Armenag Yeghiayan’ın anısına saygıyla…
ARAZ KOJAYAN
Entelektüeller vefat ettiğinde, genellikle henüz tamamlanmamış işlerinin olmasına onların da yarım kalmış olmasına hayıflanırız; oysa belki de bize insan kapasitesinin sınırlarının ötesinde bir şeyler vermiş olabileceklerini düşünmeyiz. Bence Dr. Armenag Yeghiayan, tüm bir ömrünü, hatta daha fazlasını, Ermeniceye ve onun aracılığıyla hepimize adayan o nadir insanlardandı.
Mesleği diş hekimliği olan Dr. Armenag Yeghiayan aynı zamanda bir eğitimci, dilbilimci, edebiyat araştırmacısı ve ders kitabı yazarıydı. Kendi Ermeni dili ve edebiyatı yolculuğum, onun hazırladığı "Dziadzan" (Gökkuşağı) ders kitaplarıyla başladı. Onu şahsen tanımadan önce, benim için "Dziadzan"ın kapağında resmedilmiş, gökyüzüne salınan yedi balona ulaşmaya çalışan küçük çocuktu. Bu imaj, ailemin beni, "Kilikya" mahallesindeki aile evinde bulunan muayenehanesine götürdüğü gün değişti. O küçük çocuğun imajı, yerini "rafları kitaplarla dolu diş hekimi"ne bıraktı; zira muayenehanesinin bekleme odasını kaplayan ciltler, çocukluk hayal gücümde kendi görünüşünden çok daha derin bir iz bırakmıştı.
Aslında Armenag Yeghiayan bu ders kitaplarını tamamen gönüllü, hiçbir maddi karşılık beklemeden ve sırf kendi azmi sayesinde hazırladı. Hamazkayin'in 95. yıldönümüne adanmış bir ciltte, bu zorlu süreci anlatır: 1983 yılında, hem Lübnan Ermeni Ruhaniler Kurulu Eğitim Konseyi'nin hem de Hamazkayin Eğitim ve Kültür Derneği Merkez Komitesi'nin bir üyesi olarak, bu iki kurumun himayesinde çalışan "Birleşik Ders Kitabı Komitesi"ne katılır. Ancak nihayetinde çalışmayı bağımsız olarak yürütmüş, iki önemli eğitimci Krikor Şahinyan ve Harutyun Kürkciyan ile iletişime geçerek bu çabaya başlamıştır. Yeghiayan, Lübnan'daki tüm Ermeni ilkokullarının (Hripsimyan Okulu hariç) yanı sıra Yunanistan, Paris, Marsilya, Kanada, Detroit, Los Angeles, Kuveyt, Mısır ve Avustralya'daki okulların da bu kitabı kullandığını, kitabın kendi çalışma defteri ve öğretmen kılavuzlarının da bulunduğunu belirtmiştir. Kızı Heğnar'ın hatırlattığı gibi, babası bu kitabın "ekmek gibi" satıldığını söylermiş.
Yıllar sonra, Haigazian Üniversitesi'nde Ermeni Araştırmaları öğrencisi olduğum ve Ermenoloji dünyasına daha derinden daldığım zamanlarda, kendimi bu alanın çekişmelerinin ortasında buldum. Sonuç olarak, öğrendiklerim konusunda sık sık kafam karıştı; bildiklerimi unutmalı mıydım yoksa teyit mi etmeliydim? Zira bir uzman daima bir diğerinin dilbilgisi kuralını eleştiriyor ve kendi kuralının doğru olduğunu iddia ediyordu. Bu tartışma ortamında, ancak kendimi bu çekişmeden uzaklaştırabildiğimde olgunlaşabildim. Dolayısıyla, yazdıktan sonra sık sık tereddüt eder, bazı dilbilgisi noktalarından şüphe duyardım. Bu şüpheleri, aralarında Armenag Yeghiayan'ın da bulunduğu saygın yazarlara ve dilbilimcilere danışarak giderirdim. O, gönüllü olarak hemen her sorumu açıklar, açıklamalarını daima kaynaklarına dayandırırdı. Kısa süre sonra ben de onun yazışma listesine eklendim ve kamuya yazan yazarlara hitaben hazırladığı dil notlarını aldım. Yıllar önce, Yeghiayan'ın Batı Ermenicesi Kılavuzu yayımlandığında çok sevindim. Bugün bu kitabı, tıpkı başka bir dildeki bir dilbilgisi kuralını kontrol etmek için çevrimiçi bir arama aracı kullanır gibi kullanıyorum.
Dr. Armenag, Parrhesia Kolektifi'ndeki çalışmalarımızı da takip eder, tüm sorularımızı teşvik edici sözler, derinlikli notlar ve büyük bir cömertlikle yanıtlardı. Onu tanıyanlar bilir ki, Armenag Yeghiayan ana diline dair bilgisini aktarmada çok cömertti; cevaplarının kaynağına, yani Klasik Ermeniceye, dayanmasına her zaman dikkat eder, dilin sürekli bir değişim içinde olduğunu unutmazdı. Bu nedenle, temelleri bozmamak şartıyla, bazı değişikliklerin benimsenebileceğini kabul ederdi.
Yeghiayan'a layık bir anma yazısını Parrhesiapar sütununa sığdırmak kolay değil. Bıraktığı mirasa sonsuz minnet duyuyorum. Onun aramızdan ayrılışının üzerinden neredeyse kırk gün geçti, ancak bize bıraktığı kaynaklar, yaşadığı yılların sayısından çok daha engin. Bu yüzden, o hep aramızda olacak.
Toprağın hafif olsun, huzur içinde yat, sevgili Armenag Yeghiayan.
