Ohannes Kılıçdağı
Sayfa 5
Marazdan iyilik çıkarmak
Covid aşılarından birini geliştiren Moderna şirketinin kurucu ortağı olan Nubar Afeyan, geçenlerde Civilnet’e kendisinin ve ailesinin hayat hikâyesinden yola çıkarak soykırım, acılar ve travma konuları üzerinde durduğu bir mülakat verdi ve kanımca çok değerli sözler söyledi.
31 Mart 2023
Payandasız demokrasi
Bir toplumda, insanlara mazot içirerek öldürmenin hiçbir şart altında kabul edilebilir olmadığını dahi birilerine anlatmak zorunda kalıyorsanız, o toplumda hukuk düzeni, demokratik değerleri vs. nasıl anlatacaksınız, o insanları buna nasıl inandıracaksınız da onlarla barış içinde yaşayacaksınız?
24 Mart 2023
Yeni yönetimler ve şeffaflık
Şimdi onlara ve aslında diğer bütün yönetimlere düşen görevler var. Bunlardan biri, geçmiş yönetimlerin kasıt veya ihmal neticesi olarak yaptıkları usulsüzlükler, yolsuzluklar varsa bunları saptamak ve toplumla paylaşmak. Bunun temel sebebi de, sadece geçmiş yöneticileri cezalandırmak veya onlardan intikam almak falan değil. Bir kere, yeni yönetimler bu hesaplaşmayı yapmadıkları veya kendilerinden önceki yolsuzlukların üzerini örttükleri takdirde kendileri de sorumlu, hatta duruma göre hukuken de suçlu konuma düşebilirler.
17 Mart 2023
Twitter çağında siyaset rallisi
Şu geride bıraktığımız hafta, Twitter çağında siyasetin ne demek olduğuna dair de iyi bir örnek oldu. Bu olaylar bundan diyelim ki 15 yıl evvel yaşansa muhtemelen böyle sonuçlanmazdı. Twitter’ın ‘yeni kamusal alan’ olarak siyaset, özellikle de parti siyaseti üzerinde bir etkisi olduğu net biçimde görüldü. Tabii ki, her şey Twitter’da olup bitmiyor.
9 Mart 2023
İstanbul’u seyretmek değil seyreltmek lazım artık
Dar gelirli, kiracı veya tek bir evi olan yüzbinlerce ailenin böyle bir durumda çaresiz kalması söz konusu. Evet, devlet binaların depreme dayanıklılık testini zorunlu tutmalı ama dar gelirli vatandaşlara da hem bu testi yaptırma konusunda, hem de sonrasında tahliye veya güçlendirme zorunluluğu doğarsa bu konularda destek olmalı. Alternatif konut sağlamak, kira yardımı yapmak gibi... Evet, tüm bunlar para, zaman ve iş gücü olarak devasa kaynaklar gerektiriyor ama büyük devlet böyle olunuyor.
3 Mart 2023
Ermenistan’ın yardımı ve ‘Türk’ün Türk’ten başka dostu’
Bu dayanışma ortamında bile, yardıma gelen binlerce yabancıdan da utanmayarak, hâlâ “Türk’ün Türk’ten başka dostu yoktur” diyebilen de var. Tabii ki, Türklük için değil, yardıma ihtiyacı olan insanlara insanlık adına yardım etmeye geldiler. Onlar da, “Türk’ün Türk’ten başka dostu olmaz, biz Türk değiliz, Türk olanlar yardıma gitsin” mi deselerdi? Hem, bu kadar ülkenin yardım etmesi dahi yetmiyorsa, ne olsaydı bu insanlar “Tamam, Türk’ün Türk’ten başka dostu da varmış” diyeceklerdi?
24 Şubat 2023
Eşref-i mahlukat, esfel-i mahlukat
Böylesine mahşerî bir ortamda, günlerdir kendileri, aileleri, çocukları aç susuz kalmış insanların, dükkânların kapılarını, pencerelerini kırarak yiyecek almalarına kimsenin söyleyecek bir sözü olamaz. Öte yandan, bu ortamdan istifade ederek elektronik eşya, beyaz eşya gibi acil ihtiyaç olmayacak eşyaları veya doğrudan depremzedelere yapılan yardımları çalanlar, şüphesiz, yukarıda belirttiğim insanın alçalabileceği mertebelere örnektir. Gel gelelim, kimse televizyon veya çamaşır makinesi çaldı diye infaz edilemez, işkenceye uğratılamaz. Yargısız infaz ve işkence hiçbir şartta, hiç kimse için kabul edilemez.
17 Şubat 2023
Deprem ve devlet
Yıkım çok büyük ve yaygın. Bunun karşısında devletin hazır kuvvetlerinin yetersiz kalması bir dereceye kadar anlaşılabilir. O zaman kibri bir tarafa bırakır, yetersiz kaldığını kabul eder, yardım edebilecek herkesin, her kesimin önünü açar, işini kolaylaştırırsın, içten ve dıştan. Fakat sorun şurada ki devlet adamları, deprem sonrasında yapılması gerekenleri ne yaptılar, ne de bunların yapılmasına izin verdiler.
9 Şubat 2023
‘Halkların düşmanlığı’
Halklar birbirine tabii ki toptan düşman değildir. O açıdan Paylan haklı. Yani, bir halkın her bir bireyi, diğer halkın her bir bireyine düşman olamaz (ama aynı mantıkla kardeş veya dost da olamaz). Halkların arasında ezelden gelip ebede giden, hiç değişmeyecek, ortadan kalkmayacak bir düşmanlık da yoktur. Öyleyse, barışı ‘halkların düşmanlığı’ önkabulu üzerine inşa etmek derken neyi kastediyorum?
3 Şubat 2023
Hrant Dink’in ‘ehlileştirilmesi’
Peki, Hrant Dink’in bu iki konuya, yani soykırım ve diaspora meselelerine bakışı nasıldı? Tabii ki, burada bu soruya kapsamlı cevaplar verecek kadar yerimiz yok. Fakat, en azından “soykırım demez” miydi, “diasporaya karşı” mıydı, bu sorulara cevap verebiliriz.
27 Ocak 2023
Türkiyelilik bir uzlaşma ve barış çağrısıdır
Peki, Türkiyeli diyeceğiz de ne olacak, bu tabirde ısrar niye? Başta da söylediğim gibi, bizim ihtiyacımız olan şey bu ülkede yaşayanların üzerinde anlaşabileceği, herkesin kendini ait hissedebileceği bir tanım ve kategori yaratmaktır. Türkiye’de toplumsal barışı tesis etmenin yolu buradan geçer, çünkü böylece kimse kendini siyasi ve sosyal bir hiyerarşinin alt basamaklarında görmeyecek, eşit olduğunu hissedecektir.
20 Ocak 2023
Pazarlık evet, ama sınırsız ve ilkesiz değil
HDP’nin kendi adayını çıkarması siyaseten doğru karardır. Erdoğan’ın ilk turda %50+1 alıp almamasını etkilemez. Daha da ötesi, HDP'nin de söylediği gibi, kendi adayını çıkarmak müzakereye kapıyı tamamen kapatmak manasına gelmez. Bunları söyledikten sonra, kendi söylediğime bir şerh düşmek istiyorum. Şöyle ki, ‘pazarlık’ derken duruma göre her adaya oy verilebileceğini kastetmiyorum. Bunları Mansur Yavaş’a istinaden söylediğimi tahmin etmişsinizdir.
13 Ocak 2023
Sonu gelmeyen kısır döngü
En temel doğruları ifade eden bu sözler karşısında âdeta infiale kapılarak öfke dolu cevaplar veren, yorumlar yapan sadece mevcut iktidarın destekçileri de değil; en az onlar kadar kendini muhalif olarak tanımlayanlar da Babacan’ı “bölücü”, “hain” olarak tanımlamaktan kaçınmamışlar. Bu da bize, Türkiye’deki demokrasi sorununun iktidarla sınırlı olmadığını bir kere daha gösteriyor.
6 Ocak 2023
Yaşlılık
Her çağın yaşlılığı (o manada çocukluğu, gençliği de) ve yaşattığı tecrübeler aynı değil. Bu söylediğim yalnız teknolojik ve tıbbi imkanlarla sınırlı olan bir durum da değil. Çağa göre değişim gösteren zihniyet, kültür ve onlar vasıtasıyla toplumda yaşlıya ve yaşlılığa olan bakış da en az onlar kadar etkilidir. Bunlar, yani teknoloji, tıptaki gelişmeler ve kültür hepsi içiçe geçmiş biçimde ilerler.
30 Aralık 2022
Katolik’ti-değildi
Pangaltı Mıhitaryan Katolik Vakfı seçimi de dâhil olmak üzere, adında ‘Katolik’ ibaresi bulunan vakıflarda, Katolik olmayan Ermeniler oy kullanamadı. Gelin, bu uygulamaya tutarlılık açısından bakalım. Başka bir deyişle, vakıf seçimlerinde ve faaliyetlerinde mezhep ayrımı yapmanın farklı gereklilikleri nelerdir, ona bakalım.
23 Aralık 2022
Acemoğlu ve ‘kenarda duranlar’
Türkiye gazetesi yazarı Necmettin Batırel, “Kılıçdaroğlu’nun vizyon belgesini FETÖ’nün övdüğü ermeni Daron Acemoğlu hazırlamış, kan çekmiştir” diyerek çıtayı ırkçılık boyutuna çekti, daha doğrusu indirdi. Olumlu manada şaşırtıcı olan, geniş bir kesimden bu ifadeye karşı verilen tepkilerin boyutu oldu. Öte yandan, tepkilerin bazıları ise ya gene ırkçıydı ya da siyaseten yanlıştı
9 Aralık 2022
Vakıf gömleği dar geliyor
Karmaşanın büyük bir kısmı ise pek de iyi niyetli olduğunu söyleyemeyeceğiz kimi mevcut yönetimlerin seçim yönetmeliğindeki yanlışlıkları, eksiklikleri, boşlukları istismar etmelerinden kaynaklanıyor. Bu tip girişimlere karşı Patrik Sahak Maşalyan ve bazı vatandaşlar VGM’ye, ilgili bakanlığa şikâyette bulunuyor ki bu da anlaşılır. Fakat, işin paradoksal yanı şu ki başvurulan yerler, makamlar, yönetmelik yazma işini geniş istişareyle yapmayıp bu karmaşanın yaşanmasının yolunu açanlar.
3 Aralık 2022
Sıkıştırılmış azınlıklar
Lozan’da mübadele edemedikleri Ermenileri, takip eden yıllarda, Anadolu’da yaşadıkları yerlerden çıkararak Lozan’da yapamadıklarını yapmış oldular. Müslüman olmayan azınlıkların sosyal ve kültürel kimliğinin, varlığının korunması için Lozan’da verilen taahhütleri uygulamaya, en başından beri hiç niyetleri yoktu.
25 Kasım 2022
Cumhuriyet yeni bir sayfa açmadı
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Anadolu’nun en azından 8-10 şehrinde, kendi hâline bırakılsa gelişip serpilebilecek Ermeni toplulukları bulunuyordu. Fakat devleti yönetenlerin istemediği, tam olarak buydu. Nitekim, sayıların da gösterdiği gibi, Anadolu’da kalan Ermenileri doğrudan ve dolaylı yollarla İstanbul’a sürdüler.
18 Kasım 2022
Soykırımlarla neden ilgilenmeliyiz?
Soykırımlar öyle süreçler ki, bazı insanlar, tüm insanları bağlayan, en azından bağlaması gereken tüm ahlaki, vicdani ve hukuki bağlardan, zorunluluklardan kurtuluyorlar, “elleri tamamen serbest kalıyor.” Soykırım bağlamlarında şiddet, sadece devletin yukarıdan aşağı uyguladığı bir eylem olmaktan çıkıp, yatay bir şekilde genele yayılıyor.
11 Kasım 2022
Müslümanlaştırılmış Ermeniler
Müslümanlaştırılmış Ermeni gruplarından kimileri takip eden kuşaklar boyunca Ermeniliklerinin veya Ermeni köklerinin bilincindeyken, kimileri son 20-25 senelik süreç içinde bu köklerini fark ettiler. Fark edenlerin bu köklere tepkileri de farklılıklar gösterdi.
4 Kasım 2022
Bizi kim birbirimize düşürüyor?
Bütün sorumluluğu sadece devlete yüklemiyorum; Ermeni toplumu içinde kendi küçük iktidarları uğruna devleti, bazen devletin niyetlerinin veya kastının ötesine de geçerek, bir sopa gibi kullananlar var. Ama tekrar etmek gerekirse, bu, devlet böyle istediği için böyle, en azından izin verdiği, o insanları kendi politikaları için kullandığı için böyle.
28 Ekim 2022
Şeytanın bacağı kırılmış olsun
Düşük katılım oranı, seçim bölgelerini mümkün olan en geniş ölçekte tutmanın önemini de bir kere daha hatırlattı. Katılımın zaten düşük olduğu seçimleri bir de kısıtlı bölgede yaparsanız yönetimler hepten üç-beş oyla seçilecek.
20 Ekim 2022
Ortaköy ve listeleri
Bir vakıfta birden fazla liste çıkması güzel ve sevindirici bir durum, herhangi bir seçimi anlamlı kılacak olan birden fazla adayın olmasıdır. Bu anlamın tamamlayıcısı sizlerin de gidip oy vermeniz olacaktır. Gidin ve beğendiğiniz listeye oy verin. Hiçbirini beğenmiyorsanız boş oy atın, ama atın. Gelelim aday listelerine...
13 Ekim 2022
Ya vakıflarda yeni bir sistem, ya çöküş
‘Her koyun kendi bacağından asılır’ anlayışı, zaten yüz yıllık bir gerileme içinde olan Ermeni toplumunun sonunu getirecek bir anlayıştır. Daha evvel de söylediğim gibi, Ermeni toplumunun bitme noktasına geldiği bir ortamda bir-iki vakfın kendi başına ‘büyük’ olmasının hiçbir anlamı yok, marifet de değil. Marifet, Ermeni toplumunun eğitsel, sosyal, sağlık imkânlarını bir bütün olarak geliştirebilmek.
7 Ekim 2022
Yöneticileri neye göre seçeceğiz?
Önümüzdeki seçimlerde aday olanlar seçildikleri takdirde, ilgili vakfın uhdesinde bulunan taşınır-taşınmaz tüm varlıkları deklare edeceklerine dair taahhütte bulunmalılar. Bu hem ilkesel olarak doğru olandır, hem de vakıf yöneticileri için akıllıca olandır.
30 Eylül 2022
‘Al Gı Pave’: Ermeni toplumunun tepkisi
"Nor Lur’un o meşhur baskısının çıktığı gün, şehirde muazzam bir hareketlenme oldu. Gazetenin beş liraya satıldığını duydum. Fahiş bir fiyattı. Dünyanın en beter karaborsasıydı. Normal fiyatının elli katı. Bir de gazeteyi bu fiyata satanlar, normalde makalemi umursamaması gereken ya da başlarına bir iş geleceğini düşündüklerinden bana karşı bilenmeleri gereken Ermeni Kapalıçarşı esnafı, zanaatkârlarıydı."
23 Eylül 2022
‘Al gı pave’nin düşünsel ve psikolojik arka planı
Zaven Biberyan’ın meşhur ‘Al gı pave” [Artık yeter] başlıklı yazısı ve sonrasında aldığı tepkilere dair yazdıklarını hiç yorum yapmadan, geniş bir şekilde aktarmak istiyorum. Söz konusu yazı, başlığından anlaşılacağı üzere bir isyan, bir sabır taşması.
17 Eylül 2022
Peki, halk neden ilgisiz?
İnsanların vakıf yöneticisi olma konusunda gösterdikleri ilgisizliğin önemli bir sebebi de bunun tamamen gönüllü olarak yapılan bir iş, hani neredeyse bir angarya olması. “Hamaynki hamar” (cemaat için), demek insanları motive etmeye yeterli olmuyor. İnsanlar, zaman ve emeklerini sadece manevi amaçlar için harcamak istemiyorlar. Bu da ayıp değil. Dolayısıyla, vakıf yöneticiliğinin profesyonel bir iş, hatta bir kariyer olmasını mümkün kılacak bir sisteme geçmek gerekiyor.
9 Eylül 2022
Halk gidişatı umursamıyorsa ne söylesek boş
Gelelim bu tiyatroda başından beri eksik olan aktöre: Ermeni toplumu, yani halk. Birileri devamlı hareket hâlinde, oraya giriyor, buraya çıkıyor, bir şeyler söylüyor ama esas aktör olan veya olması gereken halk ortada yok. O ortada olmayınca, diğer aktörler sahada bildikleri gibi kendi çıkarları doğrultusunda at koşturuyor.
2 Eylül 2022
‘Türk topraklarında’ azınlık halleri
CHP, azınlık toplulukları içindeki ‘Reisçilik’ten samimi biçimde rahatsızsa ne yapmalı? Bunun için telefonda adam azarlamaktan daha etkili yöntemler olabilir. Kısaca söylemek gerekirse, CHP’nin yapması gereken, Ermeni, Rum ve Yahudi toplumlarının, örneğin dokuz senedir gündemde olan ama CHP’nin hiç ilgi göstermediği azınlık vakıfları seçim krizi gibi gerçek, somut, hayati sorunlarına ilgi göstermek ve bu konulara azınlık ve insan hakları açısından AKP’nin ilerisinde bir tavır sergilemektir
26 Ağustos 2022
Ermeni toplumunun kurumları ne için, kimin için var?
Ermeni toplumunun nüfusunun zaten az olduğu düşünülecek olursa, hastaneye bakım için başvurmuş hiçbir yaşlı Ermeni’nin geri çevrilmemesi gerekir. Kanımca Ermeni toplumu hastanelerinin birincil işlevi yaşlı ve bakıma muhtaç kimselerin bakımı olmalıdır. Yılların bizim için ne hazırladığını, hayatın belki de en kırılgan dönemi olan yaşlılığımızda bizi nelerin beklediğini bilemeyiz.
20 Ağustos 2022