GÖÇ

Tarım ve Orman Bakanlığı bütçe görüşmelerinde, boşaltılan Süryani köylerinde bulunan taşınmazlara el konulduğunu söyleyen DEM Partili George Aslan, “Bu taşınmazların bir kısmı fahiş fiyatlarla tekrar kendilerine satılmak isteniyor. Oysa bütün araziler yüzyıllardır Süryaniler tarafından fiilen kullanılan, üzerinde bağcılık ve tarım yapılan, ailelerin geçim kaynağı olan alanlar” dedi.

Yedi kez boşaltılan, savaş ve baskılarla dünyanın dört bir yanına savrulan Süryaniler, Nusaybin’deki Arbo köyünün özgün adını geri aldı. 44 yıl sonra doğduğu topraklara geri dönen Horiepiskopos Şemun Bagandi, Arbo’nun yeniden doğuşunun, diasporadaki Süryaniler için nasıl bir umuda dönüştüğünü anlatıyor.

Şırnak İdil’de, 18 Süryani gencin yer aldığı 40 yıllık bir fotoğraf, göçün, hasretin ve aidiyetin izini süren “EnstANtane” belgeselinin kapısını aralıyor. Süryani toplumunun göçle savrulan hikâyelerine, geride kalanların sessizliğine ve gidilen yerlerdeki kimlik mücadelesine ışık tutan belgeselin yapımcısı Özcan Geçer ile konuştuk. Film, 12 Ekim Pazar günü “KırılgAN” adlı proje kapsamında, Yeşilköy Mor Efrem Süryani Kadim Kilisesi’nde izleyicilerle buluşacak.

Zorla yerinden edilmenin, göçün ve sürgünün izlerini tutsakların kaleminden, fırçasından ve objektifinden aktaran “Göç ve Sürgün” sergisi, “içerdeki” ve “dışardaki” 100 ismin üretimlerini 12 Eylül’ün karanlığında bir araya getiriyor. Fotoğrafçı Özcan Yaman, 22 Eylül’e kadar Karşı Sanat’ta gezilebilecek olan sergiyi, “30 yıl hapiste yatmalarına rağmen bu umudu hala resmedebiliyorlar. Derdimiz, içerinin sesini dışarıya, dışarının sesini de içeriye duyurmak ve birbirlerini kuvvetlendirebilmelerini sağlamak” sözleriyle anlatıyor.

Bir hafıza ve müzik projesi olan “Women of Rebetiko”, rebetikonun erkek merkezli tarihini ters yüz ediyor. Göçün, acının ve aşkın ortasındaki kadın sesleri sahnede yeniden hayat buluyor; hafıza, müzik ve feminizm güçlü bir ritme dönüşerek geçmişten bugüne yankılanıyor.

Süryaniler her yıl 4 Ağustos’ta, IŞİD’in 2014’te gerçekleştirdiği Ninova Ovası Soykırımı’nı anıyor. Soykırımın 12. yılında Agos’a konuşan Bethnahrin Yurtseverler Birliği Başkanı Joseph Saliwa, “Yeni soykırımlar yaşanmadan, Ninova Ovası’nda kalan son izler ve Hıristiyanlar korunmalı, güvenli bir bölgeye dönüştürülmeli” dedi.

1999 yılında eşimle Ermenistan’a öğrenci olarak gittiğimde sokakları dolaşıp, tarihi mekânları sorup, soruşturuyorduk. Biri Vernisaj’ı önerdi. “Mutlaka Ermeni ustaların el emeklerini ve zanaatlarını yakından görmelisiniz” dedi. Vernisaj’ı hayran hayran dolaşırken tezgâhlardan biri Türkiye’den geldiğimizi duyunca bizi bir tezgâha yönlendirdi. Dün gibi aklımda Istepan ahparig sırtı bize dönük arkadaşlarıyla muhabbet ederken, yönlendiren kişinin seslenmesiyle bize döndü. İki soru sonra “Nerelisiniz?” sorusu döküldü dilinden; Eşim “Malatya” dediğinde bugüne uzanan 25 senenin kapısı açılmıştı. Senelerce özlemini çektiğim bu insanlar, yani artık rahmetli olan Istepan ahparig ve eşi Ojen hanım hiç tanımadıkları bizlere orada senelerce kol kanat gerip, dostluklarını bizden hiç esirgemediler. Ermenistan’a son gidişimde Ojen hanımla çok geç kalmış bir söyleşi gerçekleştirdim. Bu yazı senelerce bu değerli aileyi sizlere tanıtma arzusunun geç kalmış son durağı.

Mardin’de, 2024'te kurulan Fotohane Darkroom, göç mağduru çocuklara ücretsiz fotoğrafçılık ve karanlık oda teknikleri üzerine eğitim veriyor. Dünya Mülteciler Günü'nde atölye eğitmeni Amar Kılıç, 100’ü aşkın çocuğun analog kameralarla hayallerini fotoğraflama sürecini anlattı.

Türkiye’nin pek çok bölgesinde yaşayan 500 bin Süryani’nin “yok edildiği” Sayfo, yani Süryani Soykırımı’nın 110’uncu yıl dönümünde, Süryani Dernekler Federasyonu Başkanı Evgil Türker ile konuştuk. Türker, “Sayfo, Süryaniler için bir dönüm noktası oldu. Sayfo halkımızın kimliğidir. Süryanilerin isteği, Sayfo’nun kabul edilmesi ve yüzleşilmesi. Türkiye Cumhuriyeti bu sorundan kaçmamalı, soykırımı kabul etmeli” diyor.

İkinci Karabağ Savaşı sonrasında yerinden edilmiş Karabağlı Ermenilerin yaşadığı hak ihlallerini kendilerinden dinledik. Gayane Hambardzumyan ve Liza Matevosyan Şuşi’den göç ettikleri Ermenistan’da maruz kaldıkları statü belirsizliğini, sosyal yardım ve gelecekleri konusundaki soru işaretlerini, yaşadıkları zorlukları, ileride bir arada yaşama ihtimaline dair fikirlerini Agos’a anlattı.