Yetvart Danzikyan - Agos Gazetesi

Yetvart Danzikyan

Sayfa 5

"Yalancı bahar havası döneminin sonundayız"

Seçim sonrasında yeni kabine açıklandı. AKP iktidarında daha önce de bakanlık görevi yapan ancak son yıllarda iktidarın dışında kalan Mehmet Şimşek, Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Önümüzdeki dönemde Türkiye’yi neler bekliyor, sorusuna ekonomist Güldem Atabay ile yanıt aradık.

Bu mağlubiyet neden diğerlerinden daha kritik?

Neden bu mağlubiyet en kritik mağlubiyet oldu? Öncelikle muhalefet cephesi ekonomik kriz ve deprem suistimallerinin etkisiyle Erdoğan’ın seçimi kaybedeceğinden hayli emindi. Böyle bir tabloda bile Erdoğan’ı yenememek açıkçası moral bozucudur. Ancak belki de bütün mesele burada. CHP, milliyetçi muhafazakâr ortaklarına çok güvenmek ve ekonomik krize bel bağlamak dışında pek bir şey yapmadı.

İdam sloganları eşliğinde birlik mesajları

Erdoğan, HDP’nin Kılıçdaroğlu’na destek verecek olmasını, Kürt karşıtı atmosferi sertleştirmek ve milliyetçi seçmeni etrafında toplamak için kullandı. Bunun için HDP’nin yanısıra CHP’yi de kriminalize etmekten, PKK ile bir tutmaktan hiç çekinmedi hatta bunu zevkle, montaj görüntülerle yaptı. 2016’dan bu yana zaten bu yolu izliyordu ve düşmanca dilin sonuç aldığını -ne yazık ki- görüyordu.

Bağrımıza ne basalım?

Kılıçdaroğlu şimdi böyle bir siyasetçiyle böyle bir protokole imza attığı için eleştiriliyor. Gayet doğal. Siyaset denen faaliyetin tatsızlığı şurada: Bu protokole rağmen pek çok kişi kendini yine de Kılıçdaroğlu’na oy vermek mecburiyetinde hissedecektir. İktidar cephesinde ise artık açık açık ‘montaj videolar’ savunulmaya başlandı. Şunu söylemek herhâlde mümkün: Erdoğan’ın seçmenleri açısından o videonun gerçek olup olmaması hiç önemli değil; yalan da olabilir. Yeter ki Kılıçdaroğlu zan altında kalsın.

Aşırı sağın olağanlaş(tırıl)ması

Türkiye’de seçmenin iyice sağa kaydığı, iktidarda olmak için milliyetçi seçmenin oyunu almak gerektiği artık değişmez bir gerçeklikmişçesine söyleniyor. Ülkede yeterince milliyetçilik, muhafazakârlık var, başkasını ötekileştiren, düşmanlaştıran söylem var. Bu dalganın üzerinde yüzmek belki seçim kazandırır. Ama sonrası ne olur?

Yüzleşme üzerine sarsıcı bir film

'Karanlık Gece'de, İshak’ın yüzleşme çabasını bir kasaba sırrının ötesine taşıyan, aslında tarihimize de bu gözle bakma yollarını açması. Ermeni Soykırımı, Dersim Katliamı, 6-7 Eylül pogromu, halının altına süpürülen, devletin de işin içinde olduğu, devasa kasaba sırları değil mi? Yüzleşme çabalarının sonuçsuz kaldığı, yüzleşme için ısrarcı olanların başına bir iş geldiği...

Tehlikeli sinyaller geliyor

Erdoğan ve AKP her nedense HDP’nin Kılıçdaroğlu’na destek vermeyeceğini düşünmüştü, ancak tam tersi oldu. AKP cephesi neden böyle düşündü bunu da anlamak zor. Selahattin Demirtaş’ı ve onlarca Kürt siyasetçiyi hapse attıktan sonra, HDP seçmeninin AKP’ye oy vermesini mi beklediler? Muhtemelen Abdullah Öcalan’dan kendi işlerine yarayacak bir mektup alıp hiç olmazsa Kürt seçmenlerin nötr kalacağını hesaplamışlardı ancak o hesap da tutmadı.

Bir 24 Nisan daha geçti

24 Nisan’larda, bu topraklardan koparılmış, sürülmüş, öldürülmüş, yetim kalmış yüz binlerce insanı anmak artık daha zor. Türkiye’de Ermeniler bir 24 Nisan’ı daha gerginlik içinde geçirdi. 108 yıl sonra, şu topraklarda yaşamaya devam eden 50 bin kişi için, hâlâ böyle bir atmosfer yaratılması, düşünecek olursak, ne kadar da ağır.

1915 ve sonrası, Arap coğrafyasında nasıl yaşandı?

Agos'un eski çalışanlarından tarihçi Emre Can Dağlıoğlu’nun derlediği ve bir makaleyle katkıda bulunduğu “Arapların 1915’i- Soykırım, Kimlik, Coğrafya” başlıklı kitap, 2021 yılının sonlarında İletişim Yayınları’ndan çıkmıştı. Kitap, Ermeni soykırımı çalışmalarına yeni bir bakış açısı kazandırıyor, soykırımın tarihlendiği 1915 ve sonrasını Arap coğrafyası açısından ele alıyor. Kitapta, Hamit Bozarslan, Nora Arissian, Victoria Abrahamyan, Rashid Khalidi, Anna Aleksanyan, Narine Margaryan, Keith David Watenpaugh, Samuel Dolbee, Şule Can gibi isimlerin makaleleri bulunuyor. Dağlıoğlu ile Arapların 1915’ini konuştuk.

Ermeni adaylar meselesi

14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimi için milletvekili aday listeleri belirlendi. Listeler konusunda tartışmalar, eleştiriler var. Bu yazıda genel eleştirilere, tartışmalara girmek niyetinde değilim. Daha çok Ermeni ya da azınlık adaylar konusuna eğilmek, bu aşamada daha gerekli.

Hakan'ın ardından

Hrant Dink Cinayeti Davası’na kendisini vakfetmişti Hakan. Bilhassa kritik duruşmalar öncesinde, Çağlayan Adliyesi’nin sigara içilen terasında “Bugün ne olabilir?” diye konuşurken kıpkırmızı ama direnç dolu gözlerine bakardım. Bilirdim, yine sabaha kadar çalışmış, uykusuz kalmıştı. Ama zihni bir o kadar da berrak.

Siyasette zemin değişiyor (mu?)

İktidar açısından ise durum eskisi kadar “sorunsuz” görünmüyor. Altılı Masa’nın gündemi oluşturduğunu görüyorlar. Keza depremde yaşanan yandaş kayırmacılığına dayalı beceriksizlik ve sisteme hiç doymayacakmışçasına çöreklenmenin her yerden ortaya çıkışı, AKP- MHP ittifakını artık seçmen gözünde iyice zorlar hale geldi.

Altılı Masa: Beklendiği gibi zor oldu

Fırtına şimdilik dinmiş görünüyor. Muhalefet, HDP’yi dışarıda bırakarak, ittifak hâlinde seçime gidiyor. Bu birliktelik havasının altı partinin de seçmeninde bir coşku yarattığı görülüyor. Ancak bazı sorular da yok değil.

Ankara’nın yok olmaya yüz tutmuş hafızası KarDes’te

Hrant Dink Vakfı’nın hayata geçirdiği “KarDes: Çokkültürlü Hafıza Turları Rehberi” mobil uygulaması içeriklerine Ankara’yı da eklemişti. Böylece uygulamayı kullananlar için Ankara’nın Hisar, Ulus Meydanı, Yahudi Mahallesi ve Kavaklıdere bölgelerindeki semt sakinlerinin ve yapıların çokkültürlü hikâyeleri ve elbette kentin Ermeni mirası artık ulaşılır oldu. Ankara turuna geçtiğimiz günlerde “Kızılay” da eklendi. KarDes’daki yenilikleri projeye emek verenlerden Mehmet Polatel ve Atom Şaşkal ile konuştuk.

Devlet kendi işine bakıyor

Enkazın bir kısmı yerinde durur, binlerce insan yakınlarının akıbeti hakkında hâlâ bilgi edinemezken iktidarın ‘inşaat’ propagandasına devam etmesi, hayır kurumlarının kendilerini ticarete vermesi, AFAD gibi kuruluşların içinin boşaltılması bize şunu gösteriyor: Devlet kendi işine bakıyor. Bir şirket gibi.

Tüm bunlara ‘doğal afet’ mi diyeceğiz?

Şimdi toplum on binlerce ölüyle, hâlâ enkaz altında olan on binlerce kişiyle, evsiz barksız ve çaresiz biçimde geleceğini düşünüyor. Bölgede kalanlar çadır bile edinememiş vaziyette. 20 Şubat’ta yaşanan ikinci depremlerde hayatını kaybedenlerin ve yaralananların bazıları, kalacak yerleri olmadığı için hasarlı binalara girmek zorunda kalanlar. İşte bu tablo içinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan her fırsatta birilerini azarlıyor, yeni bir düşman yaratmaya çalışıyor.

“En öncelikli ihtiyaç barınma, ısınma ve hijyen”

Maraş merkezli iki depremin yarattığı büyük yıkımla mücadele sürerken sivil toplum kuruluşlarının bölgede yaptığı çalışmaların kimi zaman engellendiği yönünde haberler de kamuoyuna yansıdı. Ancak bölgede tüm zorluklara rağmen çalışma yürüten kuruluşlar da var. Geçtiğimiz hafta Hakikat Hafıza Merkezi, Eşit Haklar Derneği, Hak İnisiyatifi, Yurttaşlık Derneği, FİSA Çocuk Hakları İnisiyatifi ve İnsan Hakları Ortak Plaftormu’nun aralarında bir grup STK’nın temsilcisi bölgeyi gezerek sorunları saptamaya çalıştı. Yurttaşlık Derneği’nden Emel Kurma ve Nida Kara sorularımızı yanıtladı.

Deprem, devlet, eski medya, yeni medya

1999'daki gibi devletin çöküşünü görüyoruz. Ama 99'dan farklı olarak Twitter ve sosyal medya var. Yardım çağrıları paylaşılıyor, arama kurtarma ekiplerinin ulaşmadığı yerlerden görüntüler geliyor, insanların nasıl kendi çabalarıyla yakınlarını kurtarmaya çalıştığı yansıyor. Son yıllarda iktidarın sözünden çıkmamak durumunda kalan merkez medya haber kanalları da bu depremde özellikle muhabir düzeyinde elinden geleni yapıyor. Ama bir direnç var ki o bir türlü aşılamadı.

14 Mayıs'a doğru

Türkiye’de AKP’den önce de demokratik kanallar işlemiyordu. Dolayısıyla güçlü olsun, güçsüz olsun, eski parlamenter sistemin Türkiye’ye yeni bir ufuk açması zor. Geçmiş seçimleri bile hatırlamak yeterlidir. Süleyman Demirel'in 1980'lere damga vuran "Konuşan Türkiye" sloganı ya da Bülent Ecevit'in "Ne ezilen ne ezen, hakça düzen" sloganı, o günkü kilitlenmişliklerin ötesini işaret eden, gündem yaratan sloganlardı.

16. yıl mektubu

Cinayet davasına gelirsek; pek bir şey olmadı. Kamu görevlilerinin yargılandığı davada mahkeme son derece eksik bir karar vermişti. Seni hedef hâline getirenler yargılanmadığı gibi, yargılananlar açısından da dengesiz ve adalet bekleyenleri hiç tatmin etmeyen bir karar çıkmıştı. Hükümet bir anlamda “Bu kadarla yetinin” mesajı veriyor. Ancak bu tutuma karşı hukuki mücadele de her zeminde sürüyor.

HDP’nin aday kararı ve tepkiler

Siyasette taktik hamleler, stratejiler elbette önemli ancak bu süreci bir labirent haline getirip o labirentlerde aylarca dolaşmanın da alemi yok. Altılı Masa için söylüyorum bunu. Net olmak, siyasi iddianızı ortaya koymak her zaman daha önemlidir. HDP de bunu yaptı.

Altılı Masa’nın planı var mı? Varsa nedir?

Siyasi yasak, sessizce kabullenilmesi değil, tam tersine mücadele edilmesi gereken bir iktidar hamlesi. Kritik anlarda bu tür hamlelerle yüzleşmek gerekir. Aynı AKP’nin 2007 Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde 27 Nisan muhtırası ile yüzleştiği ve kabullenmediği gibi. Ya da Bülent Ecevit’in 1971’de 12 Mart muhtırasının dümen suyuna girmeyişi ve kurulacak hükümete İsmet İnönü liderliğindeki CHP’nin destek vermesine karşı çıkarak CHP’deki görevinden istifa etmesi, oylamaya katılmayışı gibi.

30 Aralık 2022

Alevileş(tiril)miş Ermeniler konuşuyor

Yapımcı ve yazar Kazım Gündoğan’ın “Alevileş(tiril)miş Ermeniler” kitabı Ayrıntı Yayınları’ndan çıktı. “Dersim’in Kayıp Kızları” belgeselinden de tanıdığımız Kazım Gündoğan ile yeni kitabı üzerine konuştuk.

17 Aralık 2022

İmamoğlu'na ceza ve siyasette yeni dönem

Diyelim ki, tam İmamoğlu aday gösterilmişken Yargıtay’dan gelecek bir ceza onaması, Altılı Masa’yı adaysız bırakabilir mi? Kılıçdaroğlu’na yakın çevreler bu seçeneği öne sürerek böyle bir risk almanın gereksiz olduğunu söylüyor. Teknik olarak haksız değiller. Ancak bu senaryo bu sefer de altı ayrı muhalefet partisinin kimi aday çıkaracağının iktidar tarafından belirlenmesi gibi hazmı zor bir tablo ortaya çıkarıyor.

16 Aralık 2022

Ermenice tiyatronun parlak günleri nasıl sona erdi?

Hrant Dink Vakfı'nca 4-5 Kasım'da düzenlenen ‘İstanbul, 1914-1922: Savaş, Çöküş, İşgal ve Direnişin Tarihi’ başlıklı konferansta sunum yapan isimlerden biri de Nesim Ovadya İzrail’di. İzrail konferansın kapanışında “Mütareke Yıllarında İstanbul’da Ermenice Tiyatro Faaliyetlerinin Yükselişi" başlıklı bir konuşma yaptı. İzrail ile sunumundan yola çıkarak Türkiye’de Ermenice tiyatronun tarihine baktık.

11 Aralık 2022

Artin Boşgezenyan ‘kolektif hafıza’da nasıl unutuldu?

4-5 Kasım'da gerçekleştirilen 'İstanbul, 1914-1922: Savaş, Çöküş, İşgal ve Direnişin Tarihi’ başlıklı konferansta sunum yapan isimlerden biri de Vahé Tachjian’dı. Aynı zamanda Houshamadyan sitesinin de yöneticilerinden olan Tachjian, “Bir Konuşmanın Hikâyesi: I. Dünya Savaşı Sonrasında İstanbul’da Ermeni-Türk İlişkilerini Tartışmak” başlığını verdiğini sunumunda ağırlıklı olarak II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı Meclisi'nde Halep mebusu olan Artin Boşgezenyan'ın konuşmalarına odaklandı. Boşgezenyan'ın 1918'de Osmanlı Meclisi'nde yaptığı bir konuşmayı hatırlatan Tachjian, Boşgezenyan'ın bu konuşmada Ermeni Soykırımı'na değindiğini, "Müthiş bir suçtan bahsediyoruz, Ermeni felaketinden bahsediyorum. Burada esas fail Türk ulusu değildir, önceki Türk hükümetleridir" dediğini aktardı. Tachjian, Boşgezenyan'ın ulus ile suçu işleyenler arasında bir fark gözettiğine dikkat çekti. Tachjian ile sunumundan yola çıkarak Artin Boşgezenyan’ı ve dönemin siyasi atmosferini konuştuk.

Almanya'da köklerine döndü, 'Vartan' ismini aldı, harç talebiyle karşılaştı

Uzun süredir Almanya'da yaşayan Halis Yıldırım, 1915'e kadar uzanan Ermeni köklerine dönmek istedi, 'Vartan' ismini almak için mahkemeye başvurdu. Ancak 'harç' talebi ile karşı karşı karşı kaldı. Vartan Halis Yıldırım, yaşadıklarını ve Tercan'a kadar uzanan köklerini anlattı.

HDP ile görüşmek

İktidar açısından buradaki riyakarlık elbette çok fena halde sırıtıyor ama sonuçta diyalog, her zaman diyalogsuzluktan iyidir. İşin bu kısmını, iktidar öyle istiyor diye sabah akşam HDP’ye nefret yazıları döşenen kanaat önderleri, köşe yazarları düşünsün. Ancak burada herhalde asıl olarak CHP’nin düşünmesi gereken bir durum var.

O malum dalga var mı ve o dalganın siyasetçisi kim?

Siyasette bazen toplum içinde dalgalar oluşur ve bu dalgalar kabarır. 1973’te CHP’yi iktidara taşıyan dalga, 1983’te ANAP’ı iktidara taşıyan dalga gibi. Ve her dalga, kendi siyasetçisini de yaratır. Sorumuz şu: Böyle bir dalga var mı ve bu dalganın siyasetçisi kim?

Neredeyse 2020’nin tekrarı

Evet, biliyoruz, Türkiye ve Azerbaycan kardeş ülkeler, ancak bir savaşta ne olup bittiğine, hele ki can kayıplarına toplu olarak bakmak, insanlığın gereğidir. Bu basit ilke bile, Ermenistan söz konusu olunca unutuluyor ya da önemsenmiyor.

‘Dadrian’ın mezarı’ tartışmasına dair

Agos’un, bu konu da dâhil olmak üzere hiçbir konuda sansasyon yaratan ya da sansasyona kapı açan bir çizgi izlemediğini hatırlatmak isterim. Hrant Dink ve Vahakn Dadrian ile dostluğu uzun yıllara dayanan Prof. Taner Akçam’ın konuya dair yazısını da bir ‘sansasyon yaratma’ çabası olarak görmedim

Telefonda azar gerekli miydi?

Vakıf Başkanı’nın sözlerini sorunlu bulabiliriz, ancak burada Rum toplumu içinden kavgalı olduğu kişileri kastettiğini anlamak zor değil. Rum toplumu içinde de vakıf yönetimleri konusu, aynı bizim toplumda olduğu gibi sorunlu. Gelin görün ki, burada İmamoğlu’nun kastedilmediği çok açık. Öyleyse niye İstanbul Belediye Başkanı böyle bir azarlayıcı tona ve bu görüşmeyi basına servis etmeye karar verdi?

17 Ağustos 2022

1
...
3
4
5
6
7
...
14