama hem ekonominin durumuna, özellikle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerine, Erdoğan’ın seçildikten sonra yaptığı konuşmalara bakacak olursak, “Kötü günler bitti, daha kötü günler geliyor” sözünü hatırlatan bir andayız.

Milliyetçilik

Milliyetçiliğin ‘sokaktaki adam’ı cezbetmesinin önde gelen nedenlerinden biri de basitliği, kolaylığı. Bu basitlik hem genel anlamda hayatı kavramada, hem sorunlara çözüm önermede geçerli. Milliyetçiliğin dünya görüşünde hayat, ‘biz’in külliyen iyi, ‘öteki’nin külliyen kötü olduğu bir ikilikten ibaret.

Bu millet AKP’ye oy veriyor, buradan başlamak lazım

Bunca haksızlık hukuksuzluğa, bunca zulme, ekonomik sıkıntıya rağmen AKP’nin nasıl hâlâ birinci parti olduğu, Erdoğan’ın nasıl hâlâ %49 oy aldığı, ciddi bir akademik araştırma konusudur. Elimizde somut veriler olmadan bunu sadece hile ve manipülasyonla açıklarsak kendi kendimizi yanıltmış oluruz.

İradenin iyimserliği

Bu ülkede cenahlar, partiler üstü genel bir değerler ve normlar sorunu var. Meşru ile gayrimeşru, haklı ile haksız, yapılabilir olan ile yapılamaz olan arasında ilkesel bir sınır algısı yok. Yapılabilirliğin sınırlarını, ortam ve bağlamdaki güç seviyesi belirliyor. Bu anlayış Türkiye’de çok yaygın. İktidar da bu anlayıştan güç alıyor.

Soykırım Ermenileri öldürdü ama geride kalanları da hastalandırdı

Kamuoyuna baktığımız zaman ise, soykırımın zikredilmesi, konuşulması açısından, her şeye rağmen 1980’lere, 1990’lara göre daha iyi durumda olduğumuz söylenebilir (varın siz düşünün o zamanların ne kadar zor olduğunu!). Öte yandan, bu konu toplumun geniş kesimi için hâlâ adının dahi anılmaması gereken bir durum; patolojik tepkiler veriyorlar. Bu 24 Nisan’da gördüğüm örneklerden ikisine değineyim.

Kimlik siyaseti

Toplumda birileri, birinin sadece “Alevi’yim” demesinden bile kışkırtılabiliyorsa, sorun onların duygularındadır ve o duygular pışpışlanmak yerine bertaraf edilmelidir.

“Ermeni olsun da ne olursa olsun” değil mesele

Cumhuriyet tarihine baktığımızda, 1935’e kadar, Meclis’e Müslüman olmayan azınlıklardan kimse alınmıyordu; ilk defa o yılki seçimlerde CHP’nin kontenjan açmasıyla biri Ermeni olmak üzere Müslüman olmayan dört vekil Meclis’e girdi ama varlıkları daha ziyade sembolik olarak kaldı, çünkü karar alma mekanizmalarının dışında tutuldular. 1950’de çok partili hayata geçişle birlikte 1960’a kadar hepsi Demokrat Parti’den olmak üzere Müslüman olmayan azınlıklardan on farklı isim milletvekilliği yaptı.

Soğan-patates mi, seccade mi?

Seçim dönemine girilmesiyle birlikte iyice popüler hâle gelen sokak röportajları, şüphesiz bilimsel bir yöntem değildir ve temsiliyet kabiliyeti de sınırlıdır. Sokak röportajlarından yola çıkarak makro sonuçlara varmak, tahminler yapmak sağlıklı olmaz. Öte yandan, bu röportajlarda vatandaşların söyledikleri, AKP’nin neden ve nasıl birinci parti olmaya devam ettiğine dair birtakım ipuçları verebilir.

2
3
4
5
6
...
13