dzovinarlok@gmail.com
Ի՞նչ է այսօր կատարւում աշխարհում եւ աշխարհի համեստ վայր՝ Հայաստանում։ Եթէ մտնենք համացանց եւ բացենք լուրերը, ապա ոչ մի ուշագրաւ իրադարձութիւններ, որոնք կ՚արձանագրուէն պատմութեան էջերում, յատկապէս եթէ ի նկատի ունենանք, որ ԶԼՄ-ների մեծամասնութիւնը վարձկան լինելու պատճառով ամէն կերպ ջանում է գրաւել ընթերցողին եւ չի զլանում սուտ լուրեր տարածելուց։ «Իսկ ինչպէ՞ս տարբերակել սուտ լուրը իրականից»,- հարցնում է ինձ մէկը, ով ամէն տպագրած նիւթի հանդէպ այնպիսի հաւատք ունի, կարծես դա աւետարան է։ Օրինակ, ժամանակ առ ժամանակ տարածւում է Ալեն Տելոնի մահուան բօթը եւ վերնագրի մէջ շեշտը դրւում է նրա կնամոլ լինելու վրայ, եւ հենց դա է կասկածի տակ դնում լրատուութեան իսկութիւնը։ Մարդիկ չեն ստուգում լուրը, չեն դիմում, օրինակ, Վիքիպետիային, որտեղ անձի մահուան թուականը անմիջապէս արձանագրւում է։ Միամտութեան վրայ է հենւում կեղծ լրատուութիւնը, որի նպատակն է ամէն գնով ընթերցողի ուշադրութիւնը գրաւել, եւ երբ զգուշացնում ես, որ սա սուտ լուր է, միամիտ ընթերցողն առարկում է. «Չեմ կարծում, որ մահը այն թեման է, որը կարելի է շահարկել»։ Հետաքրքիր է, ինչո՞ւ չի կարելի, եթէ գործ ունենք չարագործների հետ։ Նախկին համակարգը մերժեցինք, բայց արդեօ՞ք այն ինքնիրեն մերժեց։ Ո՛չ, այն դիրքաւորուեց եւ անցաւ յարձակման։ Հանրութիւնը օրերով զբաղուած էր ինչ-որ մի ցուցակով, որտեղ մշակոյթի գործիչները իբր ստորագրել էին երկրորդ նախագահ Քոչարեանին ազատ արձակելու պահանջը։ Քննարկւում էր, թէ իբր դրանք ի՜նչ մի երգիչներ են, ի՜նչ մի արուեստագէտներ են։ Եւ ինչո՞ւ են մտաւորական ասում մշակոյթի գործչին, իսկ բժիշկին կամ ճարտարագէտին՝ ոչ։ Հետաքրքիրն այն է, որ ցուցակի մէջ ընդգրկել էին Ռուսաստանի հայազգի գործիչներին, եւ ոչ ոք չէր մտածում, այդ ինչպէս, օրինակ, Ստաս Նամինը, Անասթաս Միկոյեանի թոռը, կարող է ստորագրել ինչ-որ մի թղթի տակ, որի բովանդակութիւնը հեռու է իր կեանքի իրապատկերից։ Եւ իրօք, երբ Ստաս Նամինի հետ կապնուեցին, բոլորը սկսեցին տարածել արդէն նրա արձագանգը.«Ես շոգի մէջ եմ, որեւէ նամակի տակ չեմ ստորագրել, եւ, առհասարակ, նամակների տակ չեմ սիրում ստորագրել, առաւել եւս այդպիսի տեքստերի»։
Այս ցուցակին զուգահեռ բացուեց նախկին յանցագործ համակարգի եւս մի երեսակ։ Այն կապուած է 101 նորածինների առք ու վաճառքի հետ։ Օրուայ հերոսը դարձաւ բժշկական գիտութիւնների դոկտոր, փրոֆեսոր, մանկաբարձ Ռազմիկ Աբրահամեանը։ Ճիշդ կը լինի ասել հակահերոս, որովհետեւ նրա ղեկավարած պերինատոլոգիայի մանկաբարձութեան եւ գինեկոլոգիայի ինստիտուտում կատարւում էին ապօրինի որդեգրումներ։ Ինչպէ՞ս էր դա արւում։ Ծնողներին յայտնում էին, որ նորածինը մահացել է, բայց դիակը չէին ցոյց տալիս։ Խեղճ ծնողները ոչ ոքուց ստոյգ տեղեկութիւն չէին կարող ստանալ, իսկ տնօրէնը երբեք տեղում չէր լինում։ Նա անհասանելի էր։ Ինչպէս գիտենք, դատական համակարգն էլ ծառայում էր յանցագործ իշխանութեանը։ Այժմ բոլորի բերանը բացուեց, եւ ուսանողները պատմեցին, թէ Ռազմիկ Աբրահամեանը բժշկական համալսարանում քննութիւնների ժամանակ առանց կաշառքի թուանշան չէր դնում, իսկ կաշառքը «վերցնում էր բացայայտ, առանց ձեւականութիւնների, առանց քաշուելու»։ Այս գործի բացայայտման, աւելի ճիշտ բարձրաձայնման համար հանրային խորհրդի նախագահ Ստյոպա Սաֆարեանը ողջունում է աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարար Զարա Բաթոյեանին.«Կեցցես, Զարա Բաթոյեան, որ այս ամէնի հետեւից գնացիր, դու տարուայ լաւագոյն նախարարն ես ինձ համար՝ թէկուզ միայն այս գործի համար…»։
Սարսափելին այն չէ, որ ծնողներին զրկել են երեխաներից, միտքը՝ աւելի խորանալով այս գործի մէջ, գալիս խրւում է Իտալիա բառին, որովհետեւ եթէ երեխաները վաճառւում էին Իտալիա, ուրեմն հաւանական է, որ վաճառւում էին ոչ թէ երեխաները, այլ նրանց օրկանները… Արդեօք այս անգամ հանրութիւնը ականատես կը լինի՞ հերթական ահասարսուռ պատմութեան կծիկի քանդմանը։
Սակայն ինչպէս տեսնում էք, իմ գրութեան վերնագիրը վերաբերւում է ժամանակակից լուսանկարիչների ցուցահանդէսին։ Այո, ամէն տեսակի սարսափից փրկում է արուեստը։ Այս անգամ լուսանկարչութեան բարձրագոյն արուեստը, որը մեր պատմութեան, մեր կեանքի օրագիրն է։ Նայելով լուսանկարներին՝ կարող ենք տեսնել մեր ժամանակի դէմքը։ Լուսանկարիչ –արուեստագէտների հայեացքով դիտուած դէմքերի եւ պատկերների միջոցով։ Ցուցահանդէսը բացուեց դեկտեմբերի 21-ին Գէորգ Գրիգորեանի (Ջոտտօ) թանգարանում։ Այն նուիրուած էր ականաւոր լուսանկարիչ Անդրանիկ Քոչարի 100-ամեակին, եւ բացումը կատարեց նրա որդին, նոյնպէս լուսանկարիչ Վահան Քոչարը։ Բայց դրանով չի սահմանափակուելու Անդրանիկ Քոչարի 100-ամեակի ոգեկոչումը։ Դեկտեմբերի 24-ին այն կը նշուի արդէն Անդրանիկ Քոչարի անունը կրող լուսանկարչութեան թանգարանում, որը բացուել էր այս տարի ամռանը Անդրանիկ Քոչարի ընտանիքի ջանասիրութեան արդիւնքում...