Պարզում

Նախակրթարանի նստարաններուն վրայ կը ծա­նօթա­նանք պար­զումին հետ։ Ան շահ հեշտ կա­նոն մը ու­նի, որու մի­ջոցաւ կը հաս­տա­տենք թո­ւաբա­նական գոր­ծողու­թեան ճշգրտու­թիւնը։ Ապա անցնե­լով դպրո­ցական տա­րինե­րը կը մոռ­նանք նաեւ ըն­կե­րային կեան­քի մէջ ալ բարդ ու հա­կասա­կան խնդիր­նե­րու ճշգրտու­թիւնը ապա­ցու­ցե­լու հա­մար պար­զումի եղա­նակ­նե­րու դի­մելու սո­վորու­թիւնը։ Այ­սօր հա­մաշ­խարհա­յին ըն­կե­րաքա­ղաքա­կան կեան­քի մէջ կան հա­կասա­կան երե­ւոյթներ, որոնց դի­մաց կը դժո­ւարա­նանք տրա­մաբա­նական բա­ցատ­րութիւն մը գտնե­լու։ Մինչդեռ եթէ դի­մենք նա­խակրթա­րանի դա­սարան­նե­րուն սոր­ված պար­զումի կա­նոնին ամէն ինչ ալ աւե­լի հասկնա­լի պի­տի դառ­նայ։ Օրի­նակ պի­տի գտնենք արեւմտեան աշ­խարհի ֆի­նան­սա­կան շրջա­նակ­նե­րու նա­խագահ Էր­տո­ղանի վար­չութեան տակ գտնո­ւող Թուրքիոյ հետ հա­մընկնե­լու յստակ պատ­կե­րը։ Էր­տո­ղանի ան­ձին մէջ նո­րազա­տական (նէ­յօլի­պերալ) արեւ­մուտքը գտած է հրա­շալի գոր­ծընկե­րը։ Գոր­ծընկեր մը՝ որ չի վա­րանիր իր երկրի ստո­րաերկրեայ բո­լոր հարստու­թիւնը հան­քարդիւ­նա­բերու­թեան հա­մաշ­խարհա­յին ըն­կե­րու­թեան տրա­մադ­րելէ։ Գոր­ծընկեր մը՝ որ Եւ­րո­պայի մէջ ադո­մակա­յան­նե­րու քան­դո­ւելու երե­ւոյ­թին դի­մաց տրա­մադիր է իր երկրին մէջ նո­րանոր ադո­մակա­յան­ներ կա­ռու­ցե­լու։ Ներ­կայ կա­ռավա­րու­թիւնը հնա­զան­դե­լով Եւ­րոմիու­թեան ցուցմունքնե­րուն, ամ­բողջովին վե­րացու­ցած է սե­փական երկրին հո­ղամ­շակման բազ­մա­դարեան աւան­դութիւննե­րը։ Նոյնպէս հնա­զան­դե­լով արեւ­մուտքի ցուցմունքնե­րուն թա­լանած է հան­րա­պետու­թեան առա­ջին քա­նի մը տաս­նա­մեակ­նե­րուն կա­ռու­ցուած գոր­ծա­րան­նե­րը։ Այսպէ­սով այժմու Թուրքիան ամե­նատար­րա­կան ըն­դե­ղէն­նե­րը ան­գամ նե­րածե­լու իրո­ղու­թեան հետ դէմ յան­դի­ման մնա­ցած է։

Զար­մա­նալին այն է, թէ այս բո­լորը կը կա­տարո­ւին յա­նուն ազ­գայնա­կանու­թեան։

Այս բո­լորին դի­մաց մեծ միամ­տութիւն պի­տի ըլ­լայ կար­ծել թէ քրիս­տո­նեայ Եւ­րոպան նա­խապա­տուու­թիւն կրնայ տալ քրիս­տո­նեայ Հա­յաս­տա­նին։ Քրիս­տո­նէու­թիւնը կամ իս­լա­մակա­նու­թիւնը, նոյ­նիսկ Մով­սէ­սակա­նու­թիւնը հա­սարա­կու­թիւնը լո­լոզե­լու մի­ջոց­ներ են։ Ան­դին կայ շատ աւե­լի կա­րեւոր գոր­ծօն մը, որ կը ներ­կա­յանայ ֆի­նան­սա­կան հա­շիւ­նե­րով։ Թուրքիոյ մէջ երբ ներ­կայ կա­ռավա­րու­թեան օրով կ՚աճին հա­կասե­միթ հո­սանքնե­րը, նոյն պա­հուն յա­րատեւ աճ կ՚ար­ձա­նագ­րո­ւի Թուրքիոյ եւ Իս­րա­յէլի տնտե­սական յար­աբե­րու­թիւննե­րուն մէջ։ Նոյն ձե­ւով պէտք է դի­մել Թուրքիայէ ներս ֆրան­սա­կան ար­տադրու­թիւննե­րու հան­դէպ ար­տա­սանո­ւած պոյ­քո­թի կո­չերը։ Կ՚ար­ժէ յի­շել թէ Ֆրան­սա­յի հետ առեւ­տուրի կա­րեւորագոյն օղա­կը կը կազ­մէ ֆրան­սա­կան «Ռէ­նօ»ի թրքա­կան «Օյաք»ի հետ ու­նե­ցած հա­մագոր­ծակցու­թիւնը։ «Օյաք» Թուրքիոյ բա­նակին մաս կազ­մող ար­տադրու­թեան վա­ճառ­քի ըն­կե­րու­թիւնն է, որ վեր­ջին մօտ յի­սուն տա­րինե­րու ըն­թացքին Թուրքիոյ մէջ կ՚ար­տադրէ ֆրան­սա­կան «Ռէ­նօ» մակ­նի­շի ինքնա­շար­ժե­րը։ Այս տե­սակի օրի­նակ­նե­րը կա­րելի է բազ­մացնել։

Ստի­պուած ենք երե­ւոյթնե­րը դի­տել ու մեկ­նա­բանել հա­մաշ­խարհա­յին չա­փորոշիչ­նե­րով։ Էր­տո­ղան իբ­րեւ աջա­կող­մեան ամ­բո­խավա­րու­թեան յա­ջող գոր­ծիչ, ու­նի իր յա­տուկ դե­րակա­տարու­թիւնը, որ վեր­ջին յա­շուով բո­լորո­վին ձեռնտու է ժա­մանա­կակից արեւմտեան քա­ղաքա­կանու­թեան ու գա­ղափա­րախօ­սու­թեան։

Ի զուր է Ար­ցա­խի գո­յամար­տի առու­մով կա­ռավա­րու­թիւննե­րէն ակնկա­լել որե­ւէ աջակ­ցութիւն։ Ուստի հայ­կա­կան դի­ւանա­գիտու­թեան բո­լոր ջան­քե­րը ուղղո­ւելու են հա­մաշ­խարհա­յին հան­րութիւնը իրա­զեկ դարձնե­լու հա­մար ժո­ղովրդա­կան լայն խաւերը։

pakrates@yahoo.com